Μπορεί ο Μάριο Ντράγκι να μην κατάφερε να τονώσει την οικονομία και κατ’ επέκταση τον πληθωρισμό με το QE που εφάρμοσε το 2015 (κόντρα μάλιστα στο Βερολίνο) όμως κατάφερε κάτι ίσως πιο σημαντικό. Δημιούργησε ανισορροπίες οι οποίες κατά κάποιο τρόπο συγκρατούν σαν κολλητική ουσία τα διαφορετικά κομμάτια του παζλ της Ευρωζώνης. Οι ανισορροπίες αυτές υπό τη μορφή απαιτήσεων και υποχρεώσεων φαίνονται ξεκάθαρα στο σύστημα Target2 του ευρωσυστήματος, στο οποίο η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία, έχουν υποχρεώσεις που αθροιστικά ανέρχονται σε 1,07 τρισ. ευρώ, όσες περίπου είναι οι απαιτήσεις της Γερμανίας.
Και αν αυτή η τάση, να συντηρεί δηλαδή το Βερολίνο την εύρυθμη λειτουργία της ζώνης του ευρώ λόγω των αναγκών του Νότου, είχε αρχίσει να φθίνει την τελευταία διετία, ήρθε η πανδημία να ρίξει ακόμη πιο βαθιά τη Γερμανία στον… λάκκο των υποχρεώσεων του ευρώ.
Αν οι χώρες της Ευρωζώνης αποφάσιζαν αύριο το πρωί να πάρουν στο εξής χωριστούς δρόμους θα έπρεπε πρώτα να γίνει «λογαριασμός». Τίποτα δύσκολο, καθώς ο λογαριασμός αυτός γίνεται σε καθημερινή βάση και αφορά τις συναλλαγές του ευρωσυστήματος, τις πληρωμές δηλαδή που διακανονίζονται μέσω του συστήματος Target2 και καλύπτουν όλο το φάσμα των συναλλαγών σε ευρώ.
Για παράδειγμα, όταν μεταφέρονται χρήματα από έναν τραπεζικό λογαριασμό στην Ισπανία σε άλλο τραπεζικό λογαριασμό στη Γερμανία, δημιουργείται αυτομάτως μία σχετιζόμενη με το Target2 υποχρέωση για την κεντρική τράπεζα της Ισπανίας και ένα σχετιζόμενο με το Target2 στοιχείο ενεργητικού για την κεντρική τράπεζα της Γερμανίας.
Σήμερα, οι χώρες του Νότου (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία και Πορτογαλία) είναι αθροιστικά… μείον κατά 1,145 τρισ. ευρώ, ενώ μόνη της η Γερμανία έχει θετικό «ισοζύγιο» της τάξης των 1,055 τρισ. ευρώ. Μέσω του Target2, λοιπόν, επιτυγχάνεται η ομαλή λειτουργία της ζώνης του ευρώ καθώς οι ανάγκες των χωρών-μελών είναι πολύ διαφορετικές.
Μετά την κρίση του 2008, το Target άρχισε να «φουσκώνει». Χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Γερμανίας, η οποία το 2008 είχε θετικό ισοζύγιο 115 δισ. ευρώ και το 2012 έφτασε στα 655 δις. ευρώ. Και ενώ από το 2017 σημειώθηκε σχετική εξομάλυνση των πληρωμών μέσω Target2, η πανδημία έφερε νέα έκρηξη.
Η Ελλάδα εμφανίζει σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας τα οποία αφορούν το μήνα Ιανουάριο 2021, αρνητικό ισοζύγιο της τάξης των 84,3 δισ. ευρώ. Το ιστορικό υψηλό της χώρας μας καταγράφηκε το 2011 στα 104,8 δις. ευρώ. Στη συνέχεια υποχώρησε στα 49 δις. ευρώ το 2014 και εκτινάχθηκε ξανά το 2015 στα 95 δις. ευρώ. Ωστόσο η χώρα μας είχε καταφέρει να μειώσει τον «λογαριασμό» της στα 25,7 δις. ευρώ στο τέλος του 2019, με την πανδημία να οδηγεί στα τρέχοντα επίπεδα.
Κάτι αντίστοιχο έχει συμβεί για όλες τις «ελλειμματικές» χώρες. Το μεγαλύτερο ποσό «χρωστάει» η Ισπανία στα 499,8 δισ. ευρώ και ακολουθεί η Ιταλία με 481,7 δισ. ευρώ.
Στο γράφημα που ακολουθεί βλέπουμε ότι ολόκληρη η Ευρωζώνη - ακόμη και η ΕΚΤ - στηρίζεται στη Γερμανία. Εκτός από την παραδοσιακή «ατμομηχανή» της ευρωπαϊκής οικονομίας, ξεχωρίζουν και τα 255 δισ. ευρώ που διαθέτει στο σύστημα το Λουξεμβούργο.
Όπως μας ενημερώνει η Τράπεζα της Ελλάδος, στο Target2 διακανονίζονται:
-Οι πράξεις νομισματικής πολιτικής του Ευρωσυστήματος
-Το χρηματικό σκέλος σε ευρώ των πράξεων αγοραπωλησίας τίτλων και συναλλάγματος
-Οι συμψηφισμοί άλλων συστημάτων μεγάλων πληρωμών και πληρωμών λιανικής
-Πληρωμές μεταξύ Εθνικών Κεντρικών Τραπεζών ή/και Πιστωτικών Ιδρυμάτων που συμμετέχουν στο Target2.
Στο τέλος κάθε εργάσιμης ημέρας οι θέσεις του Target2 συγκεντρώνονται και συμψηφίζονται με βάση τη λεγόμενη υποκατάσταση συμβαλλόμενου (netting by novation). Η ΕΚΤ υποκαθιστά όλες τις αντισυμβαλλόμενες Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες και οι απαιτήσεις και υποχρεώσεις μεταξύ των κεντρικών τραπεζών υποκαθίστανται από απαιτήσεις και υποχρεώσεις έναντι της ΕΚΤ. Συνεπώς, κάθε εθνική κεντρική τράπεζα παραμένει με μία μόνο καθαρή θέση έναντι της ΕΚΤ. Αυτή για την Ελλάδα σήμερα είναι -84,4 δισ. ευρώ.
