Οι «σκελετοί» του 2008 βγήκαν από την ντουλάπα και… σεργιανίζουν, ταχύτερα, είναι η αλήθεια, απ’ ότι περίμεναν οι περισσότεροι. Μπορεί η Silicon Valley Bank και οι άλλες δύο αμερικανικές περιφερειακές τράπεζες (Signature Bank, First Republic Bank) που κατέρρευσαν, να μην έχουν το όνομα και το μέγεθος της Lehman Brothers, αλλά έχουν… τη χάρη, όπου χάρη, η ικανότητά τους να τρομάξουν τις παγκόσμιες αγορές. Διότι πολύ απλά, όταν οι επενδυτές και οι καταθέτες έχουν καεί μια φορά στο χυλό, είναι λογικό μετά να φυσάνε και το γιαούρτι.
Και δεν είναι μόνο οι επενδυτές αλλά και οι… αρμόδιοι. Χθες, ο οίκος αξιολόγησης Moody’ s υποβάθμισε το outlook για το σύνολο του τραπεζικού συστήματος των ΗΠΑ σε «αρνητικό» από «σταθερό», επικαλούμενο το γεγονός ότι επιδεινώνεται ραγδαία το περιβάλλον.
Ένα είναι, λοιπόν, το ερώτημα που απασχολεί τους επενδυτές και όχι μόνο, μετά την κατάρρευση της Silicon Valley Bank και την επιστροφή των… φαντασμάτων του 2008. Αρκεί το «μπαζούκα» των αμερικανικών Αρχών, ήτοι τα μέτρα που ανακοινώθηκαν στον απόηχο των τριών χρεοκοπιών, για να αποτραπεί μια νέα παγκόσμια κρίση; Επίσης, οι αγορές απαιτούν - όπως φάνηκε και από την κίνηση της Moody’ s, από τη Fed και τις άλλες Αρχές να πείσουν ότι δεν υπάρχει περίπτωση να υπάρξει συστημικός κίνδυνος.
Η Fed έλαβε δύο σημαντικά μέτρα, εγγυήθηκε να καλύψει όλες τις καταθέσεις της SVB και όχι μόνο τις καταθέσεις έως 250.000 δολάρια και παράλληλα θα εφαρμόσει ένα γενναιόδωρο σχήμα βραχυπρόθεσμης χρηματοδότησης. Αλλά όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Capital Economics, το να αποτρέψει μία χρηματοπιστωτική κρίση, είναι περίπου σαν να προσπαθεί να πιάσει ένα μαχαίρι την ώρα που πέφτει και ποτέ δεν θα είναι σίγουρο ότι έχει κάνει αρκετά. Το θέμα στην παρούσα φάση είναι κατά πόσο η έλλειψη εμπιστοσύνης θα μεταδοθεί και σε άλλες περιφερειακές τράπεζες των ΗΠΑ κι έτσι θα μεταδοθεί και η κρίση.
Έχουμε δει και στο παρελθόν, ότι μία οικονομική κρίση μπορεί να μεταδοθεί αστραπιαία και εκεί που οι αρχές νομίζουν ότι έχουν κάνει αρκετά για να την περιορίσουν, να προκαλείται παγκόσμιο ή έστω περιφερειακό σοκ.
Οι SVB και Signature Bank κατέρρευσαν γιατί η πρώτη διέθετε υπερβολικό μη αντισταθμισμένο ρίσκο επιτοκίων και η δεύτερη μεγάλη έκθεση στα κρυπτονομίσματα. Αδυναμίες που δεν είναι προφανές ότι θα δούμε σε μεγάλη έκταση και σε μεγάλους τραπεζικούς οργανισμούς. Επίσης, η SVB δεν έχει μεγάλες θυγατρικές στο εξωτερικό. Για παράδειγμα, ο ισολογισμός της θυγατρικής της στη Μ. Βρετανία, την οποία εξαγοράζει η HSBC, δεν ξεπερνούσε τα 9 δισ. στερλίνες, ενώ το μοναδικό της υποκατάστημα στην Ευρωζώνη, αυτό της Γερμανίας είχε ενεργητικό ύψους 789 εκατ. ευρώ.
Το βασικό, ωστόσο, κανάλι μετάδοσης μιας κρίσης, τόσο στις ΗΠΑ όσο και διεθνώς, είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης συνολικά στο σύστημα. Δύσκολα μπορεί κάποιος σε αυτή τη φάση να προβλέψει με ασφάλεια αν και πότε οι επενδυτές θα σταματήσουν να φοβούνται ότι θα υπάρξουν και άλλες SVB. Ίσως όταν αρχίσουν να μειώνουν τα επιτόκια οι κεντρικές τράπεζες χωρίς να έχει μεσολαβήσει κάποια χρεοκοπία, αλλά αυτή η στιγμή αργεί.
Βέβαια, οι κεντρικές τράπεζες διαθέτουν πολλά εργαλεία με τα οποία μπορούν να περιορίσουν τη μετάδοση της κρίσης, πόσω μάλλον όταν η κρίση σχετίζεται με το σκέλος των υποχρεώσεων, ήτοι τις καταθέσεις, και όχι με τον πιστωτικό κίνδυνο, όπως συνέβη με την Lehman Brothers.
Αυτό που έκαναν οι αμερικανικές Αρχές για παράδειγμα, αναμφίβολα περιορίζει την αβεβαιότητα. Από τη στιγμή που δεν βρήκαν αγοραστή για τη SVB, το γεγονός ότι συντονισμένα το υπουργείο Οικονομικών, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα και η Υπηρεσία Ασφάλισης Καταθέσεων των ΗΠΑ έσπευσαν να εγγυηθούν ότι οι καταθέτες θα πάρουν όλα τα χρήματά τους και όχι μόνο το ποσό των 250.000 δολαρίων που θεωρείται εγγυημένο, ενδεχομένως απέτρεψε ή θα αποτρέψει και άλλα bank run που θα μπορούσαν να δώσουν συστημικό χαρακτήρα στην κρίση.
Επιπλέον, όσες περιφερειακές τράπεζες αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας θα μπορούν να δανειστούν απευθείας από τη Fed, αντί να πρέπει να πουλήσουν ομόλογα και άλλα assets, όπως έκανε η SVB με τα γνωστά αποτελέσματα.
Στα δευτερεύοντα ερωτήματα που προκύπτουν από την υπόθεση των τριών αμερικανικών τραπεζών, είναι και το «πόσο θα επηρεαστούν Fed και ΕΚΤ, σε ό,τι αφορά τις αυξήσεις επιτοκίων που μέχρι πριν λίγες ημέρες θεωρούνταν δεδομένο ότι θα γίνουν ακόμη πιο επιθετικές;». Εκτός συγκλονιστικού απροόπτου, η ΕΚΤ θα προχωρήσει στην αύξηση των επιτοκίων που έχει προαναγγείλει κατά 0,50% την Πέμπτη, ενώ η Fed εκεί που ετοιμαζόταν για αύξηση μεγαλύτερη του 0,25%, ίσως πατήσει φρένο, κάτι που πιστεύει και η Goldman Sachs. Γενικότερα, οι κεντρικές τράπεζες θα είναι σε κάθε περίπτωση πιο επιφυλακτικές στο εξής και κυρίως στη ρητορική που χρησιμοποιούν οι κεντρικοί τραπεζίτες. Με τα σημερινά δεδομένα, πάντως, η ΕΚΤ θα φτάσει στο 4% το επιτόκιο καταθέσεων.
