Του Γιώργου Φιντικάκη
Κρατικές επιχειρήσεις μιας άλλης χώρας, με πλήρη λειτουργική αυτονομία από την κυβέρνηση, επαγγελματικό και ανεξάρτητο μάνατζμεντ και με στόχους που θα συμφωνούνται ανάμεσα στις διοικήσεις τους και την ηγεσία του υπερ-Ταμείου, περιγράφει το προσχέδιο του μνημονίου.
Διαβάζοντας όσα προβλέπει το μνημόνιο για τις ΔΕΚΟ έχει κανείς την αίσθηση ότι παρακολουθεί σκηνή από την ταινία «Ψάχνοντας την Χώρα του Ποτέ» (Finding Neverland). Σύμφωνα με το κείμενο, τα πάντα θα ρυθμίζονται από έναν αυστηρό κανονισμό λειτουργίας (SOE's Coordination Mechanism) που στην ουσία θα οριοθετεί αυστηρά τις σχέσεις των ΔΕΚΟ που θα μεταφερθούν στο Ταμείο, τόσο με τη διοίκησή του όσο και με το ελληνικό Δημόσιο, δίχως περιθώρια παρερμηνειών.
Στην πραγματικότητα κάθε ΔΕΚΟ θα πορεύεται με βάση ένα σφιχτό στρατηγικό πλάνο που θα έχει συμφωνηθεί από την διοίκηση του Ταμείου και το Δημόσιο, δίχως δυνατότητες παρεκκλίσεων. Αν τα τελευταία χρόνια οι κρατικές επιχειρήσεις, άλλες λιγότερο και άλλες περισσότερο λειτουργούσαν σε περιβάλλον μνημονίου, τώρα ο «κορσές» γίνεται πολύ πιο σφιχτός. Από τους οικονομικούς στόχους που πρέπει να πετύχει κάθε ΔΕΚΟ, μέχρι τις προσλήψεις ή τις υποχρεωτικές υπηρεσίες που εξυπηρετούν το γενικό συμφέρον, τα πάντα θα καθορίζονται μέσα από ένα «δεσμευτικό συμβόλαιο» με συγκεκριμένους στόχους και μετρήσιμη απόδοση, η μη επίτευξη των οποίων δεν θα αντιμετωπίζεται χαλαρά όπως σήμερα.
Στην πραγματικότητα πρόκειται για εντελώς καινούργιες πρακτικές αφού στο εξής οι ΔΕΚΟ παύουν να λειτουργούν ως το μακρύ χέρι του κράτους, αποκτούν ανεξαρτησία σαν πραγματικές και όχι μόνο κατ'' επίφαση ανώνυμες εταιρείες, και ούτε θα μπορούν να φορτώνονται με υποχρεώσεις διαφορετικές απ' όσες ορίζει το αντικείμενο και το καταστατικό τους, πρακτική επίσης ιδιαίτερα διαδεδομένη. Τέτοια είναι η περίπτωση της ΔΕΗ που λειτουργεί ως ο εισπράκτορας πολλών τελών και φόρων, παντελώς άσχετων με το ηλεκτρικό ρεύμα.
Κοινωνική πολιτική που θα κοστολογείται
Στο εξής απαγορεύεται για παράδειγμα στο Δημόσιο όπως προκύπτει από το μνημόνιο, να παρεμβαίνει στην λειτουργία τους, παρά μόνο για θέματα που αφορούν αυτό καθ' εαυτό το αντικείμενό τους. Χαρακτηριστικό είναι ότι το μνημόνιο προβλέπει την συγκρότηση ενός μηχανισμού που θα καθορίζει κατά πόσο είναι αναγκαία η επιβολή «ειδικών υποχρεώσεων» άσκησης κοινωνικής πολιτικής σε μια δημόσια επιχείρηση, προκειμένου να εξυπηρετηθεί το γενικό συμφέρον. «Κάθε φορά που κρίνεται αναγκαίο να επιβληθούν οι εν λόγω υποχρεώσεις, το πλαίσιο θα περιλαμβάνει μηχανισμούς για τον προσδιορισμό των αντικειμενικών και λειτουργικών στόχων και των δεικτών απόδοσης της επιχείρησης, ενώ θα υπάρχει πρόβλεψη για την κοστολόγηση των υποχρεώσεων αυτών. Τα στοιχεία αυτά θα καθορίζονται στις συμβάσεις απόδοσης και στόχων», όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Το έργο μάλιστα της άσκησης κοινωνικής πολιτικής όταν αποφασιστεί να υλοποιηθεί για λόγους γενικότερου συμφέροντος, θα πρέπει να αποζημιώνεται στο ύψος του κόστους, συν ένα εύλογο κέρδος για την κρατική επιχείρηση. Διατύπωση που θα μπορούσε να φωτογραφίζει και την ΔΕΗ, η οποία διεκδικεί για την παροχή Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας (ΥΚΩ) στα νησιά, σημαντικά ποσά από παρελθόντα έτη, τα οποία και δεν έχει ακόμη εισπράξει.
Καμία πάντως δημόσια επιχείρηση δεν θα υποχρεούται να αναλάβει δραστηριότητες άσκησης κοινωνικής πολιτικής, τις οποίες στο σύνηθες πλαίσιο της επιχειρηματικής της πρακτικής δεν θα αναλάμβανε, εκτός και αν έχουν καθοριστεί σύμφωνα με το πλαίσιο ειδικών υποχρεώσεων.
Εν κατακλείδι και σύμφωνα πάντα με το μνημόνιο, οι ΔΕΚΟ θα λειτουργούν στο εξής στη βάση των αρχών που έχει εκπονήσει ο ΟΟΣΑ αναφορικά με την εταιρική διακυβέρνηση κρατικών επιχειρήσεων, αλλά και σύμφωνα με τις αρχές που προβλέπει ο ελληνικός κώδικας για την εταιρική διακυβέρνηση.
Μια άλλη Ελλάδα
Είναι προφανές ότι αν συμβούν όλα τα παραπάνω θα μιλάμε για μια άλλη Ελλάδα. Αλλά επειδή αναδιάρθρωση των ΔΕΚΟ μόνο με το πιστόλι της επόμενης δόσης στον κρόταφο, και δίχως πολιτική βούληση, δύσκολα γίνεται, αρκετοί προβλέπουν ότι όλα τα παραπάνω να μείνουν γράμμα κενό περιεχομένου. Χώρια που είναι πολλοί οι υπουργοί που δεν καταφέρνουν να παρακολουθήσουν την γρήγορη μετάλλαξη του Πρωθυπουργού από το «όχι στο ξεπούλημα των υποδομών», στο «αριστερή πολιτική σήμερα είναι σήμερα ανάπτυξη και δουλειές».
Τι βγάζει αυτή η εξίσωση; Ότι πιο εύκολα θα μπορέσει η διοίκηση του Ταμείου να πουλήσει για παράδειγμα το 17% της ΔΕΗ ή ένα μειοψηφικό ποσοστό των Ελληνικών Αμυντικών Συστημάτων (ΕΑΣ), παρά να σπάσει τον ομφάλιο λώρο των ΔΕΚΟ με το κράτος.
