Δάνεια από τον ESM χωρίς μνημονιακούς όρους και τρόικα, απεριόριστη ρευστότητα από την ΕΚΤ και έκδοση κοινού ομολόγου προβλέπουν τα τρία σενάρια που εξετάζει η Ευρώπη, ενόψει του πολύ κρίσιμου σημερινού Eurogroup.
Είναι ίσως η πιο κρίσιμη στιγμή στην ιστορία του ευρώ. Οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης δεν καλούνται να βρουν λύση για ένα αδύναμο μέλος που πλήττεται, ούτε να συμφωνήσουν σε κάποιο από τα θέματα που «βασανίζουν» τη ζώνη του κοινού νομίσματος όλα αυτά τα χρόνια, όπως για παράδειγμα η τραπεζική σύγκλιση. Αυτή τη φορά καλούνται να δείξουν πως πιστεύουν πραγματικά ότι η κοινή πορεία σημαίνει και… κοινές θυσίες, αφού ο εχθρός είναι εξωτερικός.
Το πρόβλημα είναι τελείως διαφορετικό από τις προηγούμενες κρίσεις. Σήμερα δεν φταίει κανείς για την οικονομική πλευρά της κρίσης, καθώς ο κίνδυνος είναι υγειονομικός και τα περιοριστικά μέτρα αναγκαία. Η οικονομία της Ευρωζώνης βρίσκεται ήδη σε ύφεση ενώ τα χθεσινά στοιχεία για το επενδυτικό κλίμα υποδεικνύουν ότι το ΑΕΠ της Ευρωζώνης θα συρρικνωθεί έως και 10% στο α’ τρίμηνο και τα χειρότερα είναι μπροστά μας.
Η οικονομική κρίση βαθαίνει και στο σημερινό Eurogroup οι Ευρωπαίοι πρέπει να καταλήξουν σε μία λύση για την αντιμετώπιση των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας, ωστόσο οι επιλογές που υπάρχουν στο τραπέζι περιορίζονται. Τις τελευταίες ώρες η γερμανική πλευρά δείχνει να προχωρά σε επικοινωνιακή αντεπίθεση μέσω άρθρων της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και των Γερμανών υπουργών Εξωτερικών και Οικονομικών, Χάικο Μάας και Όλαφ Σολτς.
Και οι τρεις αξιωματούχοι επισημαίνουν την ανάγκη να σταλεί μήνυμα ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, προετοιμάζοντας παράλληλα για λύσεις μέσω του ESM, της EIB, του προγράμματος εγγυήσεων SURE, αλλά όχι μέσω ευρωομολόγου.
Η πιθανότερη έκβαση
Είναι το απαραίτητο «μασάζ» για τις αποφάσεις που θα ληφθούν καθώς το πιθανότερο σενάριο είναι να χρησιμοποιηθεί ο ESM χωρίς μνημόνια και χωρίς τρόικα. Να δανείσει δηλαδή άμεσα τις χώρες που ζητούν οικονομική βοήθεια χωρίς την επιβολή λιτότητας. Βέβαια, τα 40 δισ. που «βλέπουν» οι Μάας και Σολτς να διαθέτει ο ESM για την Ιταλία είναι λίγα και δεν λύνουν το πρόβλημα. Μένει να δούμε αν οι Ευρωπαίοι θα σταθούν στο ύψος των περιστάσεων αφού η ύφεση είναι απειλητική και θα μπορούσε στις χώρες της περιφέρειας να ξεπεράσει ακόμη και το 20%.
Τρία επομένως είναι τα επικρατέστερα σενάρια για την επόμενη ημέρα, με βάση τις αποφάσεις που θα ληφθούν σήμερα : Ενα καταστροφικό, ένα αρκετά αποτελεσματικό και το καλύτερο δυνατό, το οποίο όμως είναι και το λιγότερο εφικτό λόγω των αντιδράσεων του γερμανικού και ολλανδικού λόμπι.
Η διαφορά μεταξύ του σεναρίου της «ήπιας» αντιμετώπισης και του σεναρίου της χρήσης όλων των διαθέσιμων εργαλείων είναι ταυτόχρονα η διαφορά μεταξύ της οικονομικής καταστροφής και της πραγματικής αντιμετώπισης της ύφεσης. Και αυτό, καθώς στο καταστροφικό σενάριο η ύφεση στις χώρες της περιφέρειας της Ευρωζώνης φτάνει κατά μέσο όρο το 18%, ενώ στο καλό σενάριο περιορίζεται στο 2,2% που είναι απολύτως διαχειρίσιμο.
Ας δούμε αναλυτικά τον αντίκτυπο που θα έχουν τα διαφορετικά σενάρια στην οικονομία, με βάση το μοντέλο που χρησιμοποιούν οι οικονομολόγοι Λορέντζο Κοντόνιο και Πολ φαν ντε Νορντ, σε νεότερο άρθρο τους.
1ο σενάριο: Ένα κοινό και ασφαλές ομόλογο
Η ύφεση μπορεί να περιοριστεί στην περιφέρεια της Ευρωζώνης στο 2,2% αν συμφωνηθεί η έκδοση ενός κοινού τίτλου που θα ανταλλάσσεται με τα εθνικά ομόλογα στους ισολογισμούς των τραπεζών και της ΕΚΤ. Ταυτόχρονα η Ευρώπη θα εφαρμόσει δημοσιονομικά μέτρα ύψους 5% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης, επιπλέον των εθνικών πακέτων.
Στο σενάριο αυτό δεν χρειάζονται απεριόριστες αγορές από την ΕΚΤ, ούτε εγγυήσεις για τραπεζικά δάνεια, αφού το ρόλο αυτό θα έχει το κοινό ομόλογο. Η ύφεση σε αυτό το σενάριο θα είναι ήπια (-1,98% για τις χώρες του πυρήνα, 2,2% στην περιφέρεια), τα κρατικά χρέη θα αυξηθούν μόλις κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες και ο τραπεζικός δανεισμός θα διατηρηθεί στα προ κρίσης επίπεδα σε μία κατάσταση που όλες οι πλευρές θα βγουν κερδισμένες.
2ο σενάριο: Δημοσιονομικά μέτρα και QE
Σε αυτό το σενάριο τα κράτη-μέλη εφαρμόζουν μεγάλα δημοσιονομικά «πακέτα» στήριξης των οικονομιών τους που αγγίζουν το 10% του ΑΕΠ και παράλληλα προσφέρουν εγγυήσεις για τραπεζικά δάνεια. Πάνω κάτω τα πακέτα αυτά δεν διαφέρουν πολύ από χώρα σε χώρα.
Επιπλέον, η ΕΚΤ προχωρά σε αγορές ομολόγων οι οποίες θα φτάσουν έως το 10% του ΑΕΠ (σήμερα έχει δεσμευθεί για 1 τρισ. ευρώ που είναι περίπου το 5% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης). Είναι το σενάριο χωρίς ευρωπαϊκή παρέμβαση, κατά το οποίο η ύφεση στις χώρες του πυρήνα θα φτάσει στο 10% και στην περιφέρεια στο 20%.
3ο σενάριο: 2ο σενάριο + OMT
Το συγκεκριμένο σενάριο θέλει την Κριστίν Λαγκάρντ να αναλαμβάνει δράση. Στην ουσία θα βγάλει το «μπαζούκα» του OMT, με το οποίο ο Ντράγκι είχε καταφέρει να ηρεμήσει τις αγορές το 2012 και να σταματήσει την εκτίναξη των αποδόσεων των κρατικών ομολόγων της περιφέρειας.
Μέσω των απεριόριστων αγορών ομολόγων του OMT, η ΕΚΤ μπορεί να αγοράσει ομόλογα της περιφέρειας που θα αντιστοιχούν στο 30% του ΑΕΠ τους, μηδενίζοντας έτσι τις αποδόσεις στη δευτερογενή αγορά. Η ύφεση θα περιοριστεί σημαντικά στο 3,5% για τις χώρες του πυρήνα και στο 4,5% για τις χώρες της περιφέρειας, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
