Η ενεργειακή καταιγίδα έχει φέρει τα πάνω κάτω στην παγκόσμια αγορά. H τρελή ζήτηση από τις ασιατικές αγορές έχει κάνει ακριβότερο το υγροποιημένο αέριο συγκριτικά με το ρωσικό.
Η αγορά λειτουργεί σαν τρενάκι, έχουν υπάρξει μέρες όπου το αέριο ανέβηκε 20 ολόκληρα ευρώ, όσο δηλαδή ήταν η τιμή του πριν… ένα χρόνο, ενώ ο χειμώνας συνεπάγεται αύξηση της ζήτησης, άρα προσεχώς νέες αυξήσεις. Όλα αυτά σε ένα περιβάλλον όπου οι τιμές του αερίου δεν είναι μόνο αποτέλεσμα δυνάμεων της αγοράς, αλλά απόρροια της πολιτικής Πούτιν.
Σε αυτό το περιβάλλον, η συμφωνία ΔΕΠΑ - Gazprom δημιουργεί αισιοδοξία για καλύτερες τιμές. Είναι όμως έτσι; Εξασφαλίζει φθηνότερες τιμές σε σχέση με LNG αέρια άλλης προέλευσης, όπως το αμερικανικό; Σύμφωνα με τις πληροφορίες, αλλά και εκτιμήσεις από πηγές με γνώση της αγοράς, για το 2022, η τιμή του ρωσικού αερίου είναι άκρως ανταγωνιστική σε σχέση με τις προβλέψεις για τη χρηματιστηριακή πορεία του LNG.
Η σταθερά μεγάλη ζήτηση για φορτία από τις ασιατικές αγορές φαίνεται να κρατά ψηλά τις τιμές του τελευταίου, συντηρώντας αυξημένες χρηματιστηριακές τιμές στην Ευρώπη και καθιστώντας πολύ πιο ελκυστικό το ρωσικό αέριο. Το δείχνουν τα ίδια τα νούμερα.
Η φόρμουλα τιμολόγησης που συμφώνησε η ΔΕΠΑ με τους Ρώσους εκτιμάται ότι δίνει μια τιμή 14%-15% χαμηλότερη από τα 90 ευρώ, δηλαδή την τρέχουσα στην οποία διαμορφώνονται σήμερα τα futures για το Φεβρουάριο του χρηματιστηριακού ολλανδικού δείκτη TTF.
Όσο μάλιστα θα αυξάνεται η τιμή στο TTF, τόσο θα μεγαλώνει και η διαφορά. Αντίθετα, όσο θα υποχωρεί η τιμή TTF, τόσο η διαφορά θα μειώνεται. Σύμφωνα με τους ίδιους υπολογισμούς, για να πάψει να είναι επωφελής η συμφωνία, θα πρέπει η τιμή TTF να πέσει κάτω από τα επίπεδα των 27-30 ευρώ. Κοιτάζοντας τις προβολές για τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης μέχρι και το τέλος του 2022, τέτοιο σενάριο αποκλείεται.
Τα ερωτήματα και οι αβεβαιότητες αφορούν την περίοδο ως το 2026. Γιατί, για όλη την περίοδο 2023-2026, οπότε και λήγει το συμβόλαιο με την Gazprom, η φόρμουλα τιμολόγησης θα παραμείνει συνδεδεμένη κατά κύριο λόγο με το δείκτη TTF και κατά κάποιο ποσοστό με το πετρέλαιο. Τι θα συμβεί αν το 2023 ή το 2024, αντιστραφούν οι όροι;
Αν υποχωρήσει η τρομερή σήμερα ζήτηση για υγροποιημένο αέριο από τις αγορές της Ασίας, και στα ενεργειακά χρηματιστήρια οι τιμές του αέριου διαμορφωθούν σε επίπεδα κάτω από τα 30 ευρώ η μεγαβατώρα, όσο δηλαδή το σκέλος της συμφωνίας ΔΕΠΑ- Gazprom, που αφορά στο πετρέλαιο;
Η αλήθεια είναι ότι όσο η Ευρώπη δεν αποφασίζει να αναπτύξει μηχανισμούς προστασίας (price hedging funds), απέναντι στα σκαμπανεβάσματα των χρηματιστηριακών τιμών και επιμένει να μην κρατά αποθέματα ασφαλείας αερίου σε μεγάλη κλίμακα, όπως γίνεται με το πετρέλαιο, η μόνη ελπίδα είναι να επανέλθει η ισορροπία στην παγκόσμια ζήτηση και να μετριάσει την εκτίναξη τιμών στο αμερικανικό LNG.
Τα τελευταία χρόνια, το αμερικανικό αέριο, ακολουθούμενο από υγροποιημένο αέριο από το Κατάρ και αλλού, έσπασε τα ρωσικά συμβόλαια, προκάλεσε για πρώτη φορά το λεγόμενο gas-to-gas competition, ωθώντας το αέριο να γίνει χρηματιστηριακό προϊόν. Στα χρυσά χρόνια του φθηνού υγροποιημένου αερίου, η Ευρώπη κέρδισε πάνω από 100 δισ. ευρώ συγκριτικά με το αν συνέχιζε τα Ρωσικά συμβόλαια προμήθειας.
Αναπτύχθηκαν παντού έργα τερματικών για υγροποιημένο αέριο, γεγονός εξαιρετικά επωφελές λόγω ευελιξίας προσαρμογής του στη διακύμανση της ζήτησης και τις χαμηλές τιμές.
Το τίμημα ωστόσο ήταν να αυξηθεί η έκθεση σε χρηματιστηριακού τύπου κίνδυνο διακυμάνσεων τιμών και μάλιστα σε παγκόσμιο επίπεδο, αφού το LNG μεταφέρεται με πλοία και αποτελεί εμπορεύσιμο αγαθό παγκοσμίως.
Όταν οι τιμές του υγροποιημένου αερίου αυξήθηκαν στις ασιατικές αγορές, αμέσως αυξήθηκαν και οι χρηματιστηριακές τιμές στην Ευρώπη, για να ενταθούν έτι περαιτέρω λόγω των γεωπολιτικών συνθηκών και της εργαλειοποίησης του αερίου από τη Μόσχα.
