Του Γιώργου Φιντικάκη
Σε ένα περίεργο παιχνίδι αποζημιώσεων έχει εμπλακεί η εγχώρια αγορά φυσικού αερίου, με κίνδυνο αυτό να μπλοκάρει τόσο τη μνημονιακή δέσμευση του ανοίγματός της, όσο και την ίδια την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ.
Το πρόβλημα είναι διπλό. Αφενός είναι οι Shell και ENI, δηλαδή οι ξένοι μέτοχοι των Εταιρειών Παροχής Αερίου Αττικής και Θεσσαλονίκης-Θεσσαλίας αντίστοιχα, που δεν αποκλείεται να εγείρουν αποζημιώσεις για την απώλεια του μονοπωλιακού τους δικαιώματος στη λιανική αγορά. Τα πάντα θα εξαρτηθούν από την απόφαση της ΡΑΕ στα τέλη Νοεμβρίου για τις νέες ταρίφες, το ύψος των οποίων θα καθορίσει και τη στάση τους, ενώ ειδικά η Shell φέρεται σύμφωνα με πληροφορίες του liberal.gr να αποτιμά τη ζημιά που υπέστη γύρω στα 100 εκατ. ευρώ.
Αφετέρου, είναι η ΔΕΠΑ που και αυτή με τη σειρά της δεν αποκλείεται να εγείρει θέμα αποζημίωσης για να αποσυρθεί από τη λιανική του αερίου, όπως ζητούν εδώ και μερικές εβδομάδες οι δανειστές, οι οποίοι επικαλούνται την ανάγκη απελευθέρωσης της αγοράς με πιο γρήγορες διαδικασίες.
Στην πρώτη περίπτωση, η ιστορία έχει τις ρίζες της στο "μακρινό" 2014, όταν κατόπιν πιέσεων της Κομισιόν, άρχισε να συζητείται το νέο πλαίσιο για το άνοιγμα της λιανικής αγοράς στο φυσικό αέριο. Οι απαιτήσεις της Shell περί αποζημιώσεων συνδέονται με το γεγονός ότι η εταιρεία είχε από το 2001 και για 30 χρόνια κατοχυρωμένο από τον νόμο δικαίωμα μονοπωλιακής δραστηριότητας στη διανομή και εμπορία φυσικού αερίου στη γεωγραφική περιφέρεια της Αττικής, κάτι που καταργήθηκε στο πλαίσιο εφαρμογής του μνημονίου. Αντίστοιχες απαιτήσεις είχε εγείρει αρχικά και η ιταλική ΕΝΙ, που αποτελεί τον στρατηγικό μέτοχο των ΕΠΑ Θεσσαλίας και ΕΠΑ Θεσσαλονίκης, χωρίς να τις έχει -μέχρι στιγμής τουλάχιστον- επαναφέρει. Ο προηγούμενος πάντως υπ. Ενέργειας Π. Σκουρλέτης είχε ξεκαθαρίσει ότι το ελληνικό Δημόσιο δεν προτίθεται να δώσει αποζημιώσεις.
Στο αρχικό πρόβλημα προστέθηκε άλλο ένα
Στην ουσία, στο παλαιό αυτό πρόβλημα, ήρθε να προστεθεί τις τελευταίες ημέρες ένα νέο, δηλαδή οι πιέσεις της Κομισιόν για απόσυρση της ΔΕΠΑ από τη λιανική, και μάλιστα με συνοπτικές διαδικασίες, ακόμη και δίχως αποζημίωση σύμφωνα με κάποιες πληροφορίες.
Άνθρωποι της αγοράς θεωρούν λογικό η τρόικα να έχει διαμηνύσει στη κυβέρνηση ότι δεν νοείται άνοιγμα της αγοράς όταν η ΔΕΠΑ κατέχει προνομιακή θέση σε χονδρική και λιανική. Πόσο μάλλον όταν δεν έχουν ακόμη αποδώσει τα αναμενόμενα οι υποχρεωτικές δημοπρασίες αερίου σε βιομηχανίες και προμηθευτές. Ακούγεται όμως παράλογο, σύμφωνα πάντα με τους συνομιλητές μας, οι δανειστές να έχουν απαιτήσει αυτό να συμβεί για την εταιρεία αζημίως. "Ποιο μέλος του Δ.Σ. της ΔΕΠΑ θα υπέγραφε ποτέ να δοθεί χωρίς αποζημίωση το 51% του μεριδίου της στην εμπορία, αγνοώντας τις επενδύσεις εκατομμυρίων που έχει επί 15 χρόνια κάνει η εταιρεία; Ουδείς, αφού θα κινδύνευε με βαρύτατες ποινικές ευθύνες", λένε χαρακτηριστικά στελέχη της αγοράς.
Χώρια που η ΔΕΠΑ και δικαίως, θεωρεί ότι όπως και οι Shell, ENI που ελέγχουν το 49% στις τρεις ΕΠΑ, έτσι και εκείνη που κατέχει το 51%, δικαιούται επίσης αποζημίωσης για την απώλεια του μονοπωλιακού δικαιώματος στη λιανική αγορά φυσικού αερίου.
Από τη διπλή ζημιά...
Φαύλος κύκλος με άλλα λόγια. Αν μάλιστα οι Shell και ENI (ή κάποια από τις δύο) εγείρουν πράγματι θέμα αποζημίωσης, επειδή το Δημόσιο δεν διαθέτει χρήματα, δεν αποκλείεται να επιχειρηθεί κάποιου είδους συμψηφισμός του ποσού με την αποχώρηση της ΔΕΠΑ από τη λιανική. Σε μια τέτοια όμως περίπτωση η ΔΕΠΑ ζημιώνεται διπλά: "Αφενός δεν παίρνει την αποζημίωση που δικαιούται όπως και οι δύο ξένες εταιρείες για την απώλεια του κατοχυρωμένου από το νόμο δικαιώματος μονοπωλιακής δραστηριότητας στη λιανική, αφετέρου καλείται να πληρώσει εκείνη για την αποζημίωση των δύο πρώτων", όπως λένε χαρακτηριστικά κύκλοι της.
Το κουβάρι είναι εξαιρετικά σύνθετο, ζητά γρήγορη επίλυση, και σχετίζεται άμεσα με την ιδιωτικοποίηση της ΔΕΠΑ που σύμφωνα με τις πληροφορίες οι δανειστές ζητούν να τρέξει μέσα στο 2017.
...στο μπλοκάρισμα της ιδιωτικοποίησης
Πως όμως θα μπορούσε να γίνει κάτι τέτοιο, αν προηγουμένως δεν επιλυθούν τα ζητήματα των αποζημιώσεων και η απόσυρση της ΔΕΠΑ από τη λιανική; Όλα αυτά συνδέονται σφιχτά μεταξύ τους, απειλώντας να μποϊκοτάρουν και το άνοιγμα της αγοράς αερίου, όπως φυσικά και το εγχείρημα αποκρατικοποίησης της ΔΕΠΑ. Αυτή τη στιγμή ουδείς μπορεί να πει με ασφάλεια ποια είναι η αξία της ΔΕΠΑ, αν δεν αποτιμηθεί πρώτα η απώλεια για την ίδια της αγοράς λιανικής. Το liberal.gr μετέφερε πρόσφατα κάποιες εκτιμήσεις, σύμφωνα με τις οποίες η απώλεια της εμπορίας στα αστικά δίκτυα μεταφράζεται για τη ΔΕΠΑ σε 40 εκατ. ευρώ λιγότερες πωλήσεις και σε 3-3,5 εκατ. ευρώ λιγότερα κέρδη. Αυτό όμως θα πρέπει να γίνει αντικείμενο μελέτης από ανεξάρτητο σύμβουλο, και μετά να προχωρήσουν οι διαδικασίες τυχόν ιδιωτικοποίησης της εταιρείας μέσω του χρηματιστηρίου ή με άλλη μέθοδο.
Ένα άλλο σενάριο που επίσης έχει ακουστεί για τη ΔΕΠΑ είναι να μην αποχωρήσει εντελώς από τη λιανική αλλά κατά ένα ποσοστό. Σε μια τέτοια περίπτωση εγείρεται ένα άλλο ερώτημα. Ποιος θα αγοράσει το ποσοστό που θα πουλήσει η ΔΕΠΑ αν όχι η Shell και η ENI; Δύσκολα ωστόσο θα μπορούσε να περπατήσει ένα τέτοιο σενάριο αφού θα επρόκειτο μαθηματικά για πώληση "κοψοχρονιά".
Αποδεικνύεται με άλλα λόγια ότι το άνοιγμα της αγοράς φυσικού αερίου είναι πολύ πιο σύνθετη υπόθεση απ' ότι εκείνο του ηλεκτρισμού. Στον υποχρεωτικό διπλασιασμό των δημοπρατούμενων από τη ΔΕΠΑ ποσοτήτων ως το 2020, στην είσοδο νέων παικτών στην αγορά χονδρικής (M&M, Gazprom), και στην απαίτηση των δανειστών για αποχώρηση της κρατικής εταιρείας από τη λιανική, πρέπει κανείς να συνυπολογίσει και ένα χοντρό παιχνίδι αποζημιώσεων που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη, και ουδείς μπορεί να προδικάσει ποια θα είναι η κατάληξή του.
