Μετά την καταιγίδα της Δευτέρας στην Τουρκία, από χθες βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη η προσπάθεια των τουρκικών αρχών να εμποδίσουν την κατάρρευση της τουρκικής λίρας και το κραχ στο χρηματιστήριο της Κωνσταντινούπολης. Στον απόηχο της «καρατόμησης» του κεντρικού τραπεζίτη από τον Ερντογάν, λίγο έλλειψε οι τουρκικές μετοχές να υποστούν τη μεγαλύτερη πτώση των τελευταίων 20 ετών και η τουρκική λίρα να καταγράψει την πιο απότομη κατρακύλα της σύγχρονης ιστορίας. Μ’ αυτά και μ’ αυτά, η απόδοση του 5ετούς τουρκικού ομολόγου έφτασε χθες στο 23%.
Από τη μία ο Ερντογάν υπόσχεται εκρηκτική ανάπτυξη και από την άλλη προκαλεί συνεχώς αναταράξεις με τις κινήσεις του τόσο στο μέτωπο της οικονομίας όσο και στη γεωπολιτική σκακιέρα. Όσο ο Τούρκος πρόεδρος κάνει βήματα εκτός οικονομικής λογικής τόσο οι ξένοι επενδυτές εγκαταλείπουν την Τουρκία, πουλώντας τη λίρα, τουρκικές μετοχές κλπ.
Η Δευτέρα ήταν ημέρα πανικού. Είναι χαρακτηριστικό ότι λόγω της αναστάτωσης που προκλήθηκε στην αγορά όταν η λίρα έχανε 17%, μεγάλες πολυεθνικές αυτοκινητοβιομηχανίες, όπως οι Nissan, Peugeot και Skoda, απέσυραν χιλιάδες αυτοκίνητα από τα τουρκικά τελωνεία, σύμφωνα με την εφημερίδα Dünya. Αυτό συνέβη γιατί η αλλαγή στην τιμή τους θα οδηγούσε πολλά από τα οχήματα αυτά σε υψηλότερη φορολογική κατηγορία.
Πολλοί επενδυτές «εγκλωβίστηκαν». Το επιτόκιο μιας ημέρας για την ανταλλαγή λιρών στις offshore αγορές ξεπέρασε το αστρονομικό επίπεδο του 9.000% το πρωί της Τρίτης καθώς οι επενδυτές έσπευσαν να κλείσουν long θέσεις στη λίρα και δεν έβρισκαν ενδιαφερόμενους. Αργότερα η κατάσταση εξομαλύνθηκε, αν μπορεί κανείς να πει κάτι τέτοιο με το swap rate να… υποχωρεί στο 1.000%.
Αυτά δεν συμβαίνουν σε καμία οικονομία που θέλει να λέγεται μεγάλη και ισχυρή, ούτε στις αναδυόμενες οικονομίες – όπου ανήκει η Τουρκία - αλλά σε χώρες που βρίσκονται σε βαθιά κρίση και κίνδυνο. Όλος αυτός ο πανικός δεν οφείλεται στις κακές προοπτικές της τουρκικής οικονομίας. Εξάλλου το τουρκικό ΑΕΠ είναι από τα λίγα παγκοσμίως που αναπτύχθηκε κατά 1,8% το 2020, όταν οι μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο εμφάνισαν ύφεση-ρεκόρ. Παράλληλα, η τουρκική οικονομία παρά τις ανισορροπίες της παρουσιάζει πολύ ενδιαφέροντα για τα διεθνή κεφάλαια χαρακτηριστικά.
Ο πανικός για μία ακόμη φορά οφείλεται αποκλειστικά στην αναξιοπιστία, τις παλινωδίες και τις αλλοπρόσαλλες επιλογές του Ερντογάν.
Στην Τουρκία αυτή τη στιγμή ξένα κεφάλαια μπορούν να βρουν πολύ μεγάλες ευκαιρίες. Αφενός γιατί η οικονομία προέρχεται από μία τριετή περίοδο έντονης αβεβαιότητας και αφετέρου διότι πολύ απλά όποιος έχει δολάρια ή ευρώ μπορεί να αγοράσει οτιδήποτε σχεδόν 75% φθηνότερα σε σύγκριση με το 2016. Ποιος όμως είναι διατεθειμένος να δεσμεύσει κεφάλαια σε μια χώρα που κανείς δεν γνωρίζει πως θα ξυπνήσει αύριο ο άνθρωπος που αποφασίζει για τα πάντα;
Το μεγάλο πρόβλημα, λοιπόν, είναι ο ίδιος ο Ερντογάν ο οποίος ενώ θέλει να περάσει το προφίλ του σκληρού διεθνώς και του ηγέτη που εγγυάται την κυριαρχία της Τουρκίας σε πολλαπλά μέτωπα, δεν μπορεί με κανένα τρόπο να πείσει τις αγορές ότι έχει την ικανότητα να εγγυηθεί για την οικονομική σταθερότητα στη χώρα. Το οικονομικό θαύμα που συντήρησε την αναμόρφωση μεγαλουπόλεων και projects όπως το εντυπωσιακό και γιγαντιαίο αεροδρόμιο στην Κωνσταντινούπολη μοιάζει πολύ μακρινό.
Από τις αρχές του 2018 έως σήμερα οι Τούρκοι πολίτες έχουν χάσει σχεδόν το ήμισυ της αγοραστικής τους δύναμης (με άλλα λόγια έχουν γίνει φτωχότεροι κατά 50%) όσον αφορά εισαγόμενα προϊόντα και αγορές στο εξωτερικό, ενώ οι επιχειρήσεις έχουν δει τα δάνεια σε ξένο νόμισμα να εκτινάσσονται στα ύψη εξαιτίας της πτώσης της λίρας. Παρ’ όλα αυτά, ο Ερντογάν πριν δέκα ημέρες παρουσίασε το νέο του όραμα για την τουρκική οικονομία και υποσχέθηκε ότι θα φέρει μεγάλη ανάπτυξη και ταυτόχρονα θα ρίξει τον πληθωρισμό σε μονοψήφιο επίπεδο…
