Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Από πολλά «αν» θα συνοδεύεται ο οδικός χάρτης για τη σταδιακή χαλάρωση των capital controls, η κατάρτιση του οποίου αποτελεί μνημονιακή υποχρέωση και θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως τις 16 Μαΐου. Το αρχικό σχέδιο προέβλεπε τη δημοσίευση του εν λόγω χάρτη στις αρχές του 2017, ωστόσο οι καθυστερήσεις στην αξιολόγηση είχαν ως αποτέλεσμα τη μετάθεσή της.
Η Ελληνική Ένωση Τραπεζών έχει καταθέσει μία σειρά προτάσεων για τα επόμενα βήματα χαλάρωσης, όπως η διευκόλυνση των επιχειρήσεων στις συναλλαγές με το εξωτερικό, η δυνατότητα σωρευτικής ανάληψης του μηνιαίου ορίου και η αύξηση του ποσοστού του νέου χρήματος που θα είναι ελεύθερο. Η βασική, ωστόσο, ιδέα είναι ότι οι περιορισμοί θα χαλαρώνουν πρώτα για τις επιχειρήσεις και μετά για τους ιδιώτες.
Όπως αναφέρουν στο liberal.gr, ανώτερες τραπεζικές πηγές, οι Αρχές δεν πρόκειται να λάβουν οποιαδήποτε απόφαση που θα φέρει σε δύσκολη θέση τις τράπεζες, που σημαίνει ότι θα είναι πολύ προσεκτικές στην εφαρμογή μέτρων χαλάρωσης.
Παρά τις αισιόδοξες προβλέψεις υψηλόβαθμων αξιωματούχων της κυβέρνησης από το καλοκαίρι του 2015, για εξάμηνη ή οκτάμηνη εφαρμογή του μέτρου, οι οποίες στο σύνολό τους διαψεύστηκαν, πλέον είναι δεδομένο ότι στην Ελλάδα δεν πρόκειται να δούμε τα capital controls να αποσύρονται στη διετία από την επιβολή τους, όπως συνέβη στην Κύπρο. Αν και κανείς δεν μπορεί με βεβαιότητα να προβλέψει το ακριβές χρονοδιάγραμμα, δεν αποκλείεται τα capital controls να βρίσκονται σε ισχύ ακόμη και το 2019. Και όλα αυτά αν δεν υπάρξει κάποιο άλλο επεισόδιο με τους δανειστές.
Σύμφωνα με παλαιότερη εκτίμηση στελέχους της Moody''s στο liberal.gr, οι κεφαλαιακοί περιορισμοί θα μπορούσαν να αρθούν πλήρως σε διάστημα 12-18 μηνών από την ολοκλήρωση της πρώτης αξιολόγησης, υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι η δεύτερη αξιολόγηση θα έκλεινε ομαλά και δεν θα προκαλούσε νέα έκρηξη αβεβαιότητας. Το 18μηνο από τον Ιούνιο του 2017 μας πηγαίνει μέχρι το τέλος του 2018, πάντα όμως υπό την αίρεση της σταδιακής βελτίωσης των συνθηκών στην οικονομία. Συνεπώς, είναι πολύ πιθανό να παραμείνουν μέχρι να επιτευχθεί ο στόχος μείωσης των «κόκκινων» δανείων που σε μεγάλο βαθμό θα βγάλει τις τράπεζες από το τέλμα.
Όχι. Τα capital controls δεν θα αρθούν αν και όταν μπούμε στην ποσοτική χαλάρωση, ούτε όταν εξειδικευθούν τα μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους, ούτε όταν βγούμε διερευνητικά στις αγορές. Αυτές είναι ορισμένες θετικές εξελίξεις που θα συμβάλλουν στο να ξεκινήσει η αντιστροφή του κλίματος για την Ελλάδα. Όπως επισημαίνουν τραπεζίτες σε κάθε ευκαιρία, η αλλαγή στην ψυχολογία θα αρχίσει να γίνεται αισθητή όταν υπάρξει συνεχής εισροή καταθέσεων στο σύστημα και όταν τα «κόκκινα» δάνεια θα αρχίσουν να υποχωρούν χωρίς διαγραφές. Αυτοί είναι οι δύο βασικοί παράγοντες που θα καθορίσουν την οριστική απεμπλοκή από τα capital controls. Όλα τα άλλα είναι απλώς υποσχέσεις...
Ένας «τεχνικός» καταλύτης για τη χαλάρωση των κεφαλαιακών περιορισμών είναι σύμφωνα με ανώτερα τραπεζικά στελέχη η μείωση του έκτακτου μηχανισμού παροχής ρευστότητας (ELA) της ΤτΕ. Ο σχετικός «μηχανισμός» λειτουργεί ως εξής: όσο η ΕΚΤ θα μειώνει τον ELA, που σημαίνει ότι θα βελτιώνονται οι συνθήκες ρευστότητας και θα επιστρέφουν καταθέσεις, τόσο θα χαλαρώνουν οι περιορισμοί. Κατά συνέπεια, ο ρυθμός της σταδιακής απόσυρσης δεν εξαρτάται από τις προθέσεις της κυβέρνησης, της ΤτΕ ή των τραπεζών, αλλά ξεκάθαρα από την ταχύτητα με την οποία θα αποκαθίσταται η εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα.
Το σίγουρο είναι, πάντως, ότι ως καταναλωτές θα πρέπει μάλλον να... μάθουμε να ζούμε με τα capital controls, καθώς όσοι επιθυμούν να «σηκώνουν» ελεύθερα χρήματα από τους τραπεζικούς λογαριασμούς θα είναι οι τελευταίοι που θα ικανοποιηθούν από τον οδικό χάρτη που θα καταρτίσει το υπουργείο Οικονομικών σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος.
Επίσης, το γεγονός ότι οι κεφαλαιακοί περιορισμοί και το ενδεχόμενο χαλάρωσης έχει επανέλθει στην επικαιρότητα δυστυχώς δεν οφείλεται στη βελτίωση των συνθηκών. Άλλωστε, όλοι οι φορείς που εμπλέκονται στη διαδικασία έχουν ξεκαθαρίσει ότι βασική προϋπόθεση για την... παραμικρή χαλάρωση θα είναι η ανάκτηση της εμπιστοσύνης στο τραπεζικό σύστημα. Όσο το κλίμα είναι τέτοιο που δεν θα διασφαλίζεται η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, το όριο ανάληψης δεν πρόκειται να αυξηθεί, πόσω μάλλον να απελευθερωθεί.
Για την ιστορία, στην Ισλανδία οι κεφαλαιακοί περιορισμοί κράτησαν σχεδόν εννέα χρόνια, καθώς η χώρα βίωσε μία από τις μεγαλύτερες τραπεζικές καταρρεύσεις στην ιστορία, ως απόρροια της... απόλυτης τραπεζικής φούσκας. Τον περασμένο Μάρτιο, η κυβέρνηση έδωσε τέλος στη μάχη για την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, μετά την κρίση του 2008 η οποία οδήγησε το νησί του βόρειου Ατλαντικού στη χειρότερη ύφεση των τελευταίων δεκαετιών και σε σφοδρή πολιτική κρίση. Στην Κύπρο, τα capital controls επιβλήθηκαν τον Μάρτιο του 2013 και αποσύρθηκαν φέτος.
Φωτογραφία: SOOC
