Με αγωνία περιμένουν οι Ευρωπαίοι οικονομικοί παράγοντες την κλιμακούμενη εσωτερική αντιπαράθεση ανάμεσα στον Βορρά και το Νότο, στα πλαίσια των νέων πολιτικών της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Η πορεία των επιτοκίων, μαζί με την αναζήτηση ενός εργαλείου που θα προσφέρει ασφάλεια στη δευτερογενή αγορά ομολόγων, είναι το ζητούμενο. Τα επιτόκια των ομολόγων του Νότου έχουν αυξηθεί, το ίδιο και τα spreads. Και οι αγορές ξαναθυμούνται τις προβληματικές χώρες, που πριν από μια δεκαετία αντιμετώπιζαν δημοσιονομικά προβλήματα, τραπεζικές κρίσεις και κοινωνικές αναταράξεις, με αποτέλεσμα την ανάδυση ισχυρών λαϊκίστικων και αντισυστημικών πολιτικών δυνάμεων.
Στη Φρανκφούρτη, θεωρούν ότι η Πορτογαλία έχει ξεπεράσει τα δημοσιονομικά της προβλήματα, ότι η Ισπανία ξεκαθάρισε το πρόβλημα με το τραπεζικό σύστημα, ότι η Ελλάδα έχει προχωρήσει με τις μεταρρυθμίσεις στο ασφαλιστικό και στα εργασιακά και ότι λίγο πολύ οι προαναφερθείσες χώρες έχουν ξαναβρεί το δρόμο τους. Το πρόβλημα της ΕΚΤ ακούει σήμερα στο όνομα Ιταλία. Ωστόσο εάν ξεφύγουμε από τα στενά ευρωπαϊκά πλαίσια, θα δούμε ότι το θέμα του χρέους και της εξυπηρέτησης του, απλώνεται σε όλον τον πλανήτη.
Ήδη από τον Μάρτιο του 2019, όταν οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων του Αμερικανικού Δημοσίου είχαν υποχωρήσει κάτω από τις αποδόσεις των εντόκων γραμματίων διάρκειας 90 ημερών, είχαν ηχήσει τα πρώτα καμπανάκια για την πορεία της αμερικανικής και παγκόσμιας οικονομίας. Και η προσοχή της επενδυτικής κοινότητας είχε κατευθυνθεί στα εταιρικά ομόλογα χαμηλής αξιολόγησης, που είναι και τα πρώτα που μένουν απλήρωτα, δημιουργώντας προβλήματα στους επενδυτές.
Τον Ιανουάριο του 2022, η Διευθύνουσα Σύμβουλος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Kristalina Georgieva, είχε αναφερθεί στους κινδύνους που θα προκύψουν για τις χώρες που δανείζονται σε δολάρια, από τις αποφάσεις της Fed για αύξηση των επιτοκίων. Η ανησυχία είχε φύγει πλέον από τα εταιρικά ομόλογα και είχε περάσει στα κρατικά ομόλογα. Και μάλιστα, είχε εκφραστεί η ανησυχία για το ενδεχόμενο αθέτησης πληρωμών από την πλευρά των αναπτυσσόμενων και πτωχών χωρών.
Σε σχετική μελέτη, είχε καταγραφεί ότι οι αναπτυσσόμενες χώρες έχουν αυξήσει τις τοκοχρεολυτικές τους δαπάνες κατά 120% από το 2010 μέχρι το 2021. Ταυτόχρονα οι ίδιες χώρες δαπανούσαν το 2021 το 14,3% των εσόδων τους για την εξυπηρέτηση των χρεών τους, από το 6,8% του 2010. Σύμφωνα με την ίδια μελέτη, 54 χώρες αντιμετώπιζαν ήδη από το Q1 του 2022 κρίση δημοσίου χρέους, 22 αντιμετώπιζαν κρίση ιδιωτικού χρέους και 14 αντιμετώπιζαν ταυτόχρονα κρίση δημοσίου και ιδιωτικού χρέους.
Την πιο πρόσφατη κρίση χρέους αντιμετωπίζει σήμερα το Ελ Σαλβαδόρ, το οποίο στη προσπάθεια του αφ’ ενός να φανεί φερέγγυο στους πιστωτές του και αφ’ ετέρου να αποσυνδέσει την οικονομική του καθημερινότητα από το δολάριο, επέλεξε να υιοθετήσει το bitcoin, σαν νόμιμο και επίσημο νόμισμα του. Το αποτέλεσμα είναι επικίνδυνο και απογοητευτικό.
Στην Αργεντινή ο πληθωρισμός καλπάζει με 64% σε ετήσια βάση, το peso υποτιμήθηκε κατά 50% και έχουν επιβληθεί ειδικοί φόροι για τις ηλεκτρονικές εμπορικές συναλλαγές με το εξωτερικό. Η ανάληψη του υπουργείου Οικονομικών από φανατική Περονίστρια και η αίτηση της Αργεντινή να γίνει μέλος της BRICS, προκαλούν ακόμα μεγαλύτερο προβληματισμό, παρ’ όλο που οι σημαντικές τοκοχρεολυτικές δόσεις της χώρας είναι προγραμματισμένες για το 2024.
Στο Πακιστάν ο πληθωρισμός τρέχει με 21,5%, με την αύξηση στις τιμές τροφίμων να αγγίζουν το 26%. Το 40% των δημοσίων εσόδων κατευθύνονται για την αποπληρωμή των εξωτερικών δανείων της χώρας, με τη πιθανότητα προσφυγής στο ΔΝΤ να μεγαλώνει.
Στην Αίγυπτο ο πληθωρισμός τρέχει με 13,50%, με τη αύξηση στα ήδη διατροφής να υπερβαίνει το 22%. Η χώρα χρωστάει στο ΔΝΤ ήδη $50 δισ.
Στην Κένυα και στη Νιγηρία οι τοκοχρεολυτικές δόσεις για τη αποπληρωμή του εξωτερικού χρέους, κυμαίνονται ανάμεσα στο 30%-35%. Οι δε τιμές των ομολόγων τους, βρίσκονται στα επίπεδα του default.
Ας σημειωθεί ότι από τη αρχή του χρόνου, έχουν χρεοκοπήσει ο Λίβανος, η Σρι Λάνκα, το Σουρινάμ και η Ζάμπια, ενώ η Ρωσία και η Λευκορωσία έχουν χρεοκοπήσει υπό την τεχνική έννοια, αφού κατέβαλαν τα τοκοχρεολύσια στο δικό τους νόμισμα.
Το παγκόσμιο χρέος αποτελούσε για χρόνια τον αόρατο ελέφαντα μέσα στο δωμάτιο. Σήμερα όμως είναι πιο ορατός από ποτέ και οι τριγμοί που προκαλεί με το περπάτημα του τρομάζουν.
