Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Η μεγάλη στιγμή για την Ιταλία έφτασε. Ή μήπως όχι ακόμα; Την ώρα που υπάρχει έντονη φημολογία στις αγορές ότι η κυβέρνηση των λαϊκιστών θα παρουσιάσει έναν σχετικά συνετό προϋπολογισμό, ο οποίος δεν θα προκαλέσει σεισμό στην Ευρώπη, μερικοί από τους κορυφαίους αναλυτές στον κόσμο, όπως της Goldman Sachs και της BlackRock, εκτιμούν ότι τα βάσανα για την Ιταλία δεν τελειώνουν εδώ αλλά μόλις αρχίζουν.
Οι Ματέο Σαλβίνι και Λουίτζι Ντι Μάιο δεν είχαν κάποιο μνημόνιο... να σκίσουν αλλά είχαν υποσχεθεί να αγνοήσουν τους ευρωπαϊκούς κανόνες προς όφελος του ιταλικού λαού. Είχαν, δηλαδή, μεγαλύτερα περιθώρια ελιγμών σε σύγκριση με τον ΣΥΡΙΖΑ του 2015. Είχαν, επίσης, πολύ μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ, καθώς το κρατικό χρέος της Ιταλίας που βρίσκεται σε χέρια επενδυτών αγγίζει τα 2,3 τρισ. ευρώ.
Όμως τα νούμερα δεν βγαίνουν και οι λαϊκιστές μοιάζουν να προσπαθούν να τετραγωνίσουν τον κύκλο. Η υπόσχεση του Κινήματος Πέντε Αστέρων για «εγγυημένο εισόδημα» κοστίζει περίπου 12 δισ. ευρώ, ενώ η Λέγκα έχει δεσμευθεί να μειώσει φόρους και όρια συνταξιοδότησης. Και τα δύο κόμματα τάσσονται υπέρ της σημαντικής αύξησης των δημοσίων δαπανών. Τι από όλα αυτά θα δούμε;
Αύριο Πέμπτη, ο Ιταλός πρωθυπουργός, Τζουζέπε Κόντε, και ο υπουργός Οικονομικών, Τζοβάνι Τρία, θα παρουσιάσουν τους πολυαναμενόμενους στόχους για την ανάπτυξη, το έλλειμμα και το χρέος της επόμενης τριετίας. Οι μέχρι στιγμής διαρροές αναφέρουν ότι έχει επιτευχθεί συμβιβασμός μεταξύ των δύο στρατοπέδων στην ιταλική κυβέρνηση και ότι ο στόχος του ελλείμματος για το 2019 θα διαμορφωθεί στο 1,9% του ΑΕΠ. Αν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες, τότε θα πρόκειται για μία πρώτη νίκη του Προέδρου της Ιταλίας, Σέρτζιο Ματαρέλα, ο οποίος έχει επιδιώξει μία άτυπη συμμαχία με τους Κόντε και Τρία, έτσι ώστε να αποφευχθεί η μετωπική σύγκρουση με την Ευρώπη.
Στην είδηση του διαφαινόμενου συμβιβασμού οι αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων υποχώρησαν αλλά μόνο προσωρινά και συνεχίζουν να βρίσκονται κοντά στο 3%. Σύμφωνα με την BlackRock, ο κίνδυνος «έκρηξης» στην Ευρώπη σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα είναι περιορισμένος, ωστόσο τα προβλήματα της Ιταλίας είναι δεδομένα. Αν δεν συγκρατηθεί το χρέος και αν η ιταλική οικονομία συνεχίσει να σέρνεται με ρυθμούς ανάπτυξης πέριξ του 1%, τότε το επόμενο επεισόδιο θα είναι πολύ πιο δραματικό. Παράλληλα, η BlackRock αμφισβητεί την ικανότητα της Ευρώπης να διαχειριστεί μια νέα ύφεση.
Ο αναλυτής της Goldman Sachs, Τζωρτζ Κόουλ, εκτιμά ότι αν ο στόχος για το έλλειμμα διαμορφωθεί στο 2% ή χαμηλότερα, τότε τα ιταλικά spreads θα υποχωρήσουν αλλά όχι κάτω από τις 200 μονάδες βάσης (που βρίσκονταν τον περασμένο Μάιο), διότι οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές της ιταλικής οικονομίας είναι ζοφερές.
Το 1,9% δεν είναι το απολύτως επιθυμητό επίπεδο για την Κομισιόν αλλά τουλάχιστον είναι χαμηλότερο από το ψυχολογικό όριο του 2% και πολύ χαμηλότερο από το ευρωπαϊκό όριο του 3%. Συνεπάγεται, δηλαδή, ότι η ιταλική κυβέρνηση που υποσχόταν ότι θα συγκρουστεί με το κατεστημένο των Βρυξελλών, απαιτώντας διαγραφή χρέους, ξηλώνοντας μεταρρυθμίσεις και δίνοντας παροχές, κάνει μία θεαματική «kolotoumba».
Με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές της Κομισιόν, η Ιταλία θα έπρεπε να καταρτίσει έναν προϋπολογισμό διαρθρωτικής προσαρμογής, στοχεύοντας σε έλλειμμα της τάξης του 0,8% του ΑΕΠ. Όμως οι Ματέο Σαλβίνι και Λουίτζι Ντι Μάιο κέρδισαν τις εκλογές ακριβώς γιατί δεσμεύτηκαν να μην υπακούσουν στις ευρωπαϊκές εντολές για λιτότητα και να βάλουν «πάνω απ'' όλα το συμφέρον του ιταλικού λαού». Καλοί οι στόχοι και η δημοσιονομική πειθαρχία όμως αν είναι να επιλέξω μεταξύ συμμόρφωσης και ιταλικών νοικοκυριών θα επιλέξω το δεύτερο, δήλωσε πρόσφατα ο Ντι Μάιο.
Ο καθηγητής Οικονομικών, Τζοβάνι Τρία,ο οποίος δεν ανήκει σε κανένα από τα δύο κόμματα της συγκυβέρνησης, προσπαθούσε να πείσει τους Σαλβίνι και Ντι Μάιο να συγκρατηθεί το έλλειμμα στο 1,6% του ΑΕΠ. Όμως σε έναν τέτοιο προϋπολογισμό δεν θα μπορούσε να βρεθεί χώρος για την χρηματοδότηση έστω ορισμένων προεκλογικών υποσχέσεων και η συμμαχία Κινήματος Πέντε Αστέρων-Λέγκας θα έχανε σε αξιοπιστία. Συνεπώς, Σαλβίνι και Ντι Μάιο ανέβαζαν τον πήχη του ελλείμματος στο 2,5% έτσι ώστε να απελευθερωθούν πόροι για την υλοποίηση κάποιων δεσμεύσεών τους.
Η προσπάθειά τους να βρουν 10-15 δισ. ευρώ έπεσε στο κενό και κάπως έτσι φτάσαμε στον συμβιβασμό του 1,9%. Όσο για τις υποσχέσεις των λαϊκιστών, αυτές αναμένεται να παραμείνουν υποσχέσεις προς μελλοντική εφαρμογή. Όπως εξήγησε στο Liberal.gr, ο καθηγητής του LSE και πρώην διευθυντής του υπουργείου Οικονομικών της Ιταλίας, Λορέντζο Κοντόνιο, ο Σαλβίνι ξέρει ότι κερδίζει από το προσφυγικό και έτσι μπορεί να κάνει... τα στραβά μάτια σε δημοσιονομικά ζητήματα. Ο Ντι Μάιο, από την πλευρά του, δεν έχει και πολλές επιλογές. Η μία είναι να συμβιβαστεί για να κρατήσει την καρέκλα και η άλλη να επιλέξει μία κόντρα που θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκλογές, με τον κίνδυνο να μείνει εκτός νέας κυβέρνησης να είναι κάτι παραπάνω από ορατός.
