Του Απόστολου Σκουμπούρη
«Είμαι πολύ σίγουρος ότι το επόμενο χρονικό διάστημα, δεν μπορώ να προσδιορίσω... μήνα ή μέρα, αλλά μέσα στα επόμενα δύο χρόνια, θα ζήσουμε το φαινόμενο του ελατηρίου. Η ελληνική οικονομία θα εκτιναχτεί. Η κοινωνία έχει ωριμάσει και δείχνει ότι κατανοεί τις εξελίξεις».
Τα λόγια δεν ανήκουν σε κάποιον τυχαίο, αλλά στον CEO της Chipita και αντιπρόεδρο του ΣΕΒ κ. Σπύρο Θεοδωρόπουλο που χθες έδωσε το παρόν στο μεγάλο event καινοτομίας Disrupt Greece στις πρώην εγκαταστάσεις της Παπαστράτος στον Πειραιά, δίνοντας μια ενδιαφέρουσα ενδιαφέρουσα συνέντευξη στη brand manager του Fortune, κα Αναστασία Παρετζόγλου.
Ο άνθρωπος που πρώτος συσκεύασε παγκοσμίως το κρουασάν, που πλέον εξάγει προϊόντα σε 67 χώρες, με 18 εργοστάσια σε 14 διαφορετικές χώρες, αν μη τι άλλο, εδικαιούτο να ομιλεί. Κάθε χρόνο παράγει 4,5 δισ. προϊόντα, με περισσότερα από 500 χιλ. σημεία πώλησης σε πέντε Ηπείρους, ενώ τα προϊόντα του δοκιμάζουν 1 δισ. καταναλωτές!
Ως επιχειρηματίας, άλλαξε πολλές φορές πλάνα και στρατηγική, παίρνει ρίσκα, είναι άνθρωπος που τολμά, συνεργατικός, εξωστρεφής και ανοικτός σε καινούριες προκλήσεις.
Εξηγώντας λοιπόν την πίστη του ότι την προσεχή διετία η οικονομία θα εκτοξευτεί, κάνοντας λόγο για το φαινόμενο του ελατηρίου, ο κ. Θεοδωρόπουλος τόνισε χθες:
Κατ' αρχήν έχουμε αναγνωρίσει πολλά από τα λάθη του παρελθόντος σαν κοινωνία. Είναι έτοιμη και ώριμη η ελληνική κοινωνία να περάσει σε μια άλλη φάση σκέψης. Μια άλλη φάση λογικής. Που είναι και το ζητούμενο για την οικονομία. Αυτό που κρατάει αυτή τη στιγμή την οικονομία χαμηλά είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης. Δεν υπάρχει εμπιστοσύνη από το κράτος στον πολίτη, από τον πολίτη στο κράτος, φορολογούνται τα πάντα, έχει γίνει πλέον το δημοσιονομικό το κύριο πρόβλημα της Ελλάδας. Πιστεύω ότι φτάνουμε στο τέλος αυτής της περιόδου σιγά σιγά.
Ο κ. Θεοδωρόπουλος τόνισε ότι δεν «δεν πιστεύω ότι αν παίρναμε μια μικρή ελάφρυνση του χρέους και μπαίναμε στο QE θα άλλαζε κάτι δραματικά. Ούτε αυτό θα ήταν αρκετό. Αυτό που χρειαζόμαστε είναι εμπιστοσύνη επιχειρηματική. Όταν όλες οι μεγάλες επενδύσεις, ταλαιπωρούνται σ' αυτό το βαθμό σήμερα από την πολιτεία, ποιος θα βάλει κεφάλαια.
Πίεση για αλλαγές
Και συνέχισε ο κ. Θεοδωρόπουλος: Οι κοινωνίες αλλάζουν συνήθως κάτω από πίεση αναγκών. Και αυτή τη στιγμή η ελληνική κοινωνία πιέζεται. Έχουμε 27% ανεργία, η οποία πέφτει κάθε Μάιο στο 23% λόγω τουρισμού, ξαναπάει στο 27% κάθε Οκτώβριο. Έχουμε ανεργία νέων της τάξεως του 50%, δε γίνεται να μη σκεφτούμε ότι το μοντέλο που εφαρμόσαμε τα προηγούμενα χρόνια δεν λειτουργεί πια.
Δημόσιο
Δεν γίνεται να μην καταλαβαίνουμε ότι δεν μπορεί να ζούμε σε ένα κράτος που το δημόσιο έχει σαν αποκλειστικό στόχο να περνάνε καλά οι υπάλληλοί του! Έχουν ξεχάσει ότι ο στόχος είναι να υπηρετούν τους υπόλοιπους πολίτες της χώρας. Και έχουν μοναδικό στόχο πως θα κατοχυρώσουν τα δικά τους συμφέροντα. Η υπόλοιπη κοινωνία όμως έχει αρχίσει και δεν τα δέχεται αυτά. Αρχίζει και φτάνει στα όριά του πράγμα.
Η επιστροφή της έδρας της Chipita στην Ελλάδα
Η απόφαση για επιστροφή της έδρας της Chipita στην Ελλάδα πάρθηκε το τελευταίο τρίμηνο του 2014, όταν και φαινόταν ότι η ελληνική οικονομία μπαίνει σε μια διαφορετική τροχιά, η οποία δυστυχώς δεν επιβεβαιώθηκε. Πιστεύοντας ότι έρχονται καλύτερες στιγμές, αποφασίσαμε να βάλουμε το λιθαράκι μας και εμείς, επιστρέφοντας εδώ. Αλλά, παρ' ότι δεν ήρθε τότε, πιστεύω ότι δε θα αργήσει να έρθει.
Είμαι φύσει αισιόδοξος άνθρωπος, ενώ μετά από τόσα χρόνια, έχω μάθει και μερικά άλλα πράγματα. Όπως ότι δεν πεθαίνουν οι χώρες, δεν πεθαίνουν οι λαοί, η οικονομία είναι κυκλικό φαινόμενο και ότι ακόμη και λάθη να γίνουν σε μια πορεία, μπορείς κάποια στιγμή να τα διορθώσεις.
Πρωτογενής τομέας
Ο πρωτογενής τομέας στο εξωτερικό, έχει εξελιχθεί. Δεν είναι πια η αγροτική παραγωγή, είμαι αγρότης σε ένα χωριό, έχω 11 στρέμματα, τα καλλιεργώ μόνος μου ή με μετανάστες. Πλέον, έχουν αναπτυχθεί άλλες μορφές παραγωγής.
Σήμερα το μεγαλύτερο κομμάτι των προϊόντων είναι θερμοκηπιακά, έχουν αναπτυχθεί υδροπονικά συστήματα και καλλιέργειες, η παραγωγή πλέον για να πιάνει το σωστό κόστος, πρέπει να γίνεται σε συνδυασμό με περιβαλλοντική ευαισθησία, πλέον με τρόπους που να παράγονται σε μονάδες συνδυασμένου κύκλου, να μην πετάγεται τίποτα, που δεν αφήνουν τίποτα στην ατμόσφαιρα.
Είναι διαφορετική πλέον η έννοια του τι σημαίνει πρωτογενής τομέας ίσως από αυτό που έχουμε στο νου μας στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα φαίνεται σ' αυτό το κομμάτι να έχουμε καθυστερήσει και να μην έχουμε ετοιμάσει τους αγρότες μας για τέτοιου είδους εξελίξεις. Πάντως, αυτό που ξέραμε, με τον κλασικό αγρότη, έχω δέκα στρέμματα χωράφι και ζω την οικογένειά μου, είναι ένα μοντέλο που πια σιγά σιγά εξαφανίζεται.
Για τις καινούριες επιχειρήσεις και τις startups
Μια επιχείρηση δε δημιουργείται επειδή υπάρχουν λεφτά. Πρώτα θα βρούμε το αντικείμενο, το προϊόν, την ιδέα, την υπηρεσία που θέλουμε να πουλήσουμε και κάποιος είναι έτοιμος να την αγοράσει. Εγώ αυτό που έζησα στα δικά μου χρόνια είναι ότι λεφτά υπήρχαν πάντοτε. Τα λεφτά δε λείπουν. Οι ιδέες λείπουν από τον πλανήτη. Αυτή τη στιγμή, ζούμε την εποχή των μηδενικών επιτοκίων. Τα επιτόκια έχουν γυρίσει αρνητικά. Είναι «πνιγμένη» η Ευρώπη σε ρευστότητα.
Υπάρχει ένα πρόβλημα, όπου ο καθένας που έχει μια ιδέα στην Ελλάδα, νομίζει ότι του λείπουν μόνο τα λεφτά και αν τα βρει θα πετύχει. Δεν είναι έτσι. Επίσης, ακόμη και αν έχεις καλή ιδέα αλλά και τα κεφάλαια, η εφαρμογή, η πράξη, ποιος θα υλοποιήσει το project είναι πολύ σημαντικό.
Διαφωνώ με τη «μόδα» που υπάρχει ότι όλοι οι νέοι, οι startaups κ.λπ. μπορούν να γίνουν επιτυχημένοι επιχειρηματίες. Έχουμε νέους, μορφωμένους, με μεγάλη διάθεση να διακριθούν, να δημιουργήσουν, δε σημαίνει όμως ότι όλοι έχουν και τις ικανότητες στο επιχειρείν.
Τι είναι επιχειρηματίας
Κάποιος που ξεκινά να γίνει επιχειρηματίας, πρέπει να καταλάβει ότι δεν είναι... δουλειά! Είναι τρόπος ζωής. Άρα σ'' αυτό που κάνει πρέπει να δίνεται απόλυτα, πρέπει να είναι κάθε ημέρα πρώτη προτεραιότητα μέσα στο μυαλό του. Να το αγαπάει πολύ, να νιώθει ότι μέσα από αυτό μπορεί να πετύχει τα όνειρά του.
Όχι όμως με μόνο στόχο να κάνει λεφτά. Αυτό το κερδίζεις στην αρχή. Για να συνεχίζεις, πρέπει να σε κινητοποιούν κάποιες άλλες αξίες. Προσφορά στην κοινωνία, στους ανθρώπους μας, στους γύρω, στην πατρίδα, έμπνευση δημιουργία αυτή καθ' εαυτή. Εάν δεν νιώθεις ότι δημιουργώντας μια επιχείρηση συμμετέχεις σε κάτι ευρύτερο που λέγεται χώρα, πατρίδα, κοινωνία, ευημερία του τόπου σου, γίνεται κουραστικό!
Ερώτηση: Ποια είναι η πιο ισχυρή κινητήριος δύναμη που σας έφτασε να ταΐζετε ένα δισ. κόσμο στον πλανήτη.
Όταν η Chipita ήταν... startup
Το 1986 που αγόρασα εγώ την Chipita, η εταιρεία έκανε 400 χιλ. ευρώ τζιρο (το λέω σε ευρώ), ήμασταν στο 2ο όροφο μιας πολυκατοικίας στο Μοσχάτο, με 45 εργαζόμενους. Άρα έχω υπάρξει… μικρός. Δεν ξεκίνησα μεγάλος. Ούτε μου άφησε ο πατέρας μου κάποια βιομηχανία.
Ξέρω όλη τη διαδρομή. Και σας λέω ότι δε δυσκολεύτηκα ποτέ να βρω χρήματα. Αρκεί να αποδεικνύειw ότι είσαι σοβαρός, είναι καλό το προϊόν, και αν μαζί με τα λεφτά που ζητάς, ρισκάρεις και τα δικά σου και αφιερώνεις τη ζωή σου. Τότε βρίσκεις πάντα λεφτά.
Εξαιρετικά στελέχη στην Ελλάδα
Η Ελλάδα είναι μια χώρα με καλά στελέχη, καλά καταρτισμένους, πιο καλά από πολλές ξένες. Έχουμε εργοστάσια σε 14 χώρες, όμως πουθενά δεν έχω βρει τόσα στελέχη να μιλούν τόσες πολλές γλώσσες και τόσο καλά, όσο στην Ελλάδα. Έχουμε καλούς ανθρώπους. Καλή χώρα. Έχουμε όμως και τα άσχημα. Είμαστε μικρή αγορά.
Ο ιδρυτής του Ολαγιάν Group, του Group που είμαστε μαζί από το 1989 όταν τον ρωτούσαν που επενδύεις; Σε χώρες, σε επιχειρήσεις, σε κλάδους;
Απαντούσε: Επενδύω σε ανθρώπους! Δείξε μου τον άνθρωπο να σου πω αν θα επενδύσω. Και δε με νοιάζει τη δουλειά κάνει. Εγώ λοιπόν λέω, πέστε μου σε ποιον άνθρωπο θα επενδύσω…
Ποια συμβουλή θα έδινε στους νέους επιχειρηματίες
Όταν ξεκινούσα το project για τα κρουασάν, είχα κάνει τα πλάνα, τα σχέδια κ.λπ. αλλά δεν είχα τα λεφτά, έκανα 14 παρουσιάσεις για να βρω το επενδυτικό σχήμα που θα επένδυε μαζί μου. Οι 13 – μέχρι το 14ο που τελικώς επένδυσε – δε βρήκαν value στο project μου. Και ήταν έμπειροι του χώρου των τροφίμων. Άρα λοιπόν, να μην απογοητεύονται όσοι ξεκινούν τώρα. Να είναι βέβαιοι ότι το θέλουν, το αγαπούν, να θυσιάζονται.
Ποιοι κλάδοι θα επιβιώσουν
Νομίζω ότι πολλοί κλάδοι θα αναγεννηθούν, αλλά αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς, και πολλοί θα εκλείψουν. Το κριτήριο είναι ποιοι κλάδοι χρειάζονται και ποιοι όχι. Αν έχουμε κλάδους ανταγωνιστικούς διεθνώς, ναι.
Αν όμως έχουμε κλάδους που δεν είναι διεθνώς ανταγωνιστικοί, αυτοί θα πεθάνουν, ότι κι αν κάνει το κράτος, οι επιχειρηματίες, οι πάντες. Η αγορά κρίνει. Αυτό που η αγορά δεν το χρειάζεται, δεν μπορεί να ζει.
