Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Ο οίκος Moody's δεν περίμενε μέχρι την ερχόμενη Παρασκευή 26 Οκτωβρίου, όταν αναμενόταν η ετυμηγορία του για το ιταλικό αξιόχρεο, και υποβάθμισε την Ιταλία σε «Baa3», που είναι το χαμηλότερο σκαλοπάτι της επενδυτικής βαθμίδας, προειδοποιώντας μάλιστα για περαιτέρω υποβάθμιση στην κατηγορία «junk» αν συνεχιστεί η κόντρα με την Ευρώπη.
Με μία αιτιολογική έκθεση-κόλαφο για τα σχέδια των Ιταλών λαϊκιστών, η Moody' s εμφανίζεται πιο αυστηρή και από την Κομισιόν, αποδεικνύοντας ότι οι αγορές θα σκληρύνουν ακόμη περισσότερο τη στάση τους, στην περίπτωση που η Ιταλία συνεχίσει να αποκλίνει από τους δημοσιονομικούς κανόνες. Ενώ ο οίκος «βλέπει» μία σειρά παραγόντων που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέα υποβάθμιση, ξεκαθαρίζει ότι οι Σαλβίνι και Ντι Μάιο θα πρέπει να κάνουν στροφή 180 μοιρών για να υπάρξει πιθανότητα αναβάθμισης.
Η Moody' s επισημαίνει ότι η Ιταλία καλείται να αναχρηματοδοτήσει χρέος ύψους 200 δισ. ευρώ το 2019 και γι' αυτό το λόγο θα πρέπει να συντηρήσει την εμπιστοσύνη ξένων και εγχώριων επενδυτών για να μπορέσει να καλύψει τα ομόλογα που λήγουν με βιώσιμα επιτόκια. Τονίζει, επίσης, ότι θα παρακολουθεί στενά την αύξηση του κόστους δανεισμού και το κατά πόσο αυτή θέτει σε σοβαρούς κινδύνους τον τραπεζικό κλάδο και ολόκληρη την οικονομία.
Πλέον, όλα τα βλέμματα είναι στραμμένα στην αντίδραση των αγορών την ερχόμενη Δευτέρα, καθώς στις συναλλαγές της Παρασκευής η απόδοση του 10ετούς έφτασε έως το 3,78%, ενώ αυξάνονται οι αναλυτές που προειδοποιούν για τραπεζικά προβλήματα στην περίπτωση που το κόστος δανεισμού της Ιταλίας ξεφύγει από κάθε έλεγχο.
Υπενθυμίζεται ότι ο υπουργός Οικονομικών Τζοβάνι Τρία, δεσμεύτηκε πριν από λίγες ημέρες ότι η ιταλική κυβέρνηση θα κάνει οτιδήποτε χρειαστεί για να αντιστραφεί το κλίμα αν τα ιταλικά spreads ξεπεράσουν τις 400 μονάδες βάσης.
Σύμφωνα με τον οίκο αξιολόγησης οι δύο βασικοί παράγοντες που οδήγησαν στην υποβάθμιση – για την οποία είχε προειδοποιήσει στις 25 Μαΐου - είναι τα αυξημένα ελλείμματα των επόμενων ετών και η έλλειψη μιας συνεκτικής ατζέντας για την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων που θα ενίσχυαν τις αναπτυξιακές προοπτικές της χώρας.
Το μήνυμα της Moody' s είναι ξεκάθαρο: η ιταλική οικονομία είναι τόσο ισχυρή που σε μεγάλο βαθμό εξισορροπούνται οι αδύναμες δημοσιονομικές προοπτικές. Η Ιταλία διαθέτει μία διαφοροποιημένη οικονομία με σημαντικά πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών άνω του 2% του ΑΕΠ και ορισμένους εξαιρετικά ανταγωνιστικούς κλάδους. Παρ' όλα αυτά, τα σχέδια της κυβέρνησης δεν αναμένεται να έχουν θετικό αντίκτυπο ούτε στην ανάπτυξη αλλά ούτε και στη μείωση του χρέους, το οποίο προβλέπεται να σταθεροποιηθεί κοντά στο 130% του ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια, αντί να ακολουθήσει πτωτική πορεία.
«Δεδομένης της συγκρουσιακής στάσης απέναντι στην Ε.Ε. και του κινδύνου περαιτέρω κλιμάκωσης, η Moody' s εκτιμά ότι υπάρχει ακόμη μεγαλύτερη ευαισθησία στον πολιτικό κίνδυνο. Συνεπώς, η αξιολόγηση αναμένεται να υποβαθμιστεί αν η Moody' s συμπεράνει ότι ο κίνδυνος εξόδου της Ιταλίας από το ευρώ αυξηθεί σημαντικά», σημειώνει ο οίκος.
Προσθέτει δε, πως αν και στην παρούσα φάση είναι μικρή, η πιθανότητα ενός τέτοιου σεναρίου μπορεί να αυξηθεί στην περίπτωση που η ένταση μεταξύ της ιταλικής κυβέρνησης και των ευρωπαϊκών αρχών αναφορικά με την δημοσιονομική στάση της Ιταλίας και της τήρησης των δημοσιονομικών κανόνων κλιμακωθεί περαιτέρω.
Ο κίνδυνος γίνεται ακόμη μεγαλύτερος αν η κλιμάκωση της έντασης συνοδευθεί από αύξηση του ποσοστού των ψηφοφόρων που τάσσονται υπέρ της σύγκρουσης με την Ευρώπη ή εφαρμογή μέτρων που υποδεικνύουν ότι η Ιταλία ετοιμάζεται για παράλληλο νόμισμα.
Σημειώνεται ότι η ημερομηνία ανακοίνωσης της αξιολόγησης ήταν η 26η Οκτωβρίου, ωστόσο η Moody' s επιτάχυνε τις εξελίξεις λόγω της κατάθεσης του προσχεδίου του ιταλικού προϋπολογισμού στην Κομισιόν.
Οι βασικοί λόγοι της υποβάθμισης:
1.Η σημαντική αποδυνάμωση της δημοσιονομικής ισχύος της Ιταλίας, με την κυβέρνηση να στοχεύει σε υψηλότερα δημοσιονομικά ελλείμματα τα επόμενα χρόνια σε σύγκριση με τις προηγούμενες παραδοχές της Moody' s. Το ιταλικό χρέος αναμένεται να σταθεροποιηθεί κοντά στο 130% του ΑΕΠ τα επόμενα χρόνια, αντί να αρχίσει μία πτωτική τροχιά, όπως αναμενόταν. Επιπλέον, το ιταλικό χρέος κινδυνεύει από τις αδύναμες οικονομικές προοπτικές, που σημαίνει ότι θα μπορούσε να αυξηθεί ακόμη περισσότερο από το ήδη υψηλό επίπεδο που βρίσκεται.
2.Οι αρνητικές επιπτώσεις για τη μεσοπρόθεσμη ανάπτυξη εξαιτίας της μη εφαρμογής διαρθρωτικών οικονομικών και δημοσιονομικών μεταρρυθμίσεων. Σύμφωνα με τη Moody' s, τα σχέδια της ιταλικής κυβέρνησης δεν συγκροτούν μία συνεκτική ατζέντα μεταρρυθμίσεων που θα αντιμετωπίσει τη χαμηλή ανάπτυξη της Ιταλίας σε βιώσιμη βάση.
Μετά από την προσωρινή ώθηση στην ανάπτυξη εξαιτίας της επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής, ο οίκος αξιολόγησης εκτιμά ότι η ανάπτυξη θα επιστρέψει στη γνωστή τροχιά του 1%. Ακόμη, όμως, και βραχυπρόθεσμα, η Moody' s θεωρεί ότι οι παροχές θα ενισχύσουν την ανάπτυξη πολύ λιγότερο απ' ότι πιστεύει η κυβέρνηση.
