Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Μπορεί οι Ιταλοί ψηφοφόροι να έδωσαν την ευκαιρία στους Ματέο Σαλβίνι και Λουίτζι Ντι Μάιο να κοντράρουν την Ευρώπη για τις πολιτικές λιτότητας, όμως σε αντίθεση με την Ελλάδα, τόσο οι πολίτες όσο και οι επιχειρήσεις ανάγκασαν τους ηγέτες της συγκυβέρνησης να στρίψουν το καράβι πριν αυτό πέσει στα βράχια. Σύμφωνα με Ιταλούς αναλυτές, οι βασικοί παράγοντες που οδήγησαν στην – έστω μερική - αλλαγή κατεύθυνσης την κυβέρνηση των λαϊκιστών ήταν η απογοητευτική δημοπρασία λαϊκών ομολόγων στα τέλη Νοεμβρίου και οι προειδοποιήσεις των Ιταλών βιομηχάνων στις αρχές Δεκεμβρίου, ότι θα ξεσπάσει οικονομική κρίση στη γειτονική μας χώρα στις αρχές του 2019.
Όταν οι Ματέο Σαλβίνι και Λουίτζι Ντι Μάιο σήκωσαν... το ανάστημά τους απέναντι στο κατεστημένο των Βρυξελλών η Ιταλία έδειχνε ικανή να βάλει «βόμβα» στα θεμέλια του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, ενώ πολλοί πίστεψαν ότι η πολιτική και οικονομική ισχύς της θα έπειθε την Κομισιόν να χαλαρώσει τους δημοσιονομικούς κανόνες για μία οικονομία που εδώ και τριάντα περίπου χρόνια «σέρνεται» στην κυριολεξία με ανάπτυξη της τάξης του 1%.
Όμως τη στιγμή που η κόντρα μεταξύ Ρώμης-Βρυξελλών έφτασε στο αποκορύφωμά της τον περασμένο Οκτώβριο, αναλυτές και πολιτικοί σχολιαστές υποστήριζαν, σχεδόν στο σύνολό τους, ότι οι αγορές θα αποφάσιζαν για την έκβαση της διελκυστίνδας και όχι οι πολιτικοί. Σήμερα, η ιταλική κυβέρνηση των λαϊκιστών έχει ήδη υποχωρήσει μειώνοντας τον στόχο για το έλλειμμα στο 2,04%, από 2,4%, αυξάνοντας τις πιθανότητες να υπάρξει συμφωνία με την Ευρώπη μέσα στον επόμενο μήνα.
Αν και δεν είναι απολύτως ξεκάθαρο ποιοι παράγοντες συνετέλεσαν στην αλλαγή στάσης των ηγετών της Λέγκας του Βορρά και του Κινήματος Πέντε Αστέρων, η στροφή συνέπεσε με δύο γεγονότα ιδιαίτερης σημασίας. Στα τέλη Νοεμβρίου, το αποτέλεσμα της δημοπρασίας «λαϊκών ομολόγων» (κρατικών τίτλων που αγοράζουν κατά κύριο λόγο ιδιώτες) ήταν απογοητευτικό για τον Σαλβίνι, ο οποίος πόνταρε πολλά στη στήριξη των πολιτών. Η ιταλική κυβέρνηση ήλπιζε να αντικαταστήσει την ήδη περιορισμένη ζήτηση από το εξωτερικό με εγχώριο δανεισμό, ωστόσο οι Ιταλοί γύρισαν την πλάτη στο εγχείρημα. Η συμμετοχή των Ιταλών έφτασε μετά βίας τα 900 εκατ. ευρώ, με τη ζήτηση να διαμορφώνεται στο χαμηλότερο επίπεδο όλων των εποχών.
Στην ουσία, ήταν ένα καταστροφικό κρας τεστ για τον Σαλβίνι ο οποίος είχε φτάσει στο σημείο να υποσχεθεί ακόμη και φορολογικές ελαφρύνσεις σε όσους αγόραζαν κρατικούς τίτλους. Στόχος του ήταν να αυξήσει τον εγχώριο δανεισμό μέσα στο 2019 σε μία απέλπιδα προσπάθεια να κοντράρει τις αγορές. Όμως τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Οι Ιταλοί ηγέτες έλαβαν το μήνυμα των πολιτών ενώ έβλεπαν τις αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων να παραμένουν σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα. Παρ'' όλα αυτά, συνέχιζαν να παίζουν το χαρτί της ιταλικής οικονομίας, η οποία είναι πολύ μεγάλη για να αφεθεί στην τύχη της.
Λίγες ημέρες αργότερα, στις αρχές Δεκεμβρίου, οι Ιταλοί βιομήχανοι αποφάσισαν να επέμβουν βλέποντας το... καράβι να πηγαίνει στα βράχια. Οι ανησυχίες εκτίναξης των επιτοκίων δανεισμού στην περίπτωση ένταξης της Ιταλίας στη «διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος» έκαναν τα οικονομικά επιτελεία των μεγαλύτερων ιταλικών κολοσσών να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου. Η έκδοση 5ετούς ομολόγου από την UniCredit, κατά την οποία η μεγαλύτερη ιταλική τράπεζα άντλησε 3 δισ. με επιτόκιο κοντά στο 8% επίσπευσε τις εξελίξεις.
Οι βιομήχανοι προειδοποίησαν ότι αν συνεχιστούν οι πιέσεις στα ιταλικά ομόλογα κινδυνεύει να ξεσπάσει στη χώρα οικονομική κρίση πριν τις ευρωεκλογές. Υπενθύμισαν, μάλιστα, στον Σαλβίνι ότι οι ιταλικές επιχειρήσεις τον στήριξαν και γι'' αυτό το λόγο ο αντιπρόεδρος αλλά και ουσιαστικός ηγέτης της κυβέρνησης πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη τις αντιδράσεις των αγορών που απειλούν τη βιομηχανία.
Αναλυτές, ωστόσο, εκτιμούν ότι τα προβλήματα της Ιταλίας δεν λύνονται με την «kolotoumba» των Σαλβίνι-Ντι Μάιο καθώς είναι διαρθρωτικά. Παρά το ψαλίδισμα του προϋπολογισμού, τα κόμματα της συγκυβέρνησης έχουν δεσμευτεί να εφαρμόσουν τις βασικές τους πολιτικές και γι'' αυτό το λόγο το έλλειμμα μειώνεται κυρίως λόγω της χρονικής μετάθεσης στην εφαρμογή τους. Μία οικονομία που παραπαίει δεν μπορεί να σταθεί στα πόδια της αν δεν εξυγιανθεί, ενώ στην περίπτωση που εφαρμοστεί κατά γράμμα ο προϋπολογισμός, η ιταλική κυβέρνηση θα πρέπει στον επόμενο ετήσιο σχεδιασμό προς τα τέλη του 2019 να βρει εκ νέου κεφάλαια για να χρηματοδοτήσει τις2 παροχές.
Την ίδια ώρα, πηγές του ιταλικού Υπουργείου Οικονομικών ανέφεραν ότι το βράδυ της Τρίτης επιτεύχθηκε «τεχνική συμφωνία» ανάμεσα στην κυβέρνηση Κόντε και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως μεταδίδουν όλα τα ιταλικά μέσα ενημέρωσης. Η συμφωνία, με δημόσιο έλλειμμα της Ιταλίας για το 2019 πιθανότατα στο 2,04% του ΑΕΠ, αναμένεται να επισημοποιηθεί αύριο, μετά το τελικό «πράσινο φως» των Βρυξελλών. Το ιταλικό υπουργείο οικονομικών, πάντως, αναφέρει η «τελευταία λέξη», ανήκει στους ευρωπαίους επιτρόπους.
