Η τουρκική κεντρική τράπεζα διπλασίασε τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό για τον πληθωρισμό για το τέλος του έτους από το προηγούμενο 11,8% στο 23,2%. Επίσης, σύμφωνα με επίσημες εκτιμήσεις, η τάση αύξησης των τιμών στην Τουρκία θα μειωθεί στο 8,2% στο τέλος του 2023 και θα πέσει κάτω από τον στόχο του 5% έως το 2024. Θα ήταν ήδη πολύ κακό, αν δεν ήταν για ανεξάρτητους αναλυτές να προβλέψουν ότι ο πληθωρισμός στην Τουρκία θα αυξηθεί από το 36% τον Δεκέμβριο στο 50% το πολύ και θα πέσει στο 27% στο τέλος του έτους.
Η κύρια αιτία της έκρηξης των τιμών είναι η κατάρρευση της τουρκικής λίρας, η οποία το 2021 έχασε το 44% της αξίας της έναντι του δολαρίου. Μέχρι τον Δεκέμβριο, η συναλλαγματική ισοτιμία είχε φτάσει στο 18,4, με απώλειες από έτος μέχρι σήμερα κοντά στο 60%. Λίγες μέρες πριν το τέλος του έτους, ωστόσο, η κυβέρνηση έχει δρομολογήσει μέτρα για την αντιμετώπιση της κατάρρευσης της συναλλαγματικής ισοτιμίας, ευνοώντας τουλάχιστον μια προσωρινή ενίσχυση . Την Παρασκευή, ένα δολάριο διαπραγματευόταν στην περιοχή των 13,60 έναντι της τουρκικής λίρας.
Το αποτέλεσμα αυτό επιτεύχθηκε με το καθεστώς προστασίας των τραπεζικών καταθέσεων σε λίρες. Στην αγορά προσφέρονται δύο λύσεις: επιτόκια 3% υψηλότερα από το επίσημο επιτόκιο (τώρα 14%) στις καταθέσεις σε λίρες και αποζημίωση καταθέσεων με το υψηλότερο επιτόκιο μεταξύ των τόκων που προσφέρει η τράπεζα και της υποτίμησης της λίρας έναντι σκληρών νομισμάτων όπως το δολάριο και το ευρώ. Στην πράξη, οι Τούρκοι αποταμιευτές δεν θα χρειάζεται πλέον να ανησυχούν για την απώλεια αγοραστικής δύναμης λόγω της κρίσης της λίρας ή τη μετατροπή των χρημάτων τους σε ξένα νομίσματα. Το κράτος θα τους εγγυηθεί τόκο για να αντισταθμίσει πλήρως την αποδυνάμωση του νομίσματος.
«Aυτοπροκαλούμενος» πληθωρισμός
Πρόθεση της κυβέρνησης είναι να ενθαρρύνει τη μετατροπή των καταθέσεων σε δολάρια και ευρώ σε λίρες.
Το πρώτο ανήλθε στο 60% του συνόλου τον Δεκέμβριο, ή περίπου 240 δισεκατομμύρια δολάρια. Από την ανακοίνωση πριν από πέντε εβδομάδες, έως και 200 δισεκατομμύρια λιρέτες (13,1 δισεκατομμύρια ευρώ) εξοικονομήθηκαν στο κρατικό καθεστώς προστασίας, αλλά ουσιαστικά ήταν χρήματα ήδη σε τοπικό νόμισμα, ενώ οι μετατροπές ήταν λίγες. Ωστόσο, ο κυβερνήτης Sahap Kavcioglu εκτιμά ότι αυτά θα ανέλθουν σε 10 δισεκατομμύρια δολάρια.
Δεν ήταν το μόνο μέτρο για να σταματήσει την κατάρρευση της συναλλαγματικής ισοτιμίας. Η κεντρική τράπεζα θα επιβάλει πρόστιμο 1,5% στις καταθέσεις των τραπεζών σε ξένα νομίσματα, σε περίπτωση που δεν θα μπορέσουν να πείσουν τους πελάτες να μετατρέψουν τουλάχιστον το 10% των συνολικών καταθέσεων σε λιρέτες έως τις 15 Απριλίου. Επιπλέον, οι μετατρεπόμενες καταθέσεις δεν θα περιλαμβάνονται στον υπολογισμό των υποχρεωτικών αποθεματικών. Και οι εταιρείες θα πρέπει να δώσουν στην κεντρική τράπεζα τουλάχιστον το 25% των εσόδων σε ξένα νομίσματα, μέσω αναγκαστικής μετατροπής.
Βασικά, οι Τούρκοι θα πρέπει να ξεφύγουν από το δολάριο και να προτιμήσουν τη λίρα. Μια βραχυπρόθεσμη λύση, αλλά αυτή που εξυπηρετεί τον Πρόεδρο Ερντογάν να κερδίσει χρόνο, είναι να σταθεροποιήσει τη συναλλαγματική ισοτιμία και να ανακτήσει τη χαμένη συναίνεση ενόψει των επόμενων εκλογών του 2023. Κινδυνεύει να χάσει το αξίωμά του και την πλειοψηφία στο Κοινοβούλιο για το AKP του, το Ισλαμικό κόμμα-συντηρητικό στην εξουσία για σχεδόν 20 χρόνια.
Στην πραγματικότητα, είμαστε σε μια ήπια μορφή capital controls, αν και η κυβέρνηση αρνείται ότι σχεδιάζει ακόμη και να εισαγάγει περιορισμούς στην ελεύθερη οικονομική μετακίνηση. Ο Ερντογάν, αυτοαποκαλούμενος ως «εχθρός των επιτοκίων», δεν επιτρέπει στην κεντρική τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια με τον καλπάζοντα πληθωρισμό. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο η κρίση της λίρας προκαλείται εντελώς από τον εαυτό της, προκαλώντας αγανάκτηση στις οικογένειες που αντιμετωπίζουν ολοένα και μεγαλύτερες δυσκολίες στα ψώνια.
