Η Ευρώπη προσπαθεί να συνέλθει από το «χαστούκι» της Μεγάλης Βρετανίας τον περασμένο Ιούνιο, ενώ οι ΗΠΑ ανησυχούν για το μέλλον της Ιταλίας στη νομισματική ένωση. Την ίδια στιγμή, ενδεχόμενη ήττα Renzi στο δημοψήφισμα της 4ης Δεκεμβρίου θα λειτουργήσει υπονομευτικά στην -ήδη εύθραυστη- πολιτική σταθερότητα της Ιταλίας.
Σύμφωνα με άρθρο του Bloomberg, παρά τις έντονες ανησυχίες, η έξοδος της Ιταλίας από το ευρώ δεν φαίνεται να είναι προ των πυλών, καθώς κάτι τέτοιο θα απαιτούσε αφενός μια διακομματική πολιτική συμφωνία και αφετέρου μια… βασανιστική νομοθετική διαδικασία.
Πόσο «αντί-ευρώ» είναι το Κίνημα των Πέντε Αστέρων;
Αυτό που φοβούνται οι αγορές, σημειώνεται, είναι το επακόλουθο μιας ήττας Renzi, καθώς έχει ήδη προαναγγείλει στην περίπτωση αυτή την παραίτησή του, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε πρόωρες εκλογές, οι οποίες ενδεχομένως ενισχύσουν πολιτικά τη δύναμη του λαϊκίστικου Κινήματος των Πέντε Αστέρων. Υπενθυμίζεται πως το κόμμα του Beppe Grillo έχει δεσμευτεί να διενεργήσει δημοψήφισμα, ώστε οι Ιταλοί να αποφασίσουν την παραμονή ή μη της χώρας τους στη ζώνη του ευρώ.
Ο αντιπρόεδρος της Κάτω Βουλής της χώρας και εκλεγείς με το Κίνημα των Πέντε Αστέρων, Luigi Di Maio, ξεκαθάρισε ότι εάν το κόμμα του αναλάβει εξουσία, τότε θα προχωρήσει σε «συμβουλευτικό δημοψήφισμα» για την ένταξη στο ευρώ. Πάντως, δεν αποσαφήνισε τι θα μπορούσε να αντικαταστήσει το ευρώ, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο για ευρώ δύο ταχυτήτων ή εθνικό νόμισμα.
Τι φοβούνται οι επενδυτές;
Το άρθρο σημειώνει ότι ορισμένοι επενδυτές ήδη προεξοφλούν το τέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και της Ευρωζώνης. «Πιστεύουμε ότι η ΕΕ θα καταρρεύσει και η Ιταλία θα αφήσει το ευρώ», τόνισε ο Jim Smigiel της SEI Investments Co. «Μέχρι πριν από λίγο καιρό κάτι τέτοιο ήταν απλά αδιανόητο, απίθανο, αλλά αρχίζουμε να βλέπουμε τους τροχούς εν κινήσει», συμπληρώνει.
Όπως διαπιστώνεται με την περίπτωση της Μεγάλης Βρετανίας, η έξοδος μιας χώρας από την ΕΕ είναι μια επίπονη διαδικασία διαπραγματεύσεων. «Η ιδέα ότι η Ιταλία πρόκειται να φύγει από το ευρώ την επομένη του δημοψηφίσματος ή ακόμη και αρκετό καιρό μετά είναι πραγματικά υπερβολική», αναφέρει σε πιο ήπιους τόνους ο Antonio Villafranca, αναλυτής ευρωπαϊκών θεμάτων στο Ιταλικό Ινστιτούτο Διεθνών Πολιτικών Σπουδών. Ξεκαθαρίζει δε, ότι σε περίπτωση εκλογών η πιθανότητα να αναλάβει τα ηνία της εξουσίας μόνο του το κόμμα των Πέντε Αστέρων, θα εξαρτηθεί από τις αλλαγές στο εκλογικό σύστημα της χώρας. Μάλιστα, αναφέρεται στο ενδεχόμενο να κληθεί το λαϊκίστικο κόμμα να σχηματίσει κοινοβουλευτική πλειοψηφία.
Την ίδια στιγμή, εμπόδια βάζει και το ιταλικό Σύνταγμα, το οποίο -στην παρούσα μορφή του- απαγορεύει την κατάργηση διεθνών συμβάσεων δια της λαϊκής ψήφου. Έτσι, μια συνταγματική τροποποίηση ίσως καταστεί απαραίτητη πριν κληθούν οι ψηφοφόροι στις κάλπες. Πρακτικά, η τροποποίηση αυτή χρειάζεται το «Ναι» των 2/3 των βουλευτών που συγκροτούν τα δύο σώματα του κοινοβουλίου. Επιπλέον, ακόμη και με την τροποποίηση, ακόμη και με τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, ακόμη και εάν οι Ιταλοί συναινούσαν στην εγκατάλειψη του ευρώ, το αποτέλεσμα θα μπορούσε να μπλοκαριστεί από το Συνταγματικό Δικαστήριο της Ιταλίας.
Οι οικονομολόγοι της JPMorgan Chase & Co. αναφέρουν ότι και μόνο η πολιτική πρόθεση θα αντιμετωπιστεί με «σπασμωδικές κινήσεις» από την αγορά. «Οποιοσδήποτε αξιόπιστος θόρυβος σχετικά με έξοδο από το ευρώ θα προκαλούσε φυγή κεφαλαίων και σοβαρή αναταραχή στις αγορές. Η πίεση των αγορών θα μπορούσε να εξαναγκάσει τα κόμματα που υπεραμύνονται της εξόδου από το ευρώ σε γρήγορη αναθεώρηση των σχεδίων τους», αναφέρουν οι οικονομολόγοι Gianluca Salford και Marco Protopapa. Ταυτόχρονα, πάντως, το ευρώ διολίσθησε αυτό τον μήνα στο χαμηλότερο επίπεδο που έχει φτάσει από τον Μάρτιο του 2015, ενώ οι αποδόσεις των ιταλικών 10ετών ομολόγων αναρριχήθηκαν πάνω από το 2% για πρώτη φορά σε περισσότερο από ένα χρόνο.
Τελικά, επιθυμούν οι Ιταλοί την έξοδο της χώρας τους από το ευρώ;
Η απάντηση είναι μάλλον όχι, καθώς σύμφωνα με δημοσκόπηση που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα La Stampa στις 21 Νοέμβρη και διενεργήθηκε από τις Community Media Research και Intesa Sanpaolo SpA, μόνο το 15,2% του πληθυσμού τάχθηκε υπέρ της εξόδου. Στον αντίποδα, το 76,4% ήταν υπέρ της παραμονής στην ευρωζώνη.
Εν κατακλείδι, το μόνο σίγουρο είναι ότι εάν ο Renzi αποτύχει στο ιταλικό δημοψήφισμα, αυτό θα σημάνει μια πολιτική και οικονομική αναταραχή…
