Του Απόστολου Σκουμπούρη
Την καλύτερη χρονιά από το υπερδεκαετές bull market βίωσαν οι παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές το 2019, πετυχαίνοντας αποδόσεις που πολλά χρόνια είχαν να καταγραφούν μέσα σε ένα έτος, εν μέσω τεράστιας ρευστότητας, συντονισμένες πολιτικές «φροντίδας» από τις κεντρικές τράπεζες, αλλά και πλήρη... ανοσία σε κάθε είδους γεωπολιτικές ή άλλου είδους διαταραχές.
Το απόλυτο βαρόμετρο που οριοθέτησε το κλίμα, τις εξάρσεις αλλά και τις διορθώσεις στις αγορές παγκόσμια το 2019, ήταν η εμπορική διαμάχη μεταξύ των δύο μεγαλύτερων οικονομικών του κόσμου, των ΗΠΑ και της Κίνας, όπου όλη τη χρονιά λειτούργησε ως καταλύτης των αγοραστών και των πωλητών, δίνοντας όμως εξαιρετικό φινάλε έτους!
Το έτος ολοκληρώθηκε βρίσκοντας σχεδόν σύσσωμες τις διεθνείς αγορές κοντά στα ιστορικά υψηλά τους ή σε ρεκόρ πολλών ετών, με το 2019 να αποδεικνύεται το πιο προσοδοφόρο επενδυτικά έτος της τελευταίας 10ετίας για το παγκόσμιο bull market, τόσο για τους ευρωπαϊκούς δείκτες, όσο κυρίως για τους δείκτες της Wall Street.
Ήταν μια δεκαετία γεμάτη συγκινήσεις για τους επενδυτές. Η δεκαετία σημαδεύτηκε από τις πρωτοφανείς στα χρονικά ποσοτικές χαλαρώσεις από τις κεντρικές τράπεζες που «απελευθέρωσαν»... ασύδοτη ρευστότητα στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική βιομηχανία, όντας ένας κεντρικός καταλύτης για το «χτίσιμο» και τη διατήρηση του momentum.
Επίσης σημαδεύτηκε από την κρίση στις αναδυόμενες αγορές, τις... αποσχιστικές τάσεις κατά της παγκοσμιοποίησης, το δημοψήφισμα για το Brexit, την ελληνική κρίση, αλλά και τις πολιτικές εμπορικής περιχαράκωσης που ξεκίνησε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντ. Τράμπ, με αποκορύφωμα τον εμπορικό πόλεμο κατά της Κίνας και δευτερευόντως κατά της Ευρώπης.
Παράλληλα, καταγράφεται ιστορικό ρεκόρ στην παγκόσμια κεφαλαιοποίηση των αγορών η οποία από τα 70 τρισ. δολάρια στην αρχή του 2019, έφτασε κοντά στα 90 τρισ. δολάρια στο τέλος του έτους! Πρόκειται για την υψηλότερη αξία στην ιστορία!
Μετά από μια 10ετία σχεδόν ακάθεκτης ανόδου εν μέσω φρενήρους ρευστότητας και σχεδόν «κατάργησης» και… καταπάτησης κάθε γεωστρατηγικού, νομισματικού ή άλλου κινδύνου, οι παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές βαδίζουν - εδώ και χρόνια – σε... αχαρτογράφητες πλέον περιοχές. Οι αγορές είναι (σε μόνιμη βάση) υπερφορτωμένες από την τεράστια ρευστότητα από την υπερβολική μόχλευση, τα μηδενικά επιτόκια και την «παραγωγή» φθηνού χρήματος από τις κεντρικές τράπεζες.
Η Wall Street παγκόσμιος οδηγός
Μέσα σ' αυτή τη δεκαετία, ο κυριότερος και με το μεγαλύτερο ειδικό βάρος χρηματιστηριακός δείκτης παγκοσμίως, ο λεγόμενος και... δείκτης των δεικτών S&P 500 είχε επίδοση +250%, «τραβώντας» όλο το σύστημα υψηλότερα. Στη διάρκεια του 2019, ο δείκτης ενισχύθηκε κατά 28,9%, επίδοση που για ένα τόσο... δυσκίνητο δείκτη, είναι σχεδόν... ιλιγγιώδη! Ο Dow Jones κατέγραψε κέρδη 22,3% και ο τεχνολογικός Nasdaq ενισχύθηκε σε ποσοστό 35,2%, αναρριχόμενος πάνω και από τις 9.000 μονάδες για πρώτη φορά στην ιστορία του! Συνολικά η κεφαλαιοποίηση του αμερικανικού χρηματιστηρίου αυξήθηκε κατά 5 τρισ. δολάρια!
Τεχνολογικοί κολοσσοί, οι απόλυτοι πρωταγωνιστές της 10ετίας
Η παγκόσμια επενδυτική βιομηχανία ζει πρωτοφανείς καταστάσεις μέσω παγκοσμιοποιημένων μετοχικών - leader και ηγετών της υψηλής τεχνολογίας που δεν έχουν σύνορα και περιορισμούς στη δραστηριοποίησή τους, άρα ούτε... ταβάνι σε τζίρους και κερδοφορία!
Οδηγοί του συστήματος, δεν είναι πλέον παραδοσιακές επιχειρήσεις μετάλλων, αυτοκινήτων ή άλλης βαριάς βιομηχανίας, αλλά οι πιο παγκοσμιοποιημένες επιχειρήσεις νέας τεχνολογίας, επικοινωνίας και διαδικτύου. Εταιρείες όπως Apple,Netflix, Amazon,Microsoft, Google, Facebook, Instagram, Alibaba κ.α. έχουν γίνει πλέον οι νέοι παγκόσμιοι κολοσσοί αντικαθιστώντας τη... βαριά πετρελαϊκή βιομηχανία, «διαφεντεύοντας» πλέον όλο σχεδόν τον πλανήτη, καθώς «αγορά» τους είναι όλος ο πλανήτης, κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία.
Ο τεχνολογικός κλάδος είναι ο απόλυτος πρωταγωνιστής του υπερδεκαετούς bull market, καθώς μέσα σ' αυτά τα χρόνια έλαβε χώρα μια επανάσταση που ουδέποτε έχει ξαναδεί η ανθρωπότητα. Μέσα στην τελευταία 10ετία γιγαντώθηκαν παγκόσμιοι τεχνολογικοί κολοσσοί και εταιρείες που σχετίζονται με το internet, τα social media και το ηλεκτρονικό εμπόριο. Η ανάπτυξη ήταν τέτοια που ώθησε σε χρηματιστηριακές επιδόσεις άνευ προηγουμένου, οδηγώντας τον Nasdaq σε άνοδο άνω του 400% τη δεκαετία.
Είναι χαρακτηριστικό ότι η χρηματιστηριακή αξία, αθροιστικά εταιρειών όπως Google, Microsoft, Amazon και Apple στο ξεκίνημα της δεκαετίας ήταν λίγο πάνω από τα 700 δισ. δολάρια, ενώ πλέον υπερβαίνει τα 4 τρισ. δολάρια! Ακόμη πιο ιλιγγιώδη γίνονται αυτά τα νούμερα, αν προστεθούν κολοσσοί όπως το Facebook, που εισήχθη στο χρηματιστήριο το 2012, ενώ λίγο μετά εξαγόρασε το Instagram έναντι ενός δισ. δολαρίων.
Η αποτίμηση του Facebook όταν έκανε τη δημόσια εγγραφή ήταν περί τα 80 δισ. δολάρια, ενώ πλέον αποτιμάται στα 600 δισ. δολάρια, έχοντας βάλει «πόδι» σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη, περίπου 2,8 δισ. ενεργούς λογαριασμούς. Μάλιστα, οι καθημερινοί χρήστες μαζί με τις συγγενικές πλατφόρμες που ανήκουν στο Facebook (Messenger, Intagram, WhatsApp) έχουν φθάσει τα 2,2 δισεκατομμύρια.
Να σημειωθεί ότι το 3ο τρίμηνο του 2019 το μεγαλύτερο μέσο κοινωνικής δικτύωσης είχε έσοδα 17,7 δισ. δολάρια (αύξηση 29% συγκριτικά με το '18) και κέρδη 6,1 δισ. δολάρια (αύξηση 19%)!
Οι πέντε εταιρείες – οι γνωστές FAANG, Facebook, Amazon, Apple, Netflix και Google πλέον ελέγχουν το 17% του δείκτη S&P 500 και το 7% του παγκόσμιου MSCI Global!
Τι έγινε στην Ευρώπη
Ο πανευρωπαϊκός Stoxx 600 – που «φιλοξενεί» ορισμένες από τις 50 μεγαλύτερες εταιρείες της Ευρωζώνης - έκλεισε το 2019 με νέα ιστορικά υψηλά παρά τη μικροδιόρθωση των τελευταίων ημερών, βγάζοντας το έτος με άνοδο 24%, επίδοση που είναι η καλύτερη της δεκαετίας, στην οποία είχε συνολική άνοδο 129%! Βεβαίως, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το 2018 ο δείκτης Stoxx 600 έκλεισε με απώλειες 13%, καταγράφοντας τη χειρότερη ετήσια επίδοση από το 2008!
Κάτι παραπάνω από εξαιρετική χρονιά είχε ο δείκτης DAX της Φρανκφούρτης που κατέγραψε άνοδο 27% το 2019 φτάνοντας σχεδόν 150 μονάδες μακριά από τα ιστορικά υψηλά του, που είναι στις 13.559,60 μονάδες από τον Ιανουάριο του 2018. Βεβαίως, ο δείκτης DAX προέρχονταν από πτώση 18% το 2018. Ο CAC 40του Παρισιού ενισχύθηκε το περασμένο έτος κατά 25% (-11% το 2018), ενώ ο FTSE 100 στο Λονδίνο είχε άνοδο περί το 14% (-12% το 2018) και +80% τη 10ετία.
Υπάρχει υπερβολή σε όλο αυτό;
Το αν υπάρχει υπερβολή σε όλο αυτό, είναι ζήτημα που απασχολεί πληθώρα αναλυτών και διαχειριστών παγκόσμια όλα τα τελευταία χρόνια. Αρκετοί, μέσω δημοσιευμάτων και εκτιμήσεων τα τελευταία χρόνια έχουν κρούσει τον κώδωνα του κινδύνου περί... ξεχειλώματος και μεγάλης υπερβολής στις χρηματιστηριακές αγορές.
Πολλές φορές έχει στηλιτευτεί ως... μακροπρόθεσμα αδιέξοδη η πολιτική των κεντρικών τραπεζών να απελευθερώνουν διαρκώς μεγαλύτερη ρευστότητα στο σύστημα, ακυρώνοντας σε μεγάλο βαθμό τα αντανακλαστικά των αγορών, αλλά και τις ποιοτικές διαφορές μεταξύ των μετοχών – εταιρειών.
Η αλήθεια είναι ότι οι αγορές έχουν τους δικούς τους νόμους και τους δικούς τους κανόνες. Ή τουλάχιστον... έτσι ήταν στο παρελθόν! Κάποιοι ισχυρίζονται ότι με κριτήρια και... ζύγια του παρελθόντος, μπορεί εύκολα να πει κανείς ότι υπάρχει υπερβολή. Όμως, ποτέ στο παρελθόν ο κόσμος, η οικονομία και οι επιχειρήσεις δεν λειτουργούσαν με τους σημερινούς όρους.
Ποτέ ο κόσμος δεν ήταν ένα μεγάλο... χωριό όπως είναι σήμερα με ότι συνεπάγεται αυτό για τις πωλήσεις μιας αμερικανικής εταιρείας στην Ινδία, μιας μικρής startup από της Ελλάδας στο Περού και το αντίστροφο.
Το σίγουρο είναι ότι υπάρχουν πολλές γκρίζες ζώνες και υπερβολική μόχλευση. Το παγκόσμιο επενδυτικό σύστημα είναι αυτοτροφοδοτούμενο απ' όλο το «πλέγμα» της επενδυτικής βιομηχανίας, με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις να (δείχνει πως) ανακυκλώνει τον εαυτό του σε διάφορους φυγόκεντρους κύκλους!
Κάποιοι λένε ότι πλέον το παγκόσμιο επενδυτικό σύστημα – ακριβώς λόγω της υπερδιόγκωσής του και της καταλυτικής «βαρύτητάς» του, είναι πολύ... μεγάλο για να αφεθεί να «κρεμάσει». Ότι δηλαδή δεν μπορεί πλέον να ξεφουσκώσει για πολλούς λόγους. Ότι μόνο όταν... τροφοδοτείται μπορεί να συντηρείται. Και αυτό γίνεται.
Το μόνο που μπορεί να κάνει είναι να... συμπεριλάβει επενδυτικά ολοένα και περισσότερες εκφάνσεις της πραγματικής οικονομίας και να τις καταστήσει... επενδυτικά προϊόντα. Έτσι, πάντα θα βρίσκει νέα σημεία αναφοράς και νέους καταλύτες. Πάντως, διόρθωση οι παγκόσμιοι χρηματιστηριακοί δείκτες «χρωστούν» και μάλιστα γενναία, οπότε μένει να δούμε το timing και την αφορμή αυτής...
