Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Όσο συνεχίζεται η κόντρα Ρώμης-Βρυξελλών και ο αντίκτυπος από την επιδείνωση των συνθηκών στις αγορές γίνεται αντιληπτός στην οικονομία, τόσο η Ιταλία μοιάζει με την Ελλάδα της κρίσης, με αποτέλεσμα να αυξάνονται οι ανησυχίες για τις εξελίξεις των επόμενων μηνών, σε πολιτικό και σε οικονομικό επίπεδο.
Τα οικονομικά στοιχεία του Οκτωβρίου δείχνουν ότι η ζημιά έχει ήδη γίνει καθώς αυξήθηκε σημαντικά το κόστος δανεισμού για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, ενώ νέος επικεφαλής του SSM, Αντρέα Ένρια, έσπευσε να προειδοποιήσει ότι η άνοδος του spread πλήττει τις ιταλικές τράπεζες.
Στο μεταξύ, το ενδιαφέρον των Ιταλών για ιταλικούς τίτλους διαμορφώθηκε χθες στο χαμηλότερο επίπεδο από τον Ιούνιο του 2012 σημαίνοντας συναγερμό για τη γειτονική μας χώρα. Το ιταλικό δημόσιο κατάφερε να λάβει προσφορές μόλις για 241,3 εκατ. ευρώ στη δεύτερη ημέρα των δημοπρασιών, ποσό που θυμίζει το… μαύρο 2012 όταν η κρίση χρέους έφτασε στο αποκορύφωμά της. Σημειώνεται ότι σε δύο ημέρες το ιταλικό δημόσιο κατάφερε να συγκεντρώσει 722 εκατ. ευρώ, όταν τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον των Ιταλών διαμορφωνόταν σε δύο ημέρες μεταξύ 2-3 δισ. ευρώ.
Το συμπέρασμα είναι πολύ απλό. Οι Ιταλοί αρνούνται να δεσμεύσουν τις οικονομίες τους σε ιταλικούς τίτλους καθώς φοβούνται ότι η κόντρα με την Ευρώπη θα οδηγήσει σε στάση πληρωμών.
Στο μεταξύ, ο... ορίζοντας της ιταλικής κρίσης είναι γεμάτος μαύρα σύννεφα, με τους επενδυτές να προεξοφλούν ότι η διελκυστίνδα Ρώμης-Βρυξελλών θα φέρει σύντομα κατακλυσμό. Αυτό υποδεικνύουν οι διακυμάνσεις των ιταλικών asssets, όπως αυτές καταγράφονται στο ταμπλό του χρηματιστηρίου του Μιλάνου και στην αγορά ομολόγων. Το χάσμα μεταξύ του γενικού δείκτη του χρηματιστηρίου του Μιλάνου και των αγορών της υπόλοιπης Ευρώπης είναι το μεγαλύτερο που έχει καταγραφεί τα τελευταία 23 χρόνια, την ώρα που τα ιταλικά ομόλογα «συμπεριφέρονται» σαν τίτλοι της κατηγορίας junk.
Το spread των ιταλικών ομολόγων με τα γερμανικά είναι σχεδόν διπλάσιο από αυτό των πορτογαλικών ομολόγων και σχεδόν 90 μονάδες βάσης υψηλότερο από το μέσο όρο των εταιρικών ομολόγων της Ευρωζώνης που διαθέτουν ανάλογη αξιολόγηση (BBB) με την Ιταλία. Επίσης, το ιταλικό spread είναι παρόμοιο με το μέσο spread των αμερικανικών εταιρικών ομολόγων με αξιολόγηση «BB». Αυτό σημαίνει ότι το ιταλικό αξιόχρεο διαπραγματεύεται όπως οι εκδότες που αξιολογούνται στην κατηγορία «junk» παρά το γεγονός ότι κατατάσσεται στην κατηγορία «επενδυτικής βαθμίδας».
Σύμφωνα με την Capital Economics, η τελευταία φορά που συνέβη κάτι αντίστοιχο ήταν κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους. Το γεγονός υποδεικνύει ότι έχουν προεξοφληθεί αρνητικές εξελίξεις οι οποίες ενδέχεται να λάβουν χώρα τους επόμενους μήνες. Παρ'' όλα αυτά δεν αναμένεται αποκλιμάκωση του spread αλλά νέα εκτίναξη σε επίπεδα που θεωρητικά θα θέσουν εκτός ελέγχου τις αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων με το 10ετές να μην αποκλείεται να ξεπεράσει το «επίπεδο κρίσης» του 4%.
Όσο για το χρηματιστήριο του Μιλάνου, παρά το γεγονός ότι οι ιταλικές μετοχές διαπραγματεύονται με μεγάλο discount έναντι των ευρωπαϊκών, οι αναλυτές δεν βλέπουν εύκολα άνοδο. Οι λόγοι για τους οποίους είναι επιφυλακτικοί είναι δύο. Πρώτον, εκτιμάται ότι το ιταλικό ΑΕΠ θα συνεχίσει να αποδυναμώνεται, καθώς ο αντίκτυπος από την επιδείνωση των χρηματοδοτικών συνθηκών και την αύξηση του κόστους δανεισμού θα γίνεται αισθητός. Δεύτερον, ο δείκτης FTSE MIB έχει καταγράψει απώλειες της τάξης του 15% μέσα στο 2018 ενώ οι εκτιμήσεις για τα κέρδη ανά μετοχή έχουν αναβαθμιστεί, με αποτέλεσμα να αναμένεται αναθεώρησή τους.
Οι ανησυχίες για την Ιταλία αναμένεται να αυξηθούν κατά τα επόμενα τρίμηνα καθώς η ανάπτυξη θα επιβραδύνει, το δημοσιονομικό έλλειμμα θα διευρύνεται και η ΕΚΤ θα ξεκινήσει τη σύσφιξη της νομισματικής πολιτικής. Σε αυτό το σενάριο, η Capital Economics εκτιμά ότι η Ιταλία θα αρχίσει να «συμπεριφέρεται» χειρότερα ακόμη και από εκδότη με αξιολόγηση «ΒΒ», όπως συνέβη με την Ελλάδα στον απόηχο της κρίσης χρέους.
Η οριστικοποίηση της ρήξης Ιταλίας-Κομισιόν για το θέμα του ιταλικού προϋπολογισμού κατά τη σημερινή δημοσιοποίηση της «ετυμηγορίας» της Κομισιόν για τα οικονομικά πλάνα των κρατών-μελών, αποτελεί την αφετηρία για τις πολιτικές αποφάσεις που θα κρίνουν τη συνέχεια του ιταλικού σίριαλ. Η πρώτη... στροφή θα λάβει χώρα στη συνεδρίαση του Eurogroup της 3ης Δεκεμβρίου, όπου θα τεθούν οι βάσεις για τη Σύνοδο Κορυφής στις 13-14 Δεκεμβρίου.
