Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Στο Eurogroup της Δευτέρας οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι είδαν για πρώτη φορά τον άνθρωπο που σε μεγάλο βαθμό ευθύνεται για το ότι η κατάσταση μεταξύ Ιταλίας – Κομισιόν δεν έχει ξεφύγει από τον έλεγχο, να μοιάζει... επικίνδυνα με τους λαϊκιστές Ματέο Σαλβίνι και Λουίτζι Ντι Μάιο. Ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών, Τζοβάνι Τρία, εμφανίστηκε ανυποχώρητος, εξανεμίζοντας κάθε ελπίδα για συμβιβασμό μέσα στις επόμενες ημέρες.
Πηγές προσκείμενες στις διαπραγματεύσεις αναφέρουν στο liberal.gr ότι το βασικό σενάριο παραμένει αμετάβλητο. Κομισιόν και Ιταλία θα συμφωνήσουν την ερχόμενη Τρίτη και 13 Νοεμβρίου... ότι διαφωνούν αλλά θα προσπαθήσουν παράλληλα να μην προχωρήσουν σε ενέργειες που θα οδηγήσουν σε γενίκευση της κρίσης. Όμως, μετά τη νέα κλιμάκωση της έντασης μεταξύ Ρώμης-Βρυξελλών για τον ιταλικό προϋπολογισμό, με πολεμική ρητορική και εκατέρωθεν «απειλές», είναι πλέον πολύ πιθανό η Κομισιόν να εντάξει την Ιταλία στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος και να της επιβάλλει βαρύ «πρόστιμο» ύψους 0,2% του ΑΕΠ, ή περίπου 4 δισ. ευρώ.
Σε κάθε περίπτωση τον τελικό λόγο για το αν θα φτάσουμε αναίμακτα στις ευρωεκλογές ή αν θα κινδυνεύσουμε ακόμη και με Italexit, τον έχουν οι αγορές. Αυτές θα αποφασίσουν ανάλογα με τις εξελίξεις. Στο βασικό σενάριο, λοιπόν, η Ιταλία δεν θα αλλάξει τον προϋπολογισμό σε βαθμό που να... συγκινεί τους Ευρωπαίους εταίρους και επειδή παραβιάζει τους δημοσιονομικούς κανόνες θα πρέπει να εισέλθει στη διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος. Ταυτόχρονα, η Κομισιόν θα επιβάλλει κυρώσεις υπό τη μορφή προστίμου, όπως προειδοποίησε χθες ο αντιπρόεδρος της Επιτροπής, Βλάντις Ντομπρόφσκις.
Σε αυτό το σενάριο, τα επιτόκια δανεισμού της Ιταλίας θα συνεχίσουν να κινούνται σε υψηλά επίπεδα και σε περιβάλλον εξαιρετικά αυξημένης μεταβλητότητας. Μπορεί όμως να ωφελήσει και τις δύο πλευρές αυτή η εξέλιξη. Διότι οι αγορές θα γνωρίζουν ότι η δημοσιονομική κατάσταση παρακολουθείται στενά από την Κομισιόν σε τριμηνιαία βάση.
Στην καλή εκδοχή του σεναρίου, αναλυτές εκτιμούν ότι μέχρι τις ευρωεκλογές του Μαΐου, το spread των ιταλικών ομολόγων θα κυμαίνεται μεταξύ 300-400 μονάδων βάσης.
Και πάλι, ωστόσο, η Ιταλία θα βρίσκεται σχεδόν καθημερινά αντιμέτωπη με το «φάντασμα» μιας νέας κρίσης χρέους και οι αγορές θα είναι αυτές που εντέλει θα αποφασίσουν τον επίλογο. Αν η ιταλική κυβέρνηση καταφέρει να τα βγάλει πέρα μέχρι τις ευρωεκλογές τότε εκτιμάται ότι στη συνέχεια θα ρίξει τους τόνους και οι πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία θα καθορίσουν την επόμενη ημέρα.
Στο «κακό» σενάριο, οι αγορές θα αυξήσουν σε ασφυκτικό σημείο τις πιέσεις προς την ιταλική κυβέρνηση και δεν θα περιμένουν μέχρι το Μάιο. Αν το επιτόκιο δανεισμού του ιταλικού δημοσίου φτάσει σε σημείο απαγορευτικό (οι περισσότεροι αναλυτές τοποθετούν το επίπεδο κρίσης του spread στις 400 μονάδες βάσης), τότε υπάρχει μόνο ένας δρόμος για την ιταλική κυβέρνηση: να ζητήσει οικονομική βοήθεια. Εκεί η κατάσταση θα αρχίσει να μοιάζει με το ελληνικό 2015. Επειδή, όμως, οι ηγέτες της Λέγκας και του Κινήματος Πέντε Αστέρων δεν θέλουν να «υποκύψουν» στους «άρχοντες των spreads» όπως συνηθίζει να λέει ο Σαλβίνι, κάθε ενδεχόμενο είναι ανοιχτό. Σήμερα, πάντως, το ενδεχόμενο να δεχθεί η υφιστάμενη κυβέρνηση την εφαρμογή μνημονίου μοιάζει εντελώς απίθανο.
Το χειρότερο σενάριο αποτελεί την κακή εξέλιξη του «κακού» σεναρίου. Αν η Ιταλία αντιμετωπίσει δύσκολες καταστάσεις οικονομικού αποκλεισμού, ένας κακός χειρισμός, μία λανθασμένη αντίδραση θα μπορούσε να οδηγήσει ακόμη και σε έξοδο από το ευρώ. Αρκετοί, άλλωστε, αξιωματούχοι, όπως ο Πάολο Σαβόνα προτιμούν να ξεφύγει η Ιταλία από τον δημοσιονομικό «ζουρλομανδύα» της Κομισιόν. Η πιθανότητα του Italexit δεν ξεπερνά αυτή τη στιγμή το 10%, όμως τα πράγματα αλλάζουν πολύ γρήγορα και οι ισορροπίες είναι πολύ λεπτές. Με τον Σαλβίνι να κερδίζει συνεχώς έδαφος, τίποτα δεν θα πρέπει να θεωρείται απίθανο πριν τις ευρωεκλογές. Μετά οι πιθανότητες συμβιβασμού των δύο πλευρών αυξάνονται σημαντικά, κυρίως αν οι πολιτικές εξελίξεις έχουν ως αποτέλεσμα την έξοδο του Κινήματος Πέντε Αστέρων από την κυβέρνηση.
