Για τη χειρότερη χρονιά των τελευταίων τουλάχιστον δύο δεκαετιών οδεύει ο ελληνικός τουρισμός, καθώς πλήττονται οι κυρίαρχες «δεξαμενές» που αποφέρουν τη συντριπτική πλειονότητα των αφίξεων αλλά κυρίως των εσόδων, με χώρες όπως Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία και ΗΠΑ να θεωρούνται φέτος «άκυρες» με μηδενική προσφορά.
Πρόκειται για ένα ασύμμετρο χτύπημα καθώς ουδέποτε στα νεότερα χρονικά υπήρξε τέτοιο… οριζόντιο πλήγμα σε όλες τις χώρες που τροφοδοτούν τουριστικά την Ελλάδα, κάτι που σχεδόν ακυρώνει την τρέχουσα χρονιά, ασχέτως αν γίνονται προσπάθειες να σωθεί ένα μέρος των εσόδων, μέσω παράτασης της σεζόν αλλά και μέσω αλλαγής του… μωσαϊκού που τροφοδοτεί τουριστικά τη χώρα μας.
Οι δηλώσεις του Γάλλου πρωθυπουργού Έντουαρντ Φίλιπ την Κυριακή ότι οι Γάλλοι δεν είναι πιθανό να ταξιδέψουν στο εξωτερικό φέτος και ότι «δε θα είναι φρόνιμο να υπολογίζουμε σε διακοπές στο εξωτερικό», αλλά και οι προ 10ημέρου συστάσεις της Γερμανίδας προέδρου της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λαιεν προς τους Ευρωπαίους πολίτες να μην κλείσουν ακόμη διακοπές φέτος, απλώς δείχνουν ξεκάθαρα το κυρίαρχο κλίμα που επικρατεί.
Επαγγελματίες του κλάδου θεωρούν σχεδόν χαμένο το 2020, ενώ εκτιμούν ότι και το 2021 θα ξεκινήσει με «ψαλιδισμένες» προοπτικές και με προσδοκίες που σε καμιά περίπτωση δε θα πλησιάζουν τις καλές σεζόν όπως το 2019 ή το 2018.
Το ακριβές μέγεθος της ζημιάς που θα υποστεί φέτος ο ελληνικός τουρισμός είναι αδύνατον να υπολογισθεί (ίσως φτάσει το 80%), αλλά το μόνο βέβαιο είναι ότι μιλάμε για εικόνα γενικευμένης κατάρρευσης, με ό,τι συνεπάγεται αυτό ευρύτερα για τις επιχειρήσεις του κλάδου, τα ενδεχόμενα «κανόνια», αλλά και τα έσοδα του κράτους.
Αντιπροσωπεύοντας περί το 25% του ΑΕΠ και απασχολώντας άμεσα και έμμεσα περίπου το 1/5 του εργατικού δυναμικού της χώρας, ο τουρισμός αποτελούσε το πιο ζωντανό κύτταρο της ελληνικής οικονομίας, διαπερνώντας λιγότερο ή περισσότερο σχεδόν όλη τη διάρθρωση της κοινωνίας.
Το χτύπημα στον τουριστικό κλάδο της χώρας μας έχει σημαντικές παράπλευρες απώλειες σε πληθώρα «αγορών» πέριξ του τουρισμού, όπως ακτοπλοΐα, εστίαση, μεταφορές, δημοφιλή θέρετρα, ξεναγήσεις, διασκέδαση, οικοδομή, εποχική αλιεία κ.ο.κ. Φυσικά, ακόμη χειρότερες είναι οι επιπτώσεις και στα υπόλοιπα μεγάλα διεθνή brands του τουρισμού, που πλήττονται για τους ίδιους ακριβώς λόγους, όπως η Γαλλία, κορυφαίο τουριστικό brand στον κόσμο με πάνω από 90 εκατ. τουρίστες ετησίως (έως πέρυσι), Ιταλία, Ισπανία κ.λπ.
Εσωτερικός τουρισμός και Βαλκάνια, το μόνο φως φέτος
Αξίζει να σημειωθεί πως μεταξύ των 31 εκατ. τουριστών που ήρθαν πέρυσι στην Ελλάδα, περίπου το 21% ήταν ηλικιωμένοι, ο οποίοι είναι και αυτοί που αφήνουν και τα περισσότερα έσοδα. Αυτό το target group, δεν υπάρχει φέτος. Αν υπολογιστεί ότι το 15% των τουριστών που επισκέπτονται την Ελλάδα είναι Γερμανοί και από αυτούς το 40% συνταξιούχοι και άνω των 60 ετών, αντιλαμβάνεται κανείς ένα πρώτο μέγεθος απωλειών.
Άλλωστε, όπως σημειώνουν οι ειδικοί, Ιταλοί, Ισπανοί και Γάλλοι θα υποστηρίξουν φέτος το δικό τους προϊόν. Τις δικές τους… θάλασσες. Είναι το ελάχιστο (και το πλέον αυτονόητο) που μπορούν να κάνουν για τη χώρα τους. Έτσι, μοναδική ελπίδα για την Ελλάδα είναι ο… βαλκανικός τουρισμός. Τα Βαλκάνια δεν έχουν χτυπηθεί από τον κορονοϊό παρά ελάχιστα, ενώ είναι χώρες που δεν έχουν θάλασσα, ούτε το κλίμα της Ελλάδας.
Επίσης, φέτος θα υπάρξει αποφυγή – κατά το δυνατόν – των αεροπορικών μετακινήσεων λόγω των κινδύνων που ενέχει ο συγχρωτισμός. Άρα οι οδικές μετακινήσεις θα κερδίσουν έδαφος καθώς θεωρούνται πιο ασφαλείς από πλευράς κινδύνων μετάδοσης του ιού.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα και την προοπτική να κερδίσει σημαντικό τμήμα από τη βαλκανική αγορά, όπου πέρυσι έλκυσε περίπου 10 εκατ. οδικές αφίξεις. Βεβαίως, οι τουρίστες από τα Βαλκάνια δεν θεωρούνται μεγάλου εισοδηματικού εκτοπίσματος και σε καμιά περίπτωση δεν συγκρίνονται με «καλούς» τουρίστες από τις ΗΠΑ ή την Κίνα. Συνάμα, συνήθως οι… οδικοί τουρίστες και κυρίως οι τουρίστες από τα Βαλκάνια, πολύ συχνά φέρνουν «εφόδια» (τρόφιμα και ποτά) μαζί τους, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τις καταναλώσεις που κάνουν στα καταλύματα που καταφεύγουν. Σε κάθε περίπτωση όμως, σε μια τέτοια συγκυρία, μπορούν να δώσουν κάποια πνοή, σε κάποιες επιχειρήσεις της Βόρειας Ελλάδας, της ευρύτερης Χαλκιδικής κ.λπ.
Μικρή κινητικότητα από τον εσωτερικό τουρισμό
Κάτι που ίσως προσδώσει μικρή κινητικότητα σε ορισμένες τουριστικές μονάδες το καλοκαίρι αλλά και κάποια ζωντάνια στα νησιά, είναι ο εσωτερικός τουρισμός, ασχέτως αν αυτό δε μεταφράζεται σε συνάλλαγμα, ούτε προσθέτει στο ΑΕΠ.
Παρ’ ότι δεν μπορεί να κάνει τη διαφορά, ούτε μπορεί να συντηρήσει τις μεγάλες μονάδες μαζικού τουρισμού που υπάρχουν σε νησιά όπως Ρόδος, Κρήτη, Κως και Κέρκυρα, εντούτοις ο εσωτερικός τουρισμός μπορεί να προσδώσει κάποια ζωντάνια στα νησιά, αλλά και στις μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις, είτε στο χώρο της φιλοξενίας, είτε στο χώρο της εστίασης και της διασκέδασης.
Δε θα ανοίξουν τα περισσότερα καταλύματα στα νησιά
Έτσι όπως οδεύουν οι εξελίξεις σ’ όλες τις γύρω χώρες, το επικρατέστερο σενάριο για τα εποχικά καταλύματα είναι να μην ανοίξουν καθόλου αυτή τη σεζόν. Χιλιάδες καταλύματα δε θα έχουν λόγο να ανοίξουν, σε μια προσπάθεια υγειονομικής «ασπίδας» έναντι του ιού, με τους επιχειρηματίες να αρκούνται στα μέτρα στήριξης της κυβέρνησης και να κάνουν συντήρηση με σβηστές μηχανές.
Το σχέδιο είναι – αν και εφόσον τα πράγματα κυλήσουν ομαλά – μέσα στον Ιούλιο ή τον Αύγουστο, να ανοίξουν κάποιες μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, πόλεις που διαθέτουν σοβαρές υγειονομικές υποδομές.
Αντιθέτως, στα νησιά, που είναι αυτά που «τραβούν» τον περισσότερο κόσμο, θεωρείται μεγάλο ρίσκο να ανοίξουν εκτενώς και ανεξέλεγκτα οι μονάδες, καθώς ελλοχεύει η μετάδοση του ιού, ενώ οι υποδομές υγείας είναι υποτυπώδεις.
Σε καλύτερη θέση η Ελλάδα – Θα το παλέψει η κυβέρνηση
Η αλήθεια είναι ότι η Ελλάδα είναι σε πολύ καλύτερη θέση έναντι σύσσωμου του διεθνούς ανταγωνισμού στη μεσόγειο και χώρες όπως Ιταλία, Ισπανία και Γαλλία. Αν υπάρξουν δηλαδή φέτος τουρίστες που θέλουν να ταξιδέψουν, το πιθανότερο είναι να θέλουν να έρθουν Ελλάδα. Απαραίτητη προϋπόθεση φυσικά είναι να έχουν αποκατασταθεί έως κάποιο βαθμό οι αεροπορικές συνδέσεις, που και αυτές ακόμη δεν είναι ξεκάθαρο με τι πρωτόκολλα θα λειτουργήσουν.
Όπως δηλώνει ο υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης, η χρονιά δεν πρέπει να θεωρείται εκ προοιμίου χαμένη για την Ελλάδα. Σημειώνει πως αν διατηρήσουμε την καλή μας εικόνα και περιφρουρήσουμε την αίσθηση ασφάλειας μπορούμε από μια μικρότερη τουριστική πίτα διεθνώς, να διεκδικήσουμε ένα μεγάλο κομμάτι.
Ο υπουργός που μέσα σ’ αυτή την εβδομάδα θα παρουσιάσει μέτρα για τον τουρισμό, σημειώνει πως «υπάρχουν μεγάλοι tour operators που έχουν δηλώσει ότι θέλουν να φέρουν τους τουρίστες στην Ελλάδα αντί για άλλη χώρα λόγω της καλής διαχείρισης που έχει γίνει στο υγειονομικό σκέλος» και την καλύτερη επιδημιολογική εικόνα που παρουσιάζει η χώρα μας. Πάνω σ’ αυτό το πλαίσιο, αυτή την εβδομάδα θα λάβει χώρα τηλεδιάσκεψη με τον υπουργό Τουρισμού Χάρη Θεοχάρη και διεθνείς tour operators για να κλείσει η συμφωνία που θα πάρει και δημόσιο χαρακτήρα», όπως επισημαίνει ο ίδιος.
Έλεγχοι στα σημεία εισόδου
Ένας από τους στόχους αν όλα εξελιχτούν ομαλά φέτος, είναι να διευρυνθεί η σεζόν, ήτοι να κρατηθούν ανοικτές μεγάλες ξενοδοχειακές μονάδες σε μεγάλα τουριστικά brands όπως Κρήτη, Ρόδος κ.λπ. έως και τον προσεχή Νοέμβριο ή και Δεκέμβριο, αν και εφόσον υπάρξει ζήτηση.
Φυσικά, απαιτούνται προϋποθέσεις που τώρα δεν μπορούν να βεβαιωθούν, όπως το να έχει ελεγχτεί η εξάπλωση του κορονοϊού (διεθνώς), να υπάρχουν οι ανάλογες αεροπορικές συνδέσεις αλλά και οι απαραίτητες κρατήσεις από ξένους τουρίστες.
Πάντως, η Ελλάδα ετοιμάζει σχέδιο «σκαναρίσματος» σε κάθε πύλη εισόδου τουριστών της χώρας, αεροδρόμια, λιμάνια και οδικούς άξονες. Θα υπάρξουν συστήματα ελέγχου με γρήγορα τεστ και πιστοποιητικά υγείας, ώστε να ξεμπλοκάρουν – κατά το δυνατόν – οι τουριστικές εισροές.
