Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Αυξάνονται οι φωνές στην ιταλική κυβέρνηση που ζητούν «συνθηκολόγηση» με την Ευρώπη καθώς έχουν πειστεί ότι το καλύτερο σενάριο για να κρατήσουν τις καρέκλες τους οι λαϊκιστές της Λέγκας του Βορρρά και του Κινήματος Πέντε Αστέρων είναι η... αλά Τσίπρα «kolotoumpa».
Παρ'' όλα αυτά, πληροφορίες του liberal.gr από την Ιταλία αναφέρουν ότι αυτή τη στιγμή όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά και το... όπλο της μετωπικής σύγκρουσης βρίσκεται στο τραπέζι, άσχετα αν αξιοποιηθεί σε πρώτο ή σε δεύτερο χρόνο. Αυτό συμβαίνει διότι στη μέση λύση, κατά την οποία η ιταλική κυβέρνηση θα παρουσιάσει έναν προϋπολογισμό με μικρότερη του αναμενόμενου προσαρμογή, αλλά προσαρμογή και όχι επέκταση, τα νούμερα... δεν βγαίνουν για να ικανοποιηθούν ταυτόχρονα οι ψηφοφόροι των δύο κομμάτων.
Παρά τις προχθεσινές δηλώσεις του Ματέο Σαλβίνι, σύμφωνα με τις οποίες ο ισχυρός άνδρας της ιταλικής κυβέρνησης... κοιμάται και ξυπνάει με τις αποδόσεις των ομολόγων, θέλοντας προφανώς να δείξει ότι δεν αγνοεί τις αγορές, οι επενδυτές δεν έχουν ακόμη σιγουρευτεί ότι οι Ιταλοί θα κάνουν πίσω. Οι μετριοπαθείς τοποθετήσεις ολοένα περισσότερων κυβερνητικών στελεχών οδήγησαν τις αποδόσεις των ιταλικών 10ετών ομολόγων στο 2,73%, από 3,38% στο τέλος Αυγούστου.
Ορισμένοι αναλυτές, ωστόσο, προειδοποιούν για τους κινδύνους. Η Capital Economics εκτιμά ότι η αποκλιμάκωση των ιταλικών spreads δεν θα συνεχιστεί, ενώ ο Τζιμ ΜακΚόγκαν, της Principal Global Investors, υποστηρίζει πως αν η Ιταλία δείξει ότι δεν κάνει πίσω, το αποτέλεσμα μπορεί να είναι η έξοδος από το ευρώ, μία εξέλιξη που θα έχει τεράστιες παγκόσμιες επιπτώσεις και θα πυροδοτήσει τη μεγαλύτερη ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών στην ιστορία, μεγαλύτερη ακόμη και από του 2008.
Οι επιλογές για την ιταλική κυβέρνηση είναι τρεις, όσα είναι κατά προσέγγιση και τα «στρατόπεδα» στις τάξεις του περίεργου συνασπισμού που συμφώνησαν ο Ματέο Σαλβίνι με τον Λουίτζι Ντι Μάιο. Η πρώτη επιλογή είναι αυτή της μετωπικής σύγκρουσης, την οποία θα ήθελαν και οι δύο ηγέτες των κομμάτων που απαρτίζουν την κυβέρνηση. Σε αυτό το σενάριο, η ιταλική κυβέρνηση θα παρουσιάσει στο τέλος Σεπτεμβρίου έναν προϋπολογισμό που θα «έχει ως βασική προτεραιότητα το συμφέρον των Ιταλών» και άρα θα είναι επεκτατικός, εντελώς αντίθετος δηλαδή με τα όρια που θέτει η Κομισιόν για την Ιταλία.
Όμως, επειδή Σαλβίνι και Ντι Μάιο έμαθαν καλά το μάθημά τους τους τελευταίους μήνες, γνωρίζουν ότι μία τέτοια εξέλιξη θα ισοδυναμούσε με βόμβα μεγατόνων, το οστικό κύμα από την έκρηξη της οποίας πολύ δύσκολα θα μπορούσαν να «απορροφήσουν» ενωμένα δύο διαφορετικής ιδεολογίας κόμματα. Συνεπώς, οι πιθανότητες να προχωρήσει η επιλογή της απόλυτης κόντρας είναι σήμερα περιορισμένες.
Τα δύο άλλα σενάρια είναι τα επικρατέστερα. Το ένα προβλέπει στροφή 180 μοιρών στα πρότυπα του Αλέξη Τσίπρα και το δεύτερο μία άτυπη συνθηκολόγηση μεταξύ ιταλικής κυβέρνησης και Κομισιόν. Η τελευταία είναι μία επιλογή που δίνει πολύτιμο χρόνο στους Ιταλούς να επαναπροσδιορίσουν τη στρατηγική τους και χαρίζει στην Ευρώπη την πολυτέλεια της ηρεμίας, σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον γεμάτο εστίες αβεβαιότητας και με την ΕΚΤ να βρίσκεται σε διαδικασία τερματισμού της ποσοτικής χαλάρωσης.
Το πρόβλημα, ωστόσο, είναι ότι στο σενάριο της μέσης λύσης, τα περιθώρια να εφαρμοστούν έστω ορισμένες από τις προεκλογικές – και μετεκλογικές – υποσχέσεις των δύο κομμάτων είναι εξαιρετικά στενά. Αν η Ιταλία αποφασίσει να κινηθεί στα όρια των κανονισμών, διασφαλίζοντας τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα του χρέους, θα μπορούσε να πάρει το πράσινο φως από την Κομισιόν υλοποιώντας προσαρμογή μόλις 0,1 ποσοστιαίων μονάδων. Το δημοσιονομικό έλλειμμα σε αυτή την περίπτωση θα διαμορφωνόταν στο 1,6% το 2019.
Πρόκειται για μία εξέλιξη που θα επικροτούσαν οι αγορές με αποτέλεσμα να μειώνονταν δραστικά τα spreads των ιταλικών ομολόγων και συνεπώς είναι μία λύση που έχει πολλούς υποστηρικτές, ακόμη και τον... σκληρό Ματέο Σαλβίνι, αν πιστέψουμε ότι όντως πρώτα βλέπει τα επιτόκια των ομολόγων και μετά παίρνει τηλέφωνο τα παιδιά του το πρωί...
Όμως, πληροφορίες αναφέρουν ότι όλα ακόμη βρίσκονται στον αέρα. Υπάρχουν ακόμη πολλοί στην κυβέρνηση που επιμένουν να εφαρμοστεί ένα μεγάλο μέρος των προεκλογικών υποσχέσεων. Ενδέχεται, λοιπόν, ο προϋπολογισμός που θα παρουσιάσει ο Κόντε να είναι επεκτατικός αλλά παράλληλα να διασφαλίζει έλλειμμα χαμηλότερο του 3% του ΑΕΠ. Αυτό θα συμβεί αν δεν βρεθούν οι απαιτούμενοι πόροι για τις παροχές και το ξήλωμα των μεταρρυθμίσεων που έχουν υποσχεθεί Σαλβίνι και Ντι Μάιο.
Αναλυτές προειδοποιούν ότι και στα δύο σενάρια – εκτός της μετωπικής σύγκρουσης – οι προοπτικές είναι θετικές για το χρέος σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα καθώς θα έχει επιτευχθεί ένας συνδυασμός εξαιρετικά χαμηλών χρηματοδοτικών αναγκών και ήπιας ανάπτυξης του ΑΕΠ. Παρ'' όλα αυτά, οι επενδυτές, οι οίκοι αξιολόγησης και οι αγορές θα εστιάσουν στη μακροπρόθεσμη δυναμική του χρέους η οποία απαιτεί την επίτευξη πλεονασμάτων... made in Greece, ήτοι της τάξης του 3%-3,5% τα επόμενα 3-4 χρόνια.
Όσο θα δυσκολεύεται η Ιταλία να πετύχει το στόχο αυτό, τόσο τα ομόλογα θα σφυροκοπούνται και ο κυβερνητικός συνασπισμός θα νιώθει τις πιέσεις των αγορών, γεγονός που δεν αποκλείεται να δώσει την αφορμή που ζητούν Σαλβίνι και Ντι Μάιο για να βγάλουν την Ιταλία από το ευρώ.
