Το ξέσπασμα της υγειονομικής κρίσης συνέπεσε με τη συγκροτημένη προσπάθεια που βρίσκονταν σε εξέλιξη από την κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη για την επαναφορά της χώρας σε συνθήκες οικονομικής ανασυγκρότησης και ανάκαμψης.
Παρά την πρόοδο που είχε συντελεστεί και το κλίμα εμπιστοσύνης που είχε εγκαθιδρυθεί, η πανδημία ανέτρεψε την πορεία εξόδου της χώρας από την κρίση προκαλώντας σημαντική συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας.
Οι επιπτώσεις της πανδημίας αποτυπώθηκαν έντονα στην πραγματική οικονομία η οποία μετά την υπερδεκαετή κρίση και την πολιτική αστάθεια που βίωσε αναζητούσε το βηματισμό της, έχοντας εναποθέσει τις ελπίδες της σε μια κυβέρνηση με φιλοεπενδυτική ατζέντα και πλήρη αντίληψη των όρων της αγοράς. Η επαρκής αντίληψη της αγοράς από το κυβερνητικό επιτελείο επιβεβαιώθηκε από την έγκαιρη, επαρκή και προσαρμοσμένη υλοποίηση μέτρων οικονομικής στήριξης των επιχειρήσεων και των εργαζομένων.
Σε ευθυγράμμιση με τις ανάγκες της αγοράς και έχοντας παράλληλα ως κριτήριο τη «δημοσιονομική ορθότητα» των μέτρων, η κυβέρνηση περιόρισε σημαντικά τις επιπτώσεις της υγειονομικής κρίσης και απέτρεψε την «ελεύθερη πτώση» της οικονομίας. Αναμφισβήτητα, σε κάθε κρίση καταγράφονται απώλειες που κοστίζουν. Έχουν κόστος οικονομικό, κοινωνικό, ψυχολογικό. Είναι προφανές ότι ο ελεύθερος επαγγελματίας που αναγκάστηκε να διατηρεί την επιχείρηση του κλειστή για μεγάλο χρονικό διάστημα αντιμετωπίζει οικονομικές δυσκολίες.
Αν και κανένα μέτρο δεν είναι ικανό να αναπληρώσει τον χαμένο κύκλο εργασιών, οι οικονομικοί πόροι που διοχετεύθηκαν στην πραγματική οικονομία αποτελούν έμπρακτη απόδειξη ότι η κυβέρνηση πιστεύει πως η οικονομική ανάκαμψη επιτυγχάνεται μόνο με ανοικτές επιχειρήσεις. Ωστόσο, η αξία της ζωής και της προστασίας του κοινωνικού συνολικού είναι τόσο μεγάλη που υπερσκελίζει τα οικονομικά μεγέθη.
Παρά τη δυσάρεστη εξέλιξη παράτασης της πανδημίας, υπάρχουν συγκεκριμένες ενδείξεις που όχι μόνο αποπνέουν αισιοδοξία αλλά διαμορφώνουν ευνοϊκές συνθήκες για την επίτευξη οικονομικής ανάκαμψης. Ειδικότερα, η συνέχιση της δημοσιονομικής ευελιξίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση επιβεβαιώνει δυο σημαντικά πράγματα: Η χώρα έχει το δημοσιονομικό περιθώριο για περαιτέρω στήριξη της οικονομίας και ότι η δημοσιονομική ισορροπία θα επανέλθει μέσω της ανάπτυξης και όχι μέσω της λιτότητας.
Η επιτυχής επιστροφή της χώρας στις διεθνείς αγορές για άντληση κεφαλαίων και η μείωση του κόστους χρηματοδότησης επιβεβαιώνουν την εμπιστοσύνη της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας στην Ελλάδα. Η εμπιστοσύνη και η αξιοπιστία ενισχύθηκε, επίσης, σημαντικά από την πρόωρη αποπληρωμή μέρους των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Η δέσμη των μέτρων στήριξης που εφαρμόστηκαν συντέλεσε στην αποτροπή κύματος «λουκέτων» στην αγορά ενώ η ανεργία παρά την πρωτοφανή κρίση δεν εκτοξεύθηκε σε υψηλά επίπεδα. Είναι σημαντικό να αναφερθεί ότι το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» θα κινητοποιήσει πόρους 57 δισ. ευρώ που θα προωθήσουν τον πράσινο, τον ψηφιακό και τον οικονομικό μετασχηματισμό της χώρας, καλύπτοντας ένα σημαντικό κενό στις επενδύσεις.
Η κοινωνία και η οικονομία βγαίνουν όρθιες από την υγειονομική κρίση. Η ομαλότητα σταδιακά αποκαθίσταται και η οικονομία κάνει επανεκκίνηση με τις λιγότερες δυνατές απώλειες. Με αισιοδοξία, υπομονή και σχέδιο.
* Ο Κωνσταντίνος Μουτσιάνας είναι Διδάκτορας Οικονομικών Επιστημών στο ΑΠΘ, Σύμβουλος Χρηματοοικονομικής Διοίκησης
