Την ανάγκη μετάβασης σε ένα πιο βιώσιμο υπόδειγμα οικονομικής ανάπτυξης που θα στηρίζεται στην εξωστρέφεια και στις επενδύσεις, μετά την σημαντική προσαρμογή των τελευταίων ετών, επισημαίνει ο επικεφαλής του τμήματος ανάλυσης της Eurobank, Δρ. Πλάτων Μονοκρούσος.
Παράλληλα, ο οικονομολόγος της Eurobank αναφέρει ότι η ελληνική οικονομία θα πρέπει να αναπτύσσεται με μέσο ετήσιο ρυθμό της τάξης του 3,3% για να επιστρέψει το πραγματικό ΑΕΠ στα προ κρίσης επίπεδα, δηλαδή του 2007, σε 10 χρόνια από σήμερα. Αν ωστόσο η οικονομία πετύχει πιο «λογικούς» ρυθμούς, όπως για παράδειγμα 2% ετησίως, θα χρειαστούν 15 χρόνια για να επιστρέψουμε στα προ κρίσης επίπεδα, ενώ με ανάπτυξη 1,5% η… μεγάλη επιστροφή τοποθετείται σε 20 χρόνια από σήμερα.
Τις συγκεκριμένες προβλέψεις παρουσίασε ο Δρ. Μονοκρούσος στο πλαίσιο της διοργάνωσης Go In Crete. Όπως προκύπτει από τη μελέτη, με τίτλο «Εξωστρέφεια και Ανταγωνιστικότητα», για να επιτευχθεί η πολυπόθητη βιώσιμη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας απαιτείται σημαντική ενίσχυση του εξαγωγικού της προσανατολισμού μέσω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και πολιτικών που θα στοχεύουν στην τόνωση της παραγωγικότητας και της εξωστρέφειας.
Ακολουθούν οι κύριες επισημάνσεις της μελέτης:
- H σωρευτική πτώση του ΑΕΠ της Ελλάδας την περίοδο 2007-2015 ανέρχεται σε 26,4%. Το 2016 η ελληνική οικονομία παρέμεινε στάσιμη καταγράφοντας ετήσιο πραγματικό ρυθμό μεταβολής του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος 0,0%, ενώ για το τρέχον έτος αναμένεται επιστροφή σε θετικούς ρυθμούς οικονομικής μεγέθυνσης, παρά το αρνητικό αποτέλεσμα του 1ου τριμήνου
- Η πρωτόγνωρη ύφεση που βίωσε η Ελλάδα τα προηγούμενα έτη δύναται να χαρακτηριστεί και ως μια περίοδος σημαντικής, και σε σημαντικό βαθμό αναπόφευκτης, προσαρμογής, με την εξάλειψη των μεγάλων μακροοικονομικών ανισορροπιών του παρελθόντος να θέτει τις βάσεις για την μετάβαση σε ένα πιο βιώσιμο υπόδειγμα οικονομικής ανάπτυξης που θα στηρίζεται στην εξωστρέφεια και στις επενδύσεις
- Ωστόσο, μέχρι στιγμής κάτι τέτοιο έχει επιτευχθεί μόνον μερικώς. Το μερίδιο των εξαγωγών ως ποσοστό του ΑΕΠ ενισχύθηκε από 19,0% το 2009 στο 30,2% το 2016. Πάρα ταύτα εξακολουθεί να παραμένει αρκετά χαμηλότερο σε σχέση με το αντίστοιχο μέγεθος στην Ευρώζωνη (45,7%). Επιπρόσθετα, ο λόγος των επενδύσεων παγίων ως προς το ΑΕΠ συρρικνώθηκε από 26,0% το 2007 στο 11,4% το 2016 (Ευρωζώνη 20,1%). Η αύξηση του ρυθμού των επενδύσεων - αναγκαία συνθήκη για την είσοδο της χώρας σε ένα μονοπάτι ανάκαμψης - έχει ως βασική προϋπόθεση την εισροή κεφαλαίων από την αλλοδαπή, υπό τη μορφή άμεσων ξένων επενδύσεων, αλλά και την ενίσχυση της εγχώριας αποταμίευσης.
- Επιπροσθέτως, η ιδιωτική κατανάλωση ως ποσοστό του ΑΕΠ (70,5% το 2016) συνεχίζει να βρίσκεται σε υψηλότερα επίπεδα τόσο σε σχέση με το μέσο ευρωπαϊκό όρο (56,0%) όσο και σε σύγκριση με τα αντίστοιχα προ-κρίσης επίπεδα (64,8% το 2007)
- Δεδομένων των υφιστάμενων περιορισμών της παρούσας οικονομικής συγκυρίας (π.χ. ανεπαρκής εγχώρια αποταμίευση), η βιώσιμη ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας δεν μπορεί να στηριχθεί αποκλειστικά στην εγχώρια ζήτηση. Αντιθέτως, απαιτείται σημαντική ενίσχυση του εξαγωγικού της προσανατολισμού μέσω διαθρωτικών μεταρρυθμίσεων και πολιτικών που θα στοχεύουν στην τόνωση της παραγωγικότητας και της εξωστρέφειας
Μεταρρυθμίσεις και θεσμικό περιβάλλον: Αλληλεπιδράσεις με την ανταγωνιστικότητα & την εξαγωγική επίδοση της ελληνικής οικονομίας
Παρά τη σημαντική βελτίωση της ανταγωνιστικότητας σε όρους σχετικού μισθολογικού κόστους κατά τα έτη της κρίσης, οι ελληνικές εξαγωγές εξακολουθούν να παρουσιάζουν υστέρηση σε σύγκριση με τους κύριους εμπορικούς εταίρους, εξέλιξη που, μεταξύ άλλων, μπορεί να αποδοθεί σε περιορισμούς του υφιστάμενου κανονιστικού πλαισίου και συνεχιζόμενες αδυναμίες του ευρύτερου θεσμικού περιβάλλοντος
Εξαγωγικός τομέας: Διαχρονικές τάσεις, δομικά χαρακτηριστικά, ευκαιρίες & προκλήσεις
- Η Ελλάδα παραμένει διαχρονικά μια μικρή, «κλειστή» οικονομία με στάσιμο μερίδιο αγοράς στο παγκόσμιο εμπόριο. Ο τουρισμός και η ναυτιλία αποτελούν τους κυρίαρχους εξαγωγικούς κλάδους
- Όσον αφορά τις εξαγωγές του μεταποιητικού κλάδου, αυτές γενικά χαρακτηρίζονται από χαμηλό τεχνολογικό περιεχόμενο και χαμηλό βαθμό διαφοροποίησης, γεγονός που συνεπάγεται χαμηλή προστιθέμενη αξία. Ταυτόχρονα, η συμμετοχή της Ελλάδας στις παγκόσμιες αλυσίδες αξίας είναι περιορισμένη
- Μεταξύ των θετικών τάσεων των τελευταίων ετών πρέπει να επισημανθεί η βελτίωση της διαφοροποίησης των ελληνικών εξαγωγών ως προς το γεωγραφικό τους προσανατολισμό και ως προς τη σύνθεσή τους. Από την άλλη μεριά, παρατηρήθηκε συγκέντρωση σε μικρότερο αριθμό προϊόντων, γεγονός όμως που δυνητικά συνεπάγεται και αύξηση της «δύναμης αγοράς» των σχετικών εξαγωγικών επιχειρήσεων
Κρήτη: Συνεισφορά στο εθνικό προϊόν και την εξαγωγική δραστηριότητα
- Μεταξύ των 13 περιφερειών της Ελλάδας, η Κρήτη κατατάσσεται στην 6η θέση σε όρους κατά κεφαλήν ΑΕΠ, το οποίο ανέρχεται σε €13,8 χιλ. και βρίσκεται στο 59% του ευρωπαϊκού μέσου όρου (στοιχεία 2014)
- Σε όρους ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας, οι τομείς με τη μεγαλύτερη βαρύτητα στην Κρήτη είναι το εμπόριο, οι μεταφορές και οι υπηρεσίες που συνδέονται με τον τουρισμό, ενώ ακολουθούν ο δημόσιος τομέας, οι υπηρεσίες διαχείρισης ακίνητης περιουσίας, η μεταποίηση, η γεωργία και οι κατασκευές
- Η εικόνα διαφοροποιείται ελαφρώς ως προς την απασχόληση όπου στην πρώτη θέση έρχονται μεν το εμπόριο, οι μεταφορές και οι υπηρεσίες που συνδέονται με τον τουρισμό και ακολουθούν ο δημόσιος τομέας, αλλά τις επόμενες θέσεις καταλαμβάνουν η γεωργία και οι κατασκευές
- Η ανεργία στην Κρήτη, όπως και στο σύνολο της Ελλάδας, είναι ιδιαιτέρως υψηλή και έφτασε το 2016 στο 22,6% έχοντας αυξηθεί 16,2 ποσοστιαίες μονάδες από το 2008. Ταυτόχρονα αυξήθηκε σημαντικά το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων από 28,0% το 2008 σε 56,2% το 2016
- Πάντως, πρέπει να επισημανθεί ότι το ανθρώπινο δυναμικό της Κρήτης είναι υψηλού μορφωτικού επιπέδου καθώς βρίσκεται πάνω από το μ.ο. της Ελλάδας σε πτυχιούχους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και 3η πανελλαδικά σε κατόχους διδακτορικού και μεταπτυχιακού τίτλου
- Οι εξαγωγές αγαθών της Κρήτης εστιάζονται κυρίως στα λάδια και λίπη και δευτερευόντως στα τρόφιμα και ζώα ζωντανά και στα χημικά προϊόντα. Σε επίπεδο νομών την 1η θέση ως προς το επίπεδο των εξαγωγών αγαθών κατέχει ο Ν. Ηρακλείου ενώ ακολουθούν ο Ν. Χανίων, ο Ν. Λασιθίου και ο Ν. Ρεθύμνου.
- Όσον αφορά τις εξαγωγές υπηρεσιών της Κρήτης, κεντρικό ρόλο έχει ο τουρισμός καθώς το νησί αποτελεί τον πιο δημοφιλή ελληνικό τουριστικό προορισμό. Η Κρήτη απολαμβάνει σταθερά τις υψηλότερες αφίξεις αλλοδαπών τουριστών και την υψηλότερη πληρότητα σε σχέση με κάθε άλλη περιφέρεια ενώ το 2017 αναμένεται να είναι άλλη μία πολύ καλή χρονιά
Εξαγωγική επίδοση της Ελλάδας σε σχέση με αυτή των οικονομιών της Κεντρικής, Ανατολικής & Νοτιοανατολικής Ευρώπης
- μέσος ρυθμός ανάκαμψης των εξαγωγών αγαθών και υπηρεσιών των οικονομιών της Κεντρικής, Ανατολικής & ΝΑ Ευρώπης την περίοδο 2010-2015 ήταν υψηλότερος σε σύγκριση με τον αντίστοιχο της Ελλάδας. Η πρόσβαση των περισσότερων οικονομιών της περιοχής στο διεθνές εμπόριο την εν λόγω περίοδο βελτιώθηκε περισσότερο από ότι στην Ελλάδα
- Δομικοί παράγοντες όπως το ευνοϊκότερο επιχειρηματικό και κανονιστικό περιβάλλον, η ευκολότερη πρόσβαση σε χρηματοδότηση και οι μεγαλύτερες εισροές άμεσων ξένων επενδύσεων, ενδεχομένως συνετέλεσαν στη συγκριτικά καλύτερη εξαγωγική δραστηριότητα των οικονομιών της περιοχής
- Την περίοδο 2010-2015, έξι οικονομίες της ευρύτερης περιοχής (Κροατία, Λετονία, Ουγγαρία, Πολωνία, Ρουμανία, Τσεχία) σημείωσαν διψήφια προσαρμογή της πραγματικής συναλλαγματικής ισοτιμίας σε όρους μοναδιαίου κόστους εργασίας, όπως και η Ελλάδα. Εντούτοις, πέτυχαν σημαντικά μεγαλύτερη αύξηση των εξαγωγών τους σε σύγκριση με την Ελλάδα
- Σε αντίθεση με την Ελλάδα, το ποσοστό εξαγωγών αγαθών υψηλής τεχνολογίας στις συνολικές εξαγωγές αγαθών των οικονομιών της Κεντρικής, Ανατολικής & ΝΑ Ευρώπης αυξήθηκε την περίοδο 2008 - 2015.
