Παρά την πανδημία, που άλλαξε ριζικά τον τρόπο ζωής τους, οι Έλληνες εμφανίζονται για πρώτη φορά περισσότερο αισιόδοξοι παρά ανασφαλείς. Σε έρευνα της διαΝΕΟσις, που αποτυπώνει τη ζωή, τις ανησυχίες και τις προσδοκίες των Ελλήνων κατά τη διάρκεια της μεγαλύτερης κρίσης της εποχής μας, καταγράφεται ένα «ανεπανάληπτο ποσοστό» της τάξης του 85,7% που δηλώνουν ότι τα πράγματα πηγαίνουν προς τη σωστή κατεύθυνση, ενώ εμφανίζουν αυξανόμενη εμπιστοσύνη στους θεσμούς.
«Σήμερα οι Έλληνες πλησιάζουμε τις 50 ημέρες κλεισμένοι στα σπίτια μας. Η οικονομική δραστηριότητα έχει περιοριστεί δραματικά, ζωές έχουν ανατραπεί, προγράμματα έχουν ακυρωθεί, μόλις περάσαμε το πιο περίεργο Πάσχα της ζωής μας και οι δραματικές επιπτώσεις στην οικονομία της χώρας -και στις τσέπες μας- έχουν ήδη αρχίσει να διαφαίνονται» αναφέρεται στην έρευνα.
«Αλλά παράλληλα, μένοντας σπίτι καταφέραμε να σώσουμε το σύστημα υγείας μας από την κατάρρευση, να σώσουμε τις ζωές ανυπολόγιστου αριθμού συμπολιτών μας και να αποφύγουμε μια πρωτοφανή τραγωδία, όπως αυτές που συμβαίνουν σε υπερβολικά πολλές χώρες του πλανήτη, ακόμα και στη γειτονιά μας» επισημαίνεται. Για το λόγο αυτό η διαΝΕΟσις με τη νέα της έρευνα σε συνεργασία με την Metron Analysis στο διάστημα 8 με 15 Απριλίου καταγράφει «Πώς Ζουν οι Έλληνες στην Πανδημία».
«Η πανδημία και τα περιοριστικά μέτρα αλλάζουν ριζικά τον τρόπο ζωής έστω και συγκυριακά. Η αλλαγή αυτή γίνεται συντεταγμένα, χωρίς κοινωνικό πανικό και φόβο σχολιάζει ο πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Metron Analysis, Στράτος Φαναράς. «Για να αντιμετωπίσουμε τις δυσκολίες που έρχονται, είναι ανάγκη να μετατρέψουμε τη διαχειριστική εμπιστοσύνη σε θεσμική εμπιστοσύνη» προσθέτει.
Όπως αναφέρεται και από την διαΝΕΟσις μέσα από αυτή την αλλαγή αναδεικνύονται ενδείξεις και άλλων, πιο πολύπλοκων αλλαγών σε θέματα όπως η εμπιστοσύνη απέναντι στους θεσμούς, ο τρόπος που διαχειριζόμαστε αναπάντεχες προκλήσεις, η προσαρμοστικότητα δομών, επιχειρήσεων και μεμονωμένα του καθενός μας, τα ψυχικά αποθέματα και οι αντοχές μας. Κάποιες από αυτές τις αλλαγές είναι καλά κατανοητές όπως, για παράδειγμα, το θέμα της εμπιστοσύνης.
Αισιόδοξοι και σίγουροι για το μέλλον
Μετά από οκτώ χρόνια που οι Έλληνες απαντούσαν στην πλειονότητά τους πως η χώρα κινείται στη λάθος κατεύθυνση (με ελάχιστες εξαιρέσεις τον Φεβρουάριο του 2015 και το φθινόπωρο του 2019), για πρώτη φορά στην έρευνα αυτή καταγράφεται ένα «ανεπανάληπτο ποσοστό» της τάξης του 85,7% που δηλώνουν ότι τα πράγματα πηγαίνουν προς τη σωστή κατεύθυνση.
«Σήμερα, αντιμέτωποι με τη μεγαλύτερη κρίση της γενιάς μας, όλες οι δημογραφικές ομάδες των Ελλήνων, όλες οι ηλικίες, όλες οι επαγγελματικές ομάδες, όλα τα μορφωτικά επίπεδα, όλα τα εισοδηματικά επίπεδα, οι κοινωνικές τάξεις, οι γεωγραφικές προελεύσεις και οι κομματικές προτιμήσεις συμφωνούν, για πρώτη φορά σε τέτοια ένταση, ότι τα πράγματα πάνε καλά» σχολιάζεται.
Παράλληλα, αναστροφή του κλίματος καταγράφεται και στα συναισθήματα που τους διακατέχουν. Κατά 10 περίπου ποσοστιαίες μονάδες αυξήθηκε σε σχέση με πέντε μήνες πριν το ποσοστό των Ελλήνων που ανέφεραν την αισιοδοξία στα δύο κυριότερα αισθήματά τους, αγγίζοντας το 40%, σε αντίθεση με εκείνο της ανασφάλειας που έπεσε στο 31% από 38% που ήταν τον περασμένο Δεκέμβριο. Πενταπλάσιοι δηλώνουν πλέον ότι νιώθουν σιγουριά, υπερδιπλάσιοι ότι νιώθουν αυτοπεποίθηση, ενώ σε σύγκριση με την προηγούμενη έρευνα οι μισοί σήμερα αναφέρουν πως αισθάνονται θυμό και μόνον το ένα τρίτο απογοήτευση.
Εμπιστοσύνη στους θεσμούς
Σημαντική είναι η αύξηση της εμπιστοσύνης στους πολιτειακούς θεσμούς. Όπως αναφέρεται όλοι οι πολιτειακοί θεσμοί απολαμβάνουν σημαντικά μεγαλύτερης εμπιστοσύνης σήμερα από ό,τι 27 μήνες πριν (σε έρευνα του 2018): ο θεσμός του Πρωθυπουργού (+14%), του Πρόεδρου της Δημοκρατίας (+12%, ενώ μεσολάβησε εκλογή νέας Προέδρου), του Δημάρχου (+8,6%), του Περιφερειάρχη (+12%) αλλά και της Κυβέρνησης (+13%). Η εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση βρίσκεται στο 65% και επισημαίνεται πως έχει ενδιαφέρον το ότι σε αντίστοιχες έρευνες στη Γαλλία, ας πούμε, το αντίστοιχο νούμερο είναι στο 44%, ενώ στην Ιταλία μόλις στο 32%.
Οι πολίτες εμπιστεύονται επίσης ακόμα πολύ περισσότερο το κράτος πρόνοιας (+16%) αλλά και τα ΜΜΕ (τηλεόραση +13%, ραδιόφωνο +8%, εφημερίδες +5%). Ο μόνος θεσμός που έχει χάσει ένα μεγάλο ποσοστό από το 2018 είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση: μόνο το 27,3% δηλώνουν ότι την εμπιστεύονται σήμερα, από 42,1% δυο χρόνια πριν.
Είναι χαρακτηριστική και η απάντηση των ερωτηθέντων στην εμπιστοσύνη προς «επιστήμονες/ τεχνοκράτες», κατηγορία που προστέθηκε για πρώτη φορά. Το 85% των Ελλήνων δηλώνουν ότι εμπιστεύονται τους επιστήμονες/ τεχνοκράτες (υπολείπονται μόνο των ενόπλων δυνάμεων και της οικογένειας) ενώ τονίζεται πως μόνο ένα 55% δηλώνουν ότι εμπιστεύονται την εκκλησία.
«Το αποτέλεσμα αυτής της (ομολογουμένως αδόκιμης) σύγκρισης δεν είναι ιδιαίτερα αναπάντεχο. Στο World Values Survey του 2017 (που εκπόνησε η διαΝΕΟσις σε συνεργασία με το ΕΚΚΕ) υπήρχε η ερώτηση “Συμφωνείτε ή διαφωνείτε: όποτε επιστήμη και θρησκεία συγκρούονται, η θρησκεία έχει πάντα δίκιο”. Τότε, μόνο το 21% των Ελλήνων συμφωνούσαν -το 66% διαφωνούσαν. Μολονότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό Ελλήνων δηλώνουν θρησκευόμενοι και πως εκκλησιάζονται συχνά, η εμπιστοσύνη στην επιστήμη και στους ειδικούς φαίνεται ότι παραμένει, ταυτόχρονα, μεγάλη» υπογραμμίζεται.
Άγχος, έξοδοι και δραστηριότητες εντός σπιτιού
Το άγχος, βέβαια, παραμένει καθώς το 37,7% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι είναι πολύ αγχωμένοι, με το 62% να αναφέρει ως αίτιο του άγχους την ύπαρξη κοντινών ανθρώπων οι οποίοι κατά τη γνώμη τους κινδυνεύουν από τον κορονοϊό. Ωστόσο, μόνον ένας στους 4 φοβούνται ότι κινδυνεύουν οι ίδιοι με το 33% να είναι ηλικίας άνω των 65 ετών, το 11% ηλικίας 25- 39 και η ανησυχία στους νέους ηλικίας 17- 24 ετών πέφτει στο 1,6%. Σύμφωνα με τις απαντήσεις, το 22,1% των ερωτηθέντων δηλώνουν ότι ανήκουν σε κάποια ευάλωτη ομάδα, ενώ ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι πως σχεδόν οι μισοί (45,2%) όσων είναι ηλικίας 65 ετών και άνω δεν θεωρούν ότι εντάσσονται σε αυτή την κατηγορία.
Πάντως, οι περισσότεροι που συμμετείχαν στην έρευνα είχαν βγει από το σπίτι το τελευταίο 24ωρο. Δύο στους τρεις Έλληνες (63,6%) είχαν βγει και από αυτούς, το 61% δηλώνουν πως βγήκαν για ψώνια ή στο φαρμακείο, ένας στους τρεις (37,6%) για σωματική άσκηση ή βόλτα με το κατοικίδιο και ένας στους τέσσερις (24,2%) για να πάνε στη δουλειά. Όπως είναι προφανές, πολλοί βγήκαν για περισσότερους από έναν λόγους. Περισσότερο προκύπτει ότι βγήκαν οι άνδρες παρά οι γυναίκες.
Στο «μένουμε σπίτι» οι δραστηριότητες που οι Έλληνες δηλώνουν ότι κάνουν περισσότερο σήμερα σε σχέση με 3-4 μήνες πριν είναι, λίγο-πολύ, οι αναμενόμενες: αφιερώνουν περισσότερο χρόνο στην οικογένειά τους (64,4%), βλέπουν τηλεόραση/ταινίες (56,8%), κάνουν τις δουλειές του σπιτιού (52,8%) και χρησιμοποιούν τα social media και το ίντερνετ (47,1%). Ένας στους τρεις (36,6%) δηλώνουν ότι εργάζονται λιγότερο για τη δουλειά τους από ό,τι πριν.
Εργασία και οικονομία
Σύμφωνα με την έρευνα περίπου η μισή οικονομική δραστηριότητα στη χώρα έχει παύσει. Από αυτούς που εργάζονται στην Ελλάδα, ένας στους τέσσερις (25,4%) εργάζεται κανονικά, άλλος ένας στους τέσσερις (26,2%) με τηλεργασία και οι υπόλοιποι είτε εργάζονται με μειωμένο ωράριο είτε βρίσκονται σε κάποια μορφή άδειας ή αναστολής και δεν εργάζονται καθόλου.
Όπως είναι αναμενόμενο το 41% δηλώνουν ότι τα εισοδήματά τους έχουν μειωθεί μετά την έναρξη των μέτρων. Εξάλλου, από όσους δηλώνουν άνεργοι στην έρευνα το 11,4% δηλώνουν πως έχασαν τη δουλειά τους μετά την 1η Μαρτίου 2020. Και όπως υπογραμμίζεται, αν αυτό το ποσοστό είναι ακριβές, και με δεδομένα τα επίσημα στοιχεία για την μέχρι πρότινος ανεργία στη χώρα, στον τελευταίο μήνα ενδέχεται να προστέθηκαν έως και 100.000 νέοι άνεργοι.
Οι περισσότεροι πιστεύουν επίσης ότι η κρίση θα έχει σημαντικές αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομική τους κατάσταση (57,9%) αλλά ακόμα περισσότερο στην οικονομία (84,3%). Επιπλέον, θεωρούν ότι θα έχει αρνητικές μακροχρόνιες επιπτώσεις στον «τρόπο εργασίας», τη «σωματική υγεία», την «εκπαίδευση» και, βέβαια, σε πολύ υψηλά ποσοστά στην «ψυχική υγεία» (63%).
Η επόμενη μέρα
Παρά τις όποιες επιπτώσεις, ένα πολύ υψηλό ποσοστό του 67,9% πιστεύει ότι θα επανέλθουμε «σε κάποια φυσιολογική κανονικότητα» μέχρι τον Σεπτέμβριο, ενώ σχεδόν το 40% τοποθετεί την επαναφορά στην κανονικότητα το επόμενο δίμηνο. Ιδιαίτερη σημασία έχει πως οι μακροχρόνιες επιπτώσεις της πανδημίας θα επηρεάσουν θετικά την εμπιστοσύνη στο σύστημα υγείας, την αλληλεγγύη, την εμπιστοσύνη στο κράτος, τις οικογενειακές σχέσεις αλλά και την ιδιωτική πρωτοβουλία.
Σε ότι αφορά τα περιοριστικά μέτρα και σε ερώτηση εάν οι ίδιοι μπορούσαν να αποφασίσουν για επιστροφή στις συνήθεις καθημερινές δραστηριότητες, 1 στους 4 δηλώνει ότι θα επέστρεφε «αμέσως τώρα», με τους υπόλοιπους όμως να λένε πως θα περίμεναν να μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των νέων κρουσμάτων, να μην υπάρχουν νέα κρούσματα για μία ορισμένη χρονική περίοδο ή πως θα επέστρεφαν μόλις βρεθεί το εμβόλιο για τον ιό.
Με αφορμή την έρευνα διοργανώνεται σήμερα το δεύτερο diaNEOsis LIVE όπου θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα από τον Στράτο Φαναρά, πρόεδρο & διευθύνοντα σύμβουλο της Metron Analysis και θα σχολιαστούν από τους Πάνο Τσακλόγλου, καθηγητή στο Τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών Σπουδών του ΟΠΑ, Μαρίνα Οικονόμου – Λαλιώτη, καθηγήτρια Ψυχιατρικής στην Α΄ Ψυχιατρική Κλινική ΕΚΠΑ και Στάθη Καλύβα, καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, κάτοχος της έδρας Gladstone, Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης
Τη συζήτηση θα συντονίσει ο Διευθυντής Περιεχομένου της διαΝΕΟσις Θοδωρής Γεωργακόπουλος.
Διαβάστε όλη την έρευνα εδώ.
