Του Βασίλη Γεώργα
Η ιστορία με τα πλεονάσματα εξελίσσεται σε πραγματικό τραγέλαφο. Μέχρι τώρα αγωνιούσαμε αν θα πετύχουμε τους στόχους και από τη στιγμή που τους ξεπεράσαμε οκτώ φορές, δεν ξέρουμε τι να κάνουμε τα λεφτά. Τα οποία παρεμπιπτόντως δεν υπάρχουν στα ταμεία καθώς μιλάμε για λογιστικό πλεόνασμα.
Δικαίως ο πολίτης αναρωτιέται γιατί δεν του επιστρέφεται «μέρισμα» εφόσον ο στόχος του μνημονίου ήταν 1 δισ. ευρώ πλεόνασμα και εμείς πετύχαμε 7 δισ. ευρώ, άρα θα μπορούσε να γυρίσει πίσω ένα 40% της υπεραπόδοσης όπως προβλέπει το τρίτο μνημόνιο.
Φυσικά εδώ δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με οικονομική διαχείριση. Πάνω από όλα είναι πολιτικές οι αποφάσεις και μικροπολιτικές οι σκοπιμότητες για το αν, πότε και πόσα από τα πλεονάσματα θα επιστραφούν σε εκείνους που τα πλήρωσαν. Αυτό το ξέρει και η Αντιπολίτευση που σύσσωμη (ΝΔ, ΠΑΣΟΚ) ζήτησε να επιστραφούν τώρα, σε νεκρό πολιτικό χρόνο, κάποια από τα χρήματα του περσινού πλεονάσματος.
Αυτό που αποδεικνύεται είναι πως η κυβέρνηση είχε σχέδιο όταν συνειδητά υπερφορολογούσε την οικονομία πέρυσι και πρόπερσι. Μόνο έτσι μπορούσε να μεταφέρει εκ των προτέρων χρήματα από τις τσέπες των πολιτών στα δημόσια ταμεία ώστε στη συνέχεια να ξεπερνά τους στόχους στην «εύκολη» διετία 2016-2017 (0,5% και 1,75% αντίστοιχα) για να επιστρέφει ψίχουλα και να ισχυρίζεται ότι ασκεί κοινωνική πολιτική.
Στην κυβέρνηση δεν είναι αφελείς για να μην θέλουν να μοιράσουν και πάλι λεφτά. Ο πρωθυπουργός το είπε ξεκάθαρα την Παρασκευή ότι «όταν έρθει η ώρα η κυβέρνηση θα διανείμει εκεί που πρέπει, όταν πρέπει, την υπεραπόδοση. Στο τέλος του 2017, θα πράξουμε ό,τι πράξαμε στο τέλος του 2016».
Αλλά θα το κάνουν αποκλειστικά σε χρόνο που να τους εξυπηρετεί πολιτικά, και αφού έχουν συμφωνήσει τον τρόπο με την τρόικα και έχουν «δέσει» τον γάϊδαρο τους ότι δεν θα δημιουργηθεί πρόβλημα στον φετινό προϋπολογισμό.
Ο στόχος είναι την κατάλληλη ώρα να ανταλλάξουν τα πλεονάσματα με ψήφους και λαϊκή ευαρέσκεια.
Το πότε θα γίνει αυτό είναι συνάρτηση πρωτίστως της πορείας του προϋπολογισμού του 2017 από οικονομικής πλευράς, και δευτερευόντως των εκλογικών αποφάσεων από πολιτικής σκοπιάς. Σε κάθε περίπτωση δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι κάποια στιγμή μεταξύ Φθινοπώρου και χειμώνα του 2017, η κυβέρνηση θα εξαγγείλει νέες παροχές εφόσον δεν έχει εκτροχιαστεί πλήρως ο προϋπολογισμός.
Και αυτό για τρεις λόγους:
- Ο πρώτος είναι ότι τον προσεχή Οκτώβριο η Eurostat θα πιστοποιήσει τα τελικά στοιχεία του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2016 και τις υπόλοιπες δημοσιονομικές επιδόσεις της χρονιάς. Από αυτή την επικύρωση θα φανεί σε τι ποσοστό το πλεόνασμα προέρχεται από μέτρα επαναλαμβανόμενης απόδοσης και σε τι από έκτακτα έσοδα ώστε να κριθεί αν υπάρχει περιθώριο διανομής χωρίς να απειλείται ο στόχος του 2017.
Αν λ.χ οι δανειστές κρίνουν ότι από τα περίπου 6 δισ. ευρώ της υπεραπόδοσης των πλεονασμάτων, τα 2 ή τα 3 δισ. ευρώ είναι επαναλαμβανόμενα, θα μπορεί να διατεθεί ένα σημαντικό ποσό στην οικονομία.
- Την ίδια περίοδο επίσης θα συντάσσεται ο προϋπολογισμός της επόμενης χρονιάς, και θα υπάρχει ευκρινής εικόνα για το αν καταγράφεται υπεραπόδοση στους στόχους του πρωτογενούς πλεονάσματος του 2017. Ο πήχης του μνημονίου για φέτος είναι για πλεόνασμα 1,75% του ΑΕΠ ή 3,15 δισ. ευρώ. Με τα σημερινά δεδομένα η κυβέρνηση εκτιμά ότι ο στόχος θα ξεπεραστεί και το πλεόνασμα θα κινηθεί κοντά στο 2,5% του ΑΕΠ ή στα 4,5 δισ. ευρώ. Από αυτή τη διαφορά (1,3 δισ. ευρώ), το 40% θα μπορεί να επιστρέψει με τη μορφή ελαφρύνσεων στους πολίτες, ενώ το υπόλοιπο 60% θα μπορεί να κατευθυνθεί σε πληρωμές ανεξόφλητων οφειλών και αποπληρωμές χρέους.
- Ο τρίτος λόγος είναι ότι σύμφωνα με όλες τα σενάρια, η χώρα προς το τέλους του έτους θα έχει ήδη μπει σε προεκλογική τροχιά με ορίζοντα το πρώτο 6μηνο του 2018. Η κυβέρνηση λογικά θα επιδιώξει να εκμεταλλευτεί την όποια υπεραπόδοση στα πλεονάσματα για να πείσει ότι τα καταφέρνει. Πιθανόν, όμως, το 2017 θα είναι η τελευταία χρονιά που η κυβέρνηση θα μπορεί να επιστρέψει πλεονάσματα καθώς το 2018 θα έχουμε μπει ήδη στα βαθιά και θα «παίζεται» η έξοδος στις αγορές. Τα πλεονάσματα του 2017 θα επικυρωθούν προσωρινά από την Eurostat τον Απρίλιο του 2018, κάτι που σημαίνει ότι το όποιο ποσό προκύψει από φέτος, θα είναι διαθέσιμο την επόμενη Άνοιξη. Τότε δηλαδή που θα έχει αρχίσει η αντίστροφη μέτρηση για εκλογές, για έξοδο από τα μνημόνια ή για υπογραφή νέου μνημονίου, και θα είναι η πρώτη χρονιά που η χώρα θα ξεκινά το δύσκολο ταξίδι προς την συνεχή επίτευξη του στόχου για πλεόνασμα 3,5% του ΑΕΠ επί μια πενταετία.
