Μπορεί το χαμηλό πετρέλαιο να κρατά στον «αφρό» την ελληνική ακτοπλοΐα, που μετά από χρόνια ζημιών έχει περάσει πλέον σε κέρδη, η εικόνα ωστόσο αυτή δεν λέει παρά μόνο τη μισή αλήθεια.
Τραβώντας την «κουρτίνα» του χαμηλού πετρελαίου, αποκαλύπτεται η άλλη μισή, που δείχνει ότι παρά το φετινό μπαράζ προσφορών, η φετινή επιβατική κίνηση στην ακτοπλοΐα έχει κατεβάσει «ταχύτητα», και οι εταιρείες δεν έχουν καταφέρει να επωφεληθούν από την αύξηση του τουριστικού ρεύματος.
Το κυριότερο όμως είναι ότι οι αεροπορικές τους κλέβουν όλο και μεγαλύτερο τζίρο στο Αιγαίο και το Ιόνιο, κρούοντας κάθε χρόνο όλο και περισσότερο τα καμπανάκια, αφού παρά τη πτώση της τιμής του πετρελαίου, τα ακτοπλοϊκά εισιτήρια αρκετών συνδέσεων παραμένουν ακριβά για τον μέσο Έλληνα καταναλωτή.
Την εικόνα αυτή για την ελληνική ακτοπλοΐα περιγράφει η ετήσια έκθεση της εταιρείας συμβούλων στο χώρο της ναυτιλίας XRTC business consultants, επισημαίνοντας ότι αν οι παίκτες του χώρου δεν γίνουν πιο ευέλικτοι, και δεν εξορθολογιστεί περαιτέρω η σχέση τιμής - κόστους της προσφερόμενης υπηρεσίας, δύσκολα ο κλάδος θα καταφέρει να προσαρμοσθεί στη συνεχιζόμενη συρρίκνωση εισοδήματος του καταναλωτή.
«Ο φτωχός νεοέλληνας, που είναι και ο κύριος πελάτης της ελληνικής ακτοπλοΐας, αγκομαχεί μπροστά στο δυσβάσταχτο γι' αυτόν κόστος αρκετών συνδέσεων και αυτό είναι απολύτως επικίνδυνο για την πορεία της αγοράς», σημειώνει χαρακτηριστικά η μελέτη. Τι και αν το 50% που ταξιδεύει φέτος με πλοία κάνει χρήση των προσφορών, είναι τέτοια «η ανελαστικότητα τιμής της προσφερόμενης υπηρεσίας για τους επιβάτες, ώςτε πολύ πιθανό να προκύψουν αυξήσεις και σε άλλους τομείς, όπως στις μεταφορές φορτίων, που έχουν άμεση σχέση με τον εισαγόμενο τουρισμό». Ειδικότερα, και σύμφωνα με τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης :
* Μετά από 5 συναπτά έτη σωρευτικών ζημιών ύψους 935 εκατ. ευρώ, οι εταιρείες του κλάδου καταγράφουν πλέον λειτουργική κερδοφορία της τάξης των 170 εκατ. ευρώ και καθαρά κέρδη 56,4 εκατ. ευρώ.
* Αλλά τα αποτελέσματα αυτά είναι απόρροια της πτώσης στην τιμή του πετρελαίου, όχι της αύξησης της επιβατικής κίνησης. Από αυτήν κερδίζουν μόνον οι αερομεταφορές.
* Όχι μόνον οι τουρίστες αλλά και ο ίδιος ο νησιωτικός πληθυσμός είναι πλέον πολύ πιο φιλικός συγκριτικά με το παρελθόν προς τις αεροπορικές εταιρείες, ειδικά τις χαμηλού κόστους, καθώς η σχέση κόστους- χρόνου μεταφοράς δίνει ισχυρό πλεονέκτημα στην αεροπλοΐα έναντι της ακτοπλοΐας.
* Σε ολοένα και περισσότερους προορισμούς, οι επιβάτες προτιμούν να στείλουν τα αυτοκίνητά τους με το πλοίο και να ταξιδέψουν οι ίδιοι με αεροπλάνο. Κάποιες όμως εταιρείες δεν δέχονται να μεταφέρουν αυτοκίνητα χωρίς να πληρωθεί και το κόστος του επιβάτη- οδηγού.
* Σαν αποτέλεσμα των παραπάνω, εκτιμήσεις των εταιρειών ακτοπλοΐας, μιλούν για μια πτώση άνω του 10% συγκριτικά με πέρυσι στην επιβατική κίνηση τον Ιούνιο
* Το στοίχημα της φετινής χρονιάς εξαρτάται πλέον από τον Ιούλιο και τον Αύγουστο, όπου οι προσφορές έχουν γίνει ακόμη πιο γενναιόδωρες, (έως 30% έκπτωση για επιβάτες και οχήματα στα δρομολόγια της Κρήτης, οικονομική θέση από 20 ευρώ το άτομο για τα δρομολόγια των Κυκλάδων, έως και 50% έκπτωση σε κάποια δρομολόγια των Δωδεκανήσων, κ.ο.κ.).
* Σωρευτικά, ο κύκλος εργασιών που το 2006, χρονιά-ορόσημο για την ακτοπλοΐα, υπερέβαινε τα 900 εκατ. ευρώ, πλέον αγγίζει τα 700 εκατ. ευρώ, έχοντας μειωθεί 22% μέσα σε μια δεκαετία. Παράλληλα ο στόλος των μεγάλων εταιρειών που εξυπηρετούν όλες τις κύριες γραμμές συρρικνώθηκε περίπου κατά το ήμισυ λόγω της σημαντικής μείωσης του εμπορίου που επηρέασε άμεσα την αγορά της Αδριατικής, αλλά και την κατακόρυφη πτώση σε όλες γραμμές του εσωτερικού.
* Αν υπάρχει ένα κοινό πρόβλημα για ακτοπλοΐα και αερομεταφορές, αυτό λέγεται υποδομές. Οι ελλείψεις σε λιμενικές υποδομές προσθέτουν ένα ακόμη μειονέκτημα στη χρήση του πλοίου, κάτι που όμως τα επόμενα χρόνια μπορεί να πάψει να ισχύει για τις αερομεταφορές. Πόσο μάλλον, αν «τρέξουν» οι επενδύσεις της ελληνογερμανικής κοινοπραξίας υπό τη Fraport στα 14 περιφερειακά αεροδρόμια της χώρας).
«Μαγική» εικόνα και συγχωνεύσεις
Εφόσον οι τιμές των καυσίμων συνεχίσουν να κινούνται πτωτικά, τότε η «μαγική» εικόνα κερδοφορίας των ακτοπλοϊκών θα συνεχιστεί. Αν συμβεί το αντίθετο, τα όποια κέρδη δύσκολα θα διατηρηθούν.
Το γνωρίζουν καλά αυτό οι ακτοπλοϊκές. Τόσο οι τέσσερις εναπομείναντες μεγάλοι του κλάδου, Hellenic Seaways, Attica Group, Minoan και ΑΝΕΚ (η ΝΕΛ αποτελεί παρελθόν), όσο και οι μικρότεροι, αφού τα δομικά τους προβλήματα θα επιλυθούν μόνο αν συνεχίσουν τις προσπάθειες αναδιάρθρωσης ή των μεταξύ τους συγχωνεύσεων.
Στο πλαίσιο αυτό η κοινοπρακτική σχέση ΑΝΕΚ-Attica συνεχίζει να προσφέρει «ανάσες» για τις δύο εταιρείες στις γραμμές της Κρήτης και της Αδριατικής, ενώ καλά κρατεί και η «πολιορκία» των Hellenic Seaways από τον ομίλο Grimaldi μέσω των Μινωικών. Αυτό που προσδοκά ο όμιλος Grimaldi είναι ότι η Τράπεζα Πειραιώς, που αποτελεί τον άλλον μεγαλομέτοχο της Hellenic Seaways, θα κηρύξει διαγωνισμό για τη διάθεση του ποσοστού ιδιοκτησίας της (39,5%).
Το σίριαλ Hellenic Seaways -Minoan
Όπως σημειώνει και η έκθεση της XRTC business consultants, ο λόγος που πιθανόν οι μέτοχοι της Hellenic Seaways, οι οποίοι και ελέγχουν σχεδόν το 13%, δεν δέχονται προς το παρόν να πωλήσουν τις μετοχές στους στον ιταλικό όμιλο Grimaldi, είναι το γεγονός ότι τα χαμηλά κόστη πετρελαίου, της έχουν δώσει ανάσες κερδοφορίας.
Το ποσοστό των Μινωικών (Grimaldi) ανέρχεται σε 47,4% του συνολικού μετοχικού κεφαλαίου της εταιρείας. «Ο ιταλικός όμιλος είχε αρχικά αγοράσει μετοχές στα επίπεδα του 1,5 ευρώ, ενώ ακολούθως υποβλήθηκε δημόσια πρόταση στα 2,5 ευρώ, αν και σύμφωνα με την αγορά έχουν γίνει συναλλαγές για μεγαλύτερα θεσμικά πακέτα σε υψηλότερες τιμές. Όσο για τον άλλο μεγάλο μέτοχο, με ποσοστό 40%, την Τράπεζα Πειραιώς, οι Μινωικές εκτιμούν πως αργά ή γρήγορα, θα διενεργήσει διαγωνισμό για την πώληση του ποσοστού της στη Hellenic Seaways», σημειώνει η έκθεση.
Στο μέτωπο της Attica, η εταιρεία συνεχίζει να ποντάρει στη στρατηγική συνεργασία με την ΑΝΕΚ, ενώ ανοίγεται και στο εξωτερικό, με την εκ νέου παρουσία της στο Μαρόκο. «Η περαιτέρω ανάπτυξή της βασίζεται πλέον στην «όρεξη» των επενδυτών της και τη στήριξη των τραπεζών», σημειώνει η εταιρεία συμβούλων.
Για την ΑΝΕΚ, η XRTC επισημαίνει ότι έχει προσπαθήσει με σύγχρονες μεθόδους διακυβέρνησης να εξυγιανθεί και αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας είναι η επιστροφή σε θετικά αποτελέσματα. «Η διευθέτηση της μετοχικής της σύνθεσης μέσω της αντικατάστασης της Seastar Capital από την Τράπεζα Πειραιώς δίνει μια νέα ώθηση στην εταιρεία, αλλά βεβαίως την καθιστά σε κάποιο βαθμό ευάλωτη σε περίπτωση πώλησης των μετοχών της τράπεζας σε τρίτο. Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι η ΑΝΕΚ παραμένει η μόνη εταιρεία λαϊκής βάσης αφού το ποσοστό του 49,3% ανήκει σε ιδιώτες. Πιθανότατα αυτή θα μπορέσει να είναι η κύρια δύναμή της στην εξεύρεση νέων κεφαλαίων που θα χρειαστεί για νέες επενδύσεις».
Το αύριο και οι σκιές
Το μεγάλο επομένως «ξεσκαρτάρισμα» της ελληνικής ακτοπλοΐας δεν έχει απ' ότι φαίνεται ολοκληρωθεί ακόμη. Όσο το πετρέλαιο διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα, αλλά και οι εταιρείες δείχνουν προσαρμογή στις υφεσιακές συνθήκες της οικονομίας, οι εταιρείες θα συνεχίσουν να «επιπλέουν». Δεδομένου όμως ότι η επόμενη χρονιά θα είναι και αυτή δύσκολη, ότι η συρρίκνωση του εισοδήματος του καταναλωτή θα συνεχιστεί, όπως και ο από αέρος ανταγωνισμός, η εξεύρεση νέων επιχειρηματικών μοντέλων και οι συγχωνεύσεις αποτελούν μονόδρομο. Υπό αυτό το πρίσμα η μείωση της επιβατικής κίνησης στην ακτοπλοΐα θα συνεχιστεί, και αν το 2017 το πετρέλαιο «γυρίσει» προς τα πάνω, δύσκολα ο κλάδος θα αποφύγει νέους ισχυρούς κραδαςμούς.
