Όσο καλόπιστος και να είναι κανείς, δεν μπορεί να μην συμπεράνει πως η σταδιακή μείωση της ροής του φυσικού αερίου από την Gazprom προς την Ευρώπη δεν οφείλεται μόνο σε τεχνικά προβλήματα. Η σατανική σύμπτωση με την φωτιά στην Freeport LNG κάνει τις υποψίες ακόμα πιο σοβαρές. Ό,τι και να ισχύει όμως, η νέα εκτίναξη της τιμής του ευρωπαϊκού φυσικού αερίου μας θυμίζει για μία ακόμη φορά πόσο σοβαρά πρέπει να ασχοληθούμε με το ζήτημα.
Σε μία εβδομάδα γεμάτη από μεγάλες συγκινήσεις στα διεθνή χρηματιστήρια και τις αγορές ομολόγων, με την μεγάλη αύξηση επιτοκίων από την κεντρική ομοσπονδιακή τράπεζα των ΗΠΑ και άλλες «συναδέλφους» της, μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα πως στα χρηματιστήρια εμπορευμάτων την παράσταση έκλεψε, με μεγάλη διαφορά, το φυσικό αέριο. Και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού, αλλά κυρίως στην Ευρώπη.
Δύο φορές τις τελευταίες επτά ημέρες, την προηγούμενη Παρασκευή (Μία φωτιά στον κόλπο του Μεξικού αναστάτωσε την αγορά φυσικού αερίου | Liberal Markets) και προχθές Τετάρτη (Τι προκάλεσε νέα εκτίναξη της τιμής του φυσικού αερίου | Liberal Markets) ασχοληθήκαμε με τις σημαντικές διακυμάνσεις της τιμής του πολύτιμου αυτού καυσίμου, οι οποίες μας είχαν φανεί αρκετά εντυπωσιακές. Δεν είχαμε φανταστεί όμως τι θα επακολουθούσε την Τετάρτη και χθες Πέμπτη.
Οι μειώσεις στην παροχή φυσικού αερίου προς την Γερμανία, οι οποίες είχαν αναστατώσει την αγορά ευρωπαϊκού φυσικού αερίου (Dutch TTF) την Τρίτη, άρχισαν να επεκτείνονται και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ειδικά την Ιταλία, με αποτέλεσμα την περαιτέρω άνοδο της τιμής του αερίου στο χρηματιστήριο εμπορευμάτων. Έτσι, από τα 80 Ευρώ/Mwh που ήταν η τιμή το πρωί της προηγούμενης Πέμπτης, την Τετάρτη ξεπεράσαμε με άνεση τα 100 Ευρώ/Mwh φθάνοντας κοντά στα 120 Ευρώ.
Η κατάσταση ξέφυγε εντελώς χθες Πέμπτη, καθώς σε κάποια στιγμή φθάσαμε κοντά στα 150 Ευρώ/Mwh για να εξομαλυνθεί προς το τέλος της χρηματιστηριακής συνεδρίασης, με το συμβόλαιο λήξης του προσεχούς Ιουλίου να κλείνει τελικά με μικρή πτώση, στα 118 Ευρώ/Mwh. Στην τιμή αυτή, το συμβόλαιο Dutch TTF, είναι σχεδόν 50% πάνω από την τιμή της προηγούμενης Τετάρτης, ενώ στο υψηλό της χθεσινής συνεδρίασης η άνοδος είχε πλησιάσει το 90%.
Δεν είναι δύσκολο να εξηγήσουμε τους λόγους της έκρηξης των τιμών το διήμερο που μας πέρασε. Η συνεχής ροή πληροφοριών σχετικά με την κλιμάκωση των «τεχνικών προβλημάτων» στον αγωγό Nord Stream έκανε τους συμμετέχοντες στην χρηματιστηριακή αγορά φυσικού αερίου (και σίγουρα όχι μόνο αυτούς) να πιστέψουν πως βρισκόμαστε μπροστά σε μία σκόπιμη προσπάθεια της ρωσικής πλευράς να στείλει ένα μήνυμα στην Γερμανία και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες: ότι δεν πρέπει να είναι καθόλου σίγουρες πως θα καταφέρουν να γεμίσουν τις αποθήκες φυσικού αερίου μέχρι τις αρχές του επόμενου χειμώνα.
Η ρωσική πλευρά, μέσω της ηγεσίας της Gazprom αλλά και του εκπροσώπου τύπου του Κρεμλίνου, επιμένει πως πίσω από τις μειωμένες ροές αερίου δεν κρύβεται τίποτα ύποπτο, καθώς οι δυσκολίες οφείλονται αποκλειστικά και μόνον στα προβλήματα συντήρησης των σταθμών συμπίεσης του αγωγού Nord Stream.
Στα προβλήματα αυτά είχαμε αναφερθεί την Τετάρτη, και φαίνεται πως μέχρις ενός σημείου είναι υπαρκτά και όντως οφείλονται και σε εμπόδια που έχουν σχέση με τις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας. Παρά τις κατηγορηματικές διαψεύσεις από την ρωσική πλευρά, ελάχιστοι πλέον πιστεύουν πως το θέμα είναι καθαρά τεχνικό.
Σε αυτό συντελεί και το γεγονός πως η Gazprom δεν φαίνεται να θέλει, προς το παρόν τουλάχιστον, να αξιοποιήσει την τεχνική δυνατότητα που έχει να στείλει προς τους ευρωπαίους πελάτες της παραπάνω ποσότητες αερίου μέσω των αγωγών που διέρχονται από την Ουκρανία, οι οποίοι αυτή την εποχή έχουν περίσσευμα χωρητικότητας.
Η τοποθέτηση της γερμανικής πλευράς, κυρίως μέσω του αρμόδιου υπουργού Χάμπεκ, και της ιταλικής, μέσω του προέδρου της χώρα Μάριο Ντράγκι, είναι απόλυτα ξεκάθαρη. Και οι δύο χώρες απορρίπτουν τις ρωσικές εξηγήσεις και υποστηρίζουν πως πρόκειται για μία καθαρά πολιτική κίνηση, με σκοπό την άσκηση πίεσης στους Ευρωπαίους ηγέτες και τους Ευρωπαίους πολίτες.
Όπως είπαμε παραπάνω, το μήνυμα που στέλνει το Κρεμλίνο είναι πολύ απλό: όσο η Ευρωπαϊκή Ένωση κρατάει σκληρή στάση απέναντι στην Ρωσία, η τιμή του φυσικού αερίου θα παραμένει πολύ υψηλή και οι προσπάθειες της Ε.Ε. να πάψει να εξαρτάται από το ρωσικό αέριο και την Gazprom και να γεμίσει τις αποθήκες προμηθευόμενη αέριο από άλλες πηγές θα συναντήσει πολλές δυσκολίες.
Εμμέσως, πλην σαφώς, θέλει να υπενθυμίσει στην Ε.Ε. πως η «αντιρωσική» στάση της θα κοστίσει ακριβά στους πολίτες της, και τελικά στους ηγέτες οι οποίοι θα έχουν να αντιμετωπίσουν την δυσαρέσκεια των ψηφοφόρων τους και την επιβάρυνση της οικονομίας της Ένωσης. Ενισχυτικό αυτής της άποψης είναι το γεγονός πως τα «τεχνικά προβλήματα» άρχισαν να εμφανίζονται λίγες μέρες μετά την φωτιά στην Freeport LNG, η οποία θα δυσκολέψει για αρκετούς μήνες την αποστολή του LNG από τις ΗΠΑ.
Η ρωσική πλευρά δεν θα μπορούσε να βρει πιο κατάλληλη ευκαιρία να στείλει το μήνυμά της προς τους Ευρωπαίους ηγέτες, ειδικά την στιγμή που τέσσερις από αυτούς, ο Γερμανός καγκελάριος Σολτς, ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν, ο Ιταλός πρόεδρος Ντράγκι και ο Ρουμάνος πρόεδρος Κλάους Γιοχάνις ταξίδεψαν χθες Πέμπτη στο Κίεβο για να τονίσουν την αλληλεγγύη τους στον αγώνα της Ουκρανίας.
Δεν μπορούμε να είμαστε απόλυτα βέβαιοι πως τα «τεχνικά προβλήματα» είναι περισσότερο αφορμή και λιγότερο η αιτία για την μείωση της ροής φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Μας φαίνεται όμως αρκετά λογική υπόθεση. Γιατί όμως ο πρόεδρος Πούτιν αποφάσισε να στείλει τώρα αυτό το μήνυμα; Βρήκε απλά την κατάλληλη ευκαιρία με τα προβλήματα στην αποστολή φυσικού αερίου από τις ΗΠΑ στην Ευρώπη, ή μήπως συμβαίνει και κάτι άλλο; Εδώ θα αποτολμήσουμε μία παρακινδυνευμένη υπόθεση, επισημαίνοντας μία ακόμα σύμπτωση.
Τις τελευταίες ημέρες μάθαμε από τον διεθνή Τύπο πως η πλήρωση των αποθηκών φυσικού αερίου της Ευρώπης ενόψει του χειμώνα εξελίσσεται με πολύ ικανοποιητικούς ρυθμούς και το επίπεδο πλήρωσης είναι αρκετά πάνω από τον μέσο όρο για το αντίστοιχο χρονικό σημείο των προηγούμενων ημερών. Σίγουρα έχει ξεπεράσει το 50% και πλησιάζει το 55%.
Αν πιστέψουμε τις διαβεβαιώσεις των Ευρωπαίων ηγετών, η προσπάθεια συνεχίζεται με συντονισμένο τρόπο σε συνεργασία με τις ΗΠΑ και άλλους εναλλακτικούς προμηθευτές. Αυτή η εξέλιξη αποκλείεται να αρέσει στον πρόεδρο Πούτιν, καθώς η τυχόν επιτυχία αυτής της προσπάθειας θα του αφαιρέσει τον βασικότερο μοχλό πίεσης προς την Ευρώπη. Αν η υπόθεσή μας έχει έστω κάποια ψήγματα αλήθειας, θα μπορούσαμε να πούμε πως το ρωσικό μήνυμα δεν συνιστά μόνο επίδειξη ισχύος αλλά και μία ένδειξη αδυναμίας και ενόχλησης.
Είτε η, αρκετά τραβηγμένη, υπόθεσή μας έχει σχέση με την πραγματικότητα είτε όχι, αυτό που είναι απολύτως βέβαιο είναι πως η ευρωπαϊκή πλευρά πρέπει να συνεχίσει και να εντείνει τις προσπάθειες για πλήρωση των αποθηκών φυσικού αερίου όσο το δυνατόν πιο γρήγορα, τουλάχιστον πριν το τέλος του Νοεμβρίου.
Όταν αναφερόμαστε σε πλήρωση, δεν εννοούμε πως οι δεξαμενές θα πρέπει να γεμίσουν κατά 100%. Σύμφωνα με αυτά που διαβάζουμε στον διεθνή Τύπο, ένα ποσοστό ανώτερο του 85% θα είναι πολύ ικανοποιητικό και θα δίνει την σιγουριά στην Ευρώπη πως η Ρωσία δεν θα μπορεί να προκαλέσει πλέον έκρηξη στην τιμή του φυσικού αερίου, ακόμα και να μην έχει την πρόθεση να εκμεταλλευθεί κάποια τεχνικά προβλήματα.
Επειδή όμως μέχρι το τέλος του Νοεμβρίου απομένει σχεδόν μισός χρόνος, η εξέλιξη της εφαρμογής του ευρωπαϊκού σχεδίου απεξάρτησης από την Ρωσία και την Gazprom είναι κάτι που θα πρέπει να παρακολουθούμε με μεγάλη προσοχή για πολύ καιρό ακόμα. Και όσο μπορούμε και εμείς, καλό είναι να συνεισφέρουμε σε αυτή την προσπάθεια, περιορίζοντας την κατανάλωση ενέργειας, όποτε και όπου είναι εφικτό.
