Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Η κατάθεση – και η επικείμενη ψήφιση - του πολυνομοσχεδίου που συμπεριλαμβάνει όλες τις ρυθμίσεις για την ολοκλήρωση του πλαισίου διαχείρισης των «κόκκινων» δανείων, αποτελεί για τις τράπεζες το πραγματικό σημείο εκκίνησης του τριετούς πλάνου για τη μείωση των NPEs κατά 40 δισ. ευρώ.
Λύσεις στους δανειολήπτες θα προσφερθούν, όπως άλλωστε γίνεται κατά κόρον τα δύο τελευταία χρόνια. Αυτό που στην ουσία αλλάζει είναι ότι δίνεται η δυνατότητα στις τράπεζες να προσφέρουν ακόμη καλύτερες λύσεις σε αυτούς που κρίνουν βιώσιμους και συνεργάσιμους, να πιέσουν περισσότερο όσους είναι μη συνεργάσιμοι και να δώσουν τέλος σε περιπτώσεις που θεωρούνται μη βιώσιμες.
Μένει να δοκιμαστεί η αποτελεσματικότητα του πλαισίου, με βασικούς άξονες τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, την ποινική ασυλία τραπεζικών στελεχών και τους ηλεκτρονικούς πλειστηριασμούς. Μέσω των τριών αυτών εργαλείων οι τράπεζες στοχεύουν αφενός να αντισταθμίσουν τις «εισροές» νέων μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs) με αναδιαρθρώσεις – εκτιμώνται στα 30 δισ. ευρώ έως το 2019 - και αφετέρου να προχωρήσουν σε ρευστοποιήσεις ύψους 11,5 δισ. ευρώ.
Επιχειρηματικά δάνεια θα «κουρευτούν», διοικήσεις θα οδηγηθούν στην έξοδο, εταιρείες θα πωληθούν, ακίνητα θα αλλάξουν χέρια μέσω ηλεκτρονικών-«απρόσωπων» πλειστηριασμών και όσοι εσκεμμένα απέφευγαν την πληρωμή των δανείων θα δεχθούν πολύ πιο έντονες πιέσεις. Μέσω του πολυνομοσχεδίου ρυθμίζονται θέματα που εκκρεμούσαν εδώ και τουλάχιστον ένα χρόνο, ενώ παράλληλα δίνεται η δυνατότητα στα funds να διαχειρίζονται και τα ακίνητα που είναι ενέχυρα σε δάνεια που δεν εξυπηρετούνται.
Όπως έχει επανειλημμένα επισημανθεί, για να επιτευχθούν οι στόχοι θα πρέπει να βρεθούν λύσεις κυρίως για τα επιχειρηματικά δάνεια, από τα οποία έχει σχεδιαστεί να προέλθει το 60% της μείωσης. Ο μηχανισμός εξωδικαστικού συμβιβασμού εκτιμάται πως θα παίξει καταλυτικό ρόλο είτε προς την επίτευξη των στόχων είτε προς τον πλήρη εκτροχιασμό του σχεδίου.
Για να γίνει αντιληπτή η δυσκολία του συνολικού εγχειρήματος σημειώνεται ότι μέσα σε 8 χρόνια τα «κόκκινα» δάνεια αυξήθηκαν κατά περίπου 100 δισ. ευρώ (από 14,5 δισ. ευρώ το 2008, στα 105 δισ. ευρώ το 2016). Και επειδή δεν μπορούν να… εξαφανιστούν διά μαγείας, την ώρα που η οικονομία δεν προβλέπεται να αναπτυχθεί με ρυθμούς ικανούς να καταστήσουν εφικτή την ομαλή μείωσή τους, αυτή θα επιτευχθεί με πιο δραστικά μέτρα.
Για παράδειγμα, οι πλειστηριασμοί αναμένεται να πολλαπλασιαστούν στο τετράμηνο Σεπτεμβρίου-Δεκεμβρίου, καθώς μέσω της ηλεκτρονικής διαδικασίας θα ξεπεραστούν τα εμπόδια που τους είχαν «παγώσει» - γίνονται τελευταία μόνο για οφειλές άνω των 400 χιλ. ευρώ. Άμεσα θα ξεκινήσει η πιλοτική εφαρμογή τους και από το Σεπτέμβριο εκτιμάται πως θα δούμε το πρώτο μεγάλο κύμα ηλεκτρονικών πλειστηριασμών.
Υπενθυμίζεται ότι από το 2018 οι πλειστηριασμοί απελευθερώνονται. Οι τράπεζες συνεχίζουν να δηλώνουν ότι δεν σκοπεύουν να γενικεύσουν το φαινόμενο, όμως θεωρούν ότι με το «όπλο» των πλειστηριασμών θα πιέσουν τους στρατηγικούς κακοπληρωτές, των οποίων τα δάνεια υπολογίζονται σε 20 δισ. ευρώ. Η μία πλευρά του νομίσματος έχει να κάνει με την προστασία των αδυνάτων και όσων πραγματικά δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τις οφειλές τους. Η άλλη σχετίζεται με τον ηθικό κίνδυνο, καθώς τα μέχρι σήμερα προστατευτικά πλαίσια του νόμου έχουν ευνοήσει πολλούς στρατηγικούς κακοπληρωτές εις βάρος των δανειοληπτών που παρά την κρίση παραμένουν συνεπείς.
Το «πείραμα» της «Pillarstone» και οι πωλήσεις δανείων
Η πρώτη πλατφόρμα διαχείρισης μεγάλων επιχειρηματικών δανείων... άναψε, αν και καθυστερημένα, μηχανές. Η Pillarstone Greece έλαβε τη σχετική άδεια από την Τράπεζα της Ελλάδος ένα χρόνο μετά την υπογραφή της συμφωνίας μεταξύ της KKR, της EBRD, της Alpha Bank και της Eurobank. Μέσα στις επόμενες εβδομάδες θα προχωρήσει στις πρώτες κινήσεις, με τον φάκελο της Famar να βρίσκεται ήδη σε προχωρημένο στάδιο.
Στην ουσία η Pillarstone θα αποτελέσει το… πεδίο δοκιμών του πλαισίου διαχείρισης επιχειρηματικών δανείων και προπομπό για τις πωλήσεις ύψους 7,4 δισ. ευρώ που προβλέπονται στα επόμενα δυόμιση χρόνια.
Η Pillarstone ιδρύθηκε το 2015 από την KKR και τον John Davison με στόχο την αξιοποίηση περιπτώσεων εταιρειών με κόκκινα δάνεια που με την παροχή μακροπρόθεσμων κεφαλαίων και τεχνογνωσίας μπορούν να σταθεροποιηθούν και να ανακάμψουν. Το συγκεκριμένο μοντέλο, που προβλέπει τη μεταφορά δανείων στην εξειδικευμένη πλατφόρμα η οποία θα τα διαχειρίζεται, προκρίθηκε με τη λογική ότι δεν είναι δουλειά των τραπεζών να διοικούν επιχειρήσεις. Παράλληλα τους επιτρέπει να ωφεληθούν από την ανάκαμψη της οικονομίας, όταν η ποιότητα και η αξία των επιχειρήσεων με «κόκκινα» δάνεια θα ενισχυθεί.
Για να πουληθούν «κόκκινα» δάνεια 7,4 δισ. ευρώ θα χρειαστεί να τρέξει ικανοποιητικά μέσα στους επόμενους μήνες η διαχείριση της Pillarstone και άλλων εταιρειών που ενδέχεται να λάβουν άδεια. Τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι με το που υπάρξουν τα πρώτα θετικά αποτελέσματα της πλατφόρμας – έως το τέλος του έτους – το ενδιαφέρον για αγορές «κόκκινων» δανείων θα αυξηθεί, ενώ αν βοηθήσει και η οικονομία, τότε οι τιμές που θα βελτιωθούν οι προσφερόμενες τιμές.
Σήμερα, αν μία τράπεζα πουλήσει ένα δάνειο σε ξένο fund με σημαντικό «κούρεμα» θα πρέπει να εγγράψει τη ζημιά, ενώ μέσω της διαχείρισης ποντάρει στην είσπραξη μεγαλύτερου ποσού στο μέλλον. Οι πωλήσεις θα μπορούσαν να γίνουν πιο… αναγκαστικές αν η ΕΚΤ κρίνει ότι οι στόχοι δεν επιτυγχάνονται μέσω της διαχείρισης και γι' αυτό το λόγο οι ισολογισμοί θα πρέπει να «καθαρίσουν» με πιο αποτελεσματικό τρόπο.
