Αντέχει η ελληνική οικονομία και το 2023, τηρουμένων των συνθηκών, ωστόσο αυξάνονται συνεχώς τα καμπανάκια από την αύξηση του κόστους χρηματοδότησης, σε συνδυασμό με το αναμενόμενο μεγάλο φρένο στην κατανάλωση και τις εξαγωγές.
Το σενάριο του ΙΟΒΕ, εκτιμά ότι παρά την ενεργειακή κρίση, η ελληνική οικονομία θα παραμείνει και του χρόνου σε τροχιά μεγέθυνσης, όπως προβλέπει και το ΔΝΤ, όταν «μεγάλες» χώρες της Ευρώπης, όπως Γερμανία και Ιταλία, θα περάσουν σε ύφεση.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις του, το ελληνικό ΑΕΠ θα αυξηθεί κατά 6% φέτος και κατά 1,6% το 2023, αλλά με αστερίσκους. Δηλαδή, εφόσον δεν κλιμακωθεί περαιτέρω ο πόλεμος, δεν αυξηθεί η αβεβαιότητα και αξιοποιηθούν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης, το οποίο ειδικά σε αυτές τις συνθήκες, μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης.
Διαφορετικά, χωρίς τη συνδρομή των παραπάνω παραγόντων, η ελληνική οικονομία μπορεί να γράψει και αυτή μηδενική ανάπτυξη, όπως εκτιμάται ότι θα συμβεί στην Ευρωζώνη.
Στα ανησυχητικά νέα που καταγράφουν οι προβλέψεις του ΙΟΕ είναι ότι τα καμπανάκια αυξάνονται, όπως δείχνει ο παρακάτω πίνακας με τις επιμέρους προβλέψεις για τις αυξήσεις των βασικών μεγεθών:
Προβλέψεις 2022
- 6%, ανάπτυξη
- 8,1%, ιδιωτική κατανάλωση
- 2,2%, δημόσια κατανάλωση
- 6,6%, επενδύσεις
- 12,5%, εξαγωγές
- 13,5%, εισαγωγές
- 12,3%, ανεργία
- 9,7% πληθωρισμός
Προβλέψεις 2023
- 1,6%, ανάπτυξη
- 0,8%, ιδιωτική κατανάλωση
- 0,6%, δημόσια κατανάλωση
- 10,5%, επενδύσεις
- 3,8%, εξαγωγές
- 4,8%, εισαγωγές
- 11,5%, ανεργία
- 4,2%, πληθωρισμός
Στην πράξη, ο βασικός μοχλός της φετινής ανάπτυξης, δηλαδή η κατανάλωση των νοικοκυριών, πρόκειται να φρενάρει απότομα το 2023. Είναι η μεγαλύτερη μείωση σε σχέση με από όλα τα βασικά μεγέθη της οικονομίας, σύμφωνα με το ΙΟΒΕ.
Η αιτία βρίσκεται στη μεγάλη μείωση των επιδοματικών πολιτικών, η οποία ήταν και η βασική αιτία για την έκρηξη της ιδιωτικής κατανάλωσης εν μέσω ενεργειακής κρίσης, μαζί με τις επιπτώσεις από την ύφεση με την οποία κινδυνεύει η Ευρώπη.
Η στήριξη του κράτους θα περιορίζεται σε ολοένα και πιο στοχευμένα μέτρα - για παράδειγμα αποτελεί πλέον παρελθόν η οριζόντια στήριξη στο ρεύμα για όλες τις καταναλώσεις που ίσχυε μέχρι τον Σεπτέμβριο - γεγονός που θα αποτυπωθεί στην κατανάλωση.
Απόρροια του κλίματος που αναμένεται να επικρατήσει το 2023 στην ευρωπαϊκή οικονομία, αλλά και του εκτιμώμενου φρένου στην κατανάλωση, είναι και η μείωση των εξαγωγών, όπως και των εισαγωγών, ενώ ερωτήματα γεννώνται και για την πορεία του τουρισμού. «Φέτος το καλοκαίρι το μέσο ευρωπαϊκό νοικοκυριό προέρχονταν από δύο χρόνια εγκλεισμού λόγω πανδημίας. Του χρόνου θα προέρχεται από ένα χειμώνα όπου θα έχει εξαντλήσει το μεγαλύτερο τμήμα των αποταμιεύσεων του λόγω του ενεργειακού κόστους», όπως ανέφερε ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ Νίκος Βέττας.
Επενδύσεις
Κλειδί για την πορεία της χώρας το 2023 θα είναι, όπως φαίνεται από τις προβλέψεις του ΙΟΒΕ, οι επενδύσεις. Είναι το μόνο μέγεθος για το οποίο προβλέπεται αύξηση αντί για μείωση. Η απάντηση βρίσκεται στο Ταμείο Ανάκαμψης, του οποίου τα δάνεια έχουν κλειδωμένα επιτόκια 0,90% σε μια συγκυρία αύξησης του κόστους του χρήματος. Από το Ταμείο Ανάκαμψης πρόκειται να εκταμιευθούν σημαντικοί πόροι σε μια χρονιά εκλογών.
Έως σήμερα έχουν εκταμιευθεί δύο δόσεις και η τρίτη δόση, η οποία θα συνοδεύεται από αρκετά προαπαιτούμενα (μεταρρυθμίσεις, κλπ), θα συμπέσει κοντά στη διεξαγωγή των εκλογών. «Καλό είναι για την οικονομία να μην σταματήσει η προσπάθεια, να μην επηρεαστεί από το εκλογικό κλίμα», σύμφωνα με τον κ. Βέττα.
Πληθωρισμός
Στον αντίποδα, ανησυχητική είναι η εξέλιξη του πληθωρισμού που κυμαίνεται σε επίπεδα υψηλότερα από τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Αν μάλιστα αφαιρέσει κανείς το σκέλος της ενέργειας, ο πληθωρισμός στην Ελλάδα κινείται στο 5%, έναντι 4% στην ευρωζώνη. Έτερο καμπανάκι, η συστηματική διεύρυνση των εισαγωγών και γενικότερα η εξέλιξη του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, και φυσικά η αύξηση του κόστους χρήματος.
Ο ρόλος του Δημοσίου
Τα τελευταία χρόνια, λόγω της πανδημίας και της ενεργειακής κρίσης, ο ρόλος του Δημοσίου στο σύνολο της οικονομίας ενισχύεται ολοένα και περισσότερο. Το κράτος δανείζεται όλο και περισσότερο από τις αγορές, το χρήμα αυτό μεταβιβάζεται στην πραγματική οικονομία μέσω επιδοτήσεων και άλλων μορφών στήριξης.
Την ίδια στιγμή όμως οι συνθήκες χρηματοδότησης από τις αγορές κεφαλαίου έχουν επιδεινωθεί. Το κόστος νέου δανεισμού για το ελληνικό Δημόσιο σημείωσε άνοδο το τρίτο τρίμηνο του 2022, ενώ παράλληλα διευρύνθηκε το spread με τον «πυρήνα» της ευρωζώνης. Η συνέχιση αυτής της πολιτικής δεν είναι βιώσιμη.
Το ερώτημα είναι κατά πόσο σε αυτό το περιβάλλον, θα μπορεί να συνεχίσει την πολιτική αυτή το Δημόσιο, ακόμη και αν περιορισθεί το 2023 ο όγκος των επιδοτήσεων.
Συμπερασματικά, το ΙΟΒΕ, παρ’ ότι βλέπει για το 2023 να επικρατεί το θετικό σενάριο για την πορεία της ελληνικής οικονομίας, εντούτοις αναδεικνύει μια σειρά από καμπανάκια τα οποία ηχούν όλο και πιο έντονα.
Το δημόσιο χρέος παραμένει υψηλό, το κόστος χρηματοδότησης αυξάνεται, το εξωτερικό ισοζύγιο επιδεινώνεται, η εξάρτηση από εισαγωγές είναι υψηλή, η εγχώρια αποταμίευση παραμένει χαμηλή, η πίεση στο δημοσιονομικό ισοζύγιο αναμένεται να αυξηθεί, η πρόσφατη τάση της κατανάλωσης δεν είναι διατηρήσιμη, ενώ οι μακροχρόνιες δημογραφικές τάσεις είναι δυσμενείς.
Καθόλου αμελητέος και ο κίνδυνος για ένα νέο γύρο ληξιπρόθεσμων οφειλών λόγω των συνεπειών της ενεργειακής κρίσης στη δυνατότητα αποπληρωμής νοικοκυριών και επιχειρήσεων.
