Του Απόστολου Σκουμπούρη
Μάχη χαρακωμάτων με τρομερή συμπίεση κερδών όσο ποτέ στο παρελθόν, που αφενός λειτουργεί ευεργετικά προς το καταναλωτικό κοινό, με αρκετές μειώσεις τιμών και προσφορές, αλλά «σκοτώνει» το περιθώριο κέρδους των αλυσίδων έλαβε χώρα (και) το 2016 στο χώρο των σούπερ μάρκετ.
Άλλωστε, σε μια ιλιγγιώδη αγορά, που μοιράζεται μια «πίτα» τζίρου κοντά στα 10 δισ. ευρώ, τα συνολικά κέρδη 130 εκατ. ευρώ για τις 56 αλυσίδες, ασφαλώς μαρτυρούν το... στέγνωμα των περιθωρίων κέρδους αλλά και το... λιώσιμο των προμηθευτών.
Ποτέ στο παρελθόν δεν υπήρξε αντίστοιχος «πόλεμος» προσφορών όσο το 2016, καθώς ήταν ένα έτος «κλειδί», κομβικό, όπου μεγάλα τμήματα καταναλωτών ολοκλήρωσαν τη μετατόπισή τους από τη μεγαλύτερη αλυσίδα της χώρας, τη Μαρινόπουλος και στράφηκαν στις υπόλοιπες φίρμες. Βεβαίως, αυτό είχε ξεκινήσει και πρωτύτερα, αλλά το 2016 ολοκληρώθηκε περαιτέρω.
Την ίδια ώρα, και η My Market του ομίλου Metro Παντελιάδη βρίσκεται σε διαρκή διαδικασία επαναπροσέγγισης των πελατών που έχασε τα τελευταία χρόνια η Βερόπουλος.
Η ιστορία με το Μαρινόπουλο και το «κούρεμα» 50% στις υποχρεώσεις προς τους προμηθευτές, αλλά και ο τρόπος «διάσωσης» της αλυσίδας με τα… φθηνά δάνεια και τις άλλες διευκολύνσεις, άνοιξε τον Ασκό του Αιόλου, οδηγώντας και άλλες κορυφαίες αλυσίδες στο να αλλάξουν περαιτέρω την τακτική τους
Αποτέλεσμα αυτού, ήταν να υπάρξει ένας ανελέητος – σχεδόν εκβιαστικός - πόλεμος πίεσης τιμών προς τους προμηθευτές, που είναι κάποιες εκατοντάδες ελληνικές επιχειρήσεις, πολλές απολύτως οικογενειακές, οι οποίες έφτασαν στα όριά τους.
Μετά το haircut στη Μαρινόπουλος, ζητήθηκε και από άλλες αλυσίδες κούρεμα που σε κάποιες περιπτώσεις έφτανε έως... 70% προς τους προμηθευτές! Και όλα αυτά, ενώ πληρώνουν τις πρώτες ύλες τοις μετρητοίς από το εξωτερικό, με τις δικές τους πληρωμές να γίνονται με πολύμηνες καθυστερήσεις μετά την παράδοση των προϊόντων!
Πολλές κινδυνεύουν με λουκέτο, κάποιες δεν αντέχουν και κλείνουν, ενώ όλες είναι αιχμάλωτες χωρίς να μπορούν να αντιδράσουν, δεδομένου ότι όλη τους η «ζωή» - βιωσιμότητα, εξαρτάται από τον κύκλο πωλήσεων που γίνεται μέσω των αλυσίδων.
Σύνθετο ασφαλώς θέμα, ενώ πολλές φορές μέσα στο 2016 απευθύνθηκαν σε θεσμικούς φορείς, ενώσεις Βιομηχάνων, πολιτικούς και περιφερειακές ενώσεις εκφράζοντας την απόγνωσή τους.
Και βεβαίως, όπως τονίζουν στελέχη της αγοράς στο Liberal, ο... απώτερος φόβος είναι – μέσω της υπερσυγκέντρωσης – να κλιμακωθούν τα φαινόμενα εκβιαστικών τακτικών από τις αλυσίδες προς τους προμηθευτές...
Παρόντος αυτού του σκηνικού, οι μεγάλες αλυσίδες οδηγήθηκαν σε ακόμη πιο αβυσσαλέες τακτικές προσπαθώντας μέσα από το μεγαλύτερο όγκο πωλήσεων και τον έλεγχο «περιοχών», να πετύχουν περισσότερα κέρδη, ή τουλάχιστον να διατηρήσουν κεκτημένα.
Ο «χάρτης» της αγοράς
Κατά τη διάρκεια του 2016 η αγορά του λιανικού εμπορίου, εκτιμάται ότι συρρικνώθηκε περαιτέρω κατά 6% έως 7%.
Κύρια χαρακτηριστικά του κλάδου είναι η επιπλέον συγκέντρωση, καθώς τέσσερις μεγάλες αλυσίδες ελέγχουν τη μερίδα του λέοντος, το άνοιγμα σε τουριστικές περιοχές, αλλά και η «επιστροφή» των μικρότερων και πιο ευέλικτων καταστημάτων, εν αντιθέσει με τα υπερμάρκετ που μάλλον χάνουν πελάτες σταδιακά για διάφορους λόγους.
Φυσικά, η συνολική εικόνα επηρεάζεται από τις... αρνητικές επιδόσεις και την εν γένει... υπολειτουργία της Μαρινόπουλος τα τελευταία χρόνια. Εξαιρουμένης αυτής, το τελικό αποτέλεσμα των υπολοίπων 56 εταιρειών είναι κερδοφόρο το 2014 κατά 130,6 εκατ. ευρώ και το 2015 κατά 129,7 εκατ. ευρώ. Και βεβαίως, σε μια αγορά με πολλά δισ. ευρώ τζίρου ετησίως, τα κέρδη μόλις 130 εκατ. ευρώ που μοιράζονται 56 αλυσίδες, μαρτυρούν το... αιματηρό καθεστώς στον κλάδο και τον αδυσώπητο πόλεμο τιμών.
Οι κυρίαρχοι, οι... γίγαντες και οι ανερχόμενοι
Μεγάλοι ωφελημένοι από την αναδιάταξη που λαμβάνει χώρα και τη μετατόπιση πελατών από τη Μαρινόπουλος σε άλλες φίρμες, είναι οι ΑΒ Βασιλόπουλος και η Lidl. Αμφότεροι οι όμιλοι ανήκουν σε ξένα συμφέροντα. Μάλιστα, η Lidl σύμφωνα με όλα τα... συμφραζόμενα και τις ενδείξεις, μιας και επίσημα στοιχεία δεν υπάρχουν, είναι η πιο γοργά αναπτυσσόμενη αλυσίδα στη χώρα. «Τρέχει» με εξαιρετικά ταχύτατους ρυθμούς, με μεγάλο επενδυτικό πρόγραμμα αναβάθμισης όλου του προφίλ καταστημάτων. Στόχος είναι – και σε ένα μεγάλο βαθμό έχει επιτευχθεί, να αναβαθμιστεί εντελώς το... brand Lidl ως αγοραστικός προορισμός.
ΑΒ Βασιλόπουλος και Lidl λοιπόν είναι «κοντά» σε τζίρους το 2016, έχοντας μάλιστα μεγάλη πύκνωση καταστημάτων με 362 και 222 αντίστοιχα πανελλαδικά. Πλέον, η Σκλαβενίτης – με την προσθήκη των καταστημάτων της Μαρινόπουλος – γίνεται η πρώτη αλυσίδα της χώρας, με σχεδόν 560 καταστήματα πανελλαδικά και στην Κύπρο. Το μεγάλο στοίχημα, που κάθε άλλο παρά δεδομένο είναι ότι θα κερδηθεί, είναι να μπορέσει να προσεγγίσει τους πελάτες που έφυγαν από τα καταστήματα. Εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα, που απαιτεί χρόνο και πολύ έξυπνες πολιτικές με αβέβαιο ασφαλώς αποτέλεσμα.
Πληροφορίες θέλουν τον τζίρο της ΑΒ Βασιλόπουλος να ξεπέρασε τα 2 δισ. ευρώ το 2016, ενώ η Lidl «τρέχοντας» με ρυθμούς 10% το έτος, πλησίασε επίσης τα 2 δισ. ευρώ τζίρο το περασμένο έτος.
Η βορειοελλαδίτικη Μασούτης, που έχει δυνατή παρουσία σ'' όλη τη Βόρεια Ελλάδα και πιστούς πελάτες σε ποσοστό περί το 65%, διαθέτει 265 καταστήματα κάνοντας τζίρο 800 εκατ. ευρώ το 2016.
Ακολουθεί η My Market του Ομίλου Μetro Παντελιάδης, με 230 καταστήματα και τζίρο 750 εκατ. ευρώ το 2016, ενώ βρίσκεται σε διαδικασία αναβάθμισης όλων των καταστημάτων Βερόπουλου, στοχεύοντας σε διπλασιασμό του τζίρου σε ορίζοντα διετίας.
Ο όμιλος ΕΛΟΜΑΣ που αποτελεί ένα συνασπισμό περίπου 32 μικρών και μεσαίων αλυσίδων στην Ελλάδα έχει αρκετά καλή πορεία, με τζίρο στα 1,5 δισ. Ευρώ. Το 2016 η ΕΛΟΜΑΣ βγήκε δυναμικά περαιτέρω στο προσκήνιο, με μπαράζ κινήσεων προβολής και διαφημιστικών προγραμμάτων, παίζοντας επί ίσοις όροις πλέον με τους υπολοίπους μεγάλους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ντεμαράζ με άνοιγμα νέων καταστημάτων έκανε η ΑΒ Βασιλόπουλος το 2016, με εστίαση κυρίως σε επαρχιακές πόλεις και στην Κρήτη, θέλοντας να επωφεληθεί από τη φυγή πελατών από τη Μαρινόπουλος. Πάντως, η πλειονότητα των καταστημάτων των δέκα μεγαλύτερων αλυσίδων του κλάδου βρίσκεται στην Αττική (43,6%) και ακολουθεί η Περιφέρεια της Κεντρικής Μακεδονίας (19,8%)
Οι ανερχόμενοι
Καλή και... αθόρυβη πορεία έχει και η εταιρεία Γαλαξίας που διαθέτει 148 καταστήματα με πωλήσεις περίπου στα 500 εκατ. ευρώ.
Εξαιρετική πορεία από τις μικρομεσαίες αλυσίδες έχει και η Κρητικός που έχει ξεπεράσει τα 110 καταστήματα πλέον (μικρομεσαίου μεγέθους) με τέσσερα κέντρα logistics, με έδρα την Αίγινα και διαρκή επέκταση πλέον σ'' όλο το Αργοσαρωνικό, Σπέτσες, Πόρο, Κρανίδι, Πόρτο Χέλι, Ερμιόνη, Αττική, Εύβοια και Κορινθία.
Πρόσφατα η Κρητικός συμφώνησε με την αλυσίδα σούπερ μάρκετ Γρηγοριάδης για κοινή σύμπραξη στη Βόρεια Ελλάδα. Η Γρηγοριάδης, επίσης μέλος του ομίλου ΕΛΟΜΑΣ διαθέτει 40 καταστήματα σε Καστοριά, Κοζάνη, Φλώρινα, Γρεβενά και Καρδίτσα. Είναι το μεγαλύτερο δίκτυο σούπερ μάρκετ στη Δυτική Μακεδονία με περίπου 500 εργαζόμενους.
Το νέο σχήμα θα διαθέτει συνολικά 152 καταστήματα σε 12 νομούς με ετήσιο τζίρο κοντά στα 250 εκατ. ευρώ.
Ο πίνακας των κορυφαίων αλυσίδων σούπερ μάρκετ το 2015
