Η κρίση στην ενέργεια που βιώνουμε το τελευταίο διάστημα, έδειξε ότι οι εταιρείες του κλάδου δεν ήταν προετοιμασμένες για να αντιμετωπίσουν έντονες αναταράξεις - κι ένα μέρος από αυτό οφείλεται στην έλλειψη μιας βασικής δεξιότητας από τα στελέχη τους: το να βλέπουν το μέλλον ως τρόπο σκέψης.
Ο ηλεκτρισμός δεν είναι απλά ένα φαινόμενο, είναι κινητήρια δύναμη στο βιομηχανικό περιβάλλον, αλλάζει και μετεξελίσσεται συνεχώς -γεωπολιτικές κρίσεις, εξέλιξη της τεχνολογίας, ρυθμιστικό πλαίσιο- που σημαίνει ότι απαιτείται σε μόνιμη βάση προετοιμασία και έγκαιρη προσαρμογή στα νέα δεδομένα.
Επομένως η προβλεπτικότητα (Foresight) έχει ιδιαίτερη σημασία για τη διαχείριση κρίσιμων καταστάσεων στην ενέργεια. Ας μην ξεχνάμε εξάλλου ότι η ενέργεια αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες στα General Purpose Technology Platforms - που μαζί με τους άλλους 3 (επικοινωνία, μεταφορές, bio synthetics) επηρεάζουν το σύνολο της οικονομίας σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο.
Τα επόμενα χρόνια, οι αλλαγές που θα ακολουθήσουν στον κλάδο της ενέργειας θα είναι πολλές και καθοριστικές. Ο Παγκόσμιος Χάρτης πορείας για το Net Zero έως το 2050 θα είναι το πρώτο ολοκληρωμένο σχέδιο για το ενεργειακό σύστημα με συγκεκριμένους ενεργειακούς και κλιματικούς στόχους, θέτοντας τις εκπομπές σε μια πορεία ώστε να συγκρατηθεί η αύξηση της θερμοκρασίας κάτω από το ορόσημο του 1,5°C.
Ο χάρτης πορείας προς το καθαρό μηδέν μπορεί να διαδραματίσει ζωτικό ρόλο βοηθώντας τις χώρες να προσδιορίσουν και να εφαρμόσουν τις ενέργειες που απαιτούνται για την επίτευξη στόχων για το κλίμα, την ενεργειακή ασφάλεια και την προσιτή τιμή. Σύμφωνα με την ΕΕ δεν απαιτείται τίποτα λιγότερο από μια συνολική μεταμόρφωση της ενεργειακής υποδομής.
Ψηφιακός μετασχηματισμός
Παρόλα αυτά, οι εταιρείες Oil & Gas, όσον αφορά στην ψηφιακή ενεργοποίηση, είναι πολύ πιο πίσω από πολλές επιχειρήσεις σε άλλους κλάδους. Η εμβληματική εικόνα των εργαζομένων με ολόσωμες φόρμες και λαδομπογιά στα πρόσωπα τους που χειρίζονται εξοπλισμό σε εξέδρα γεώτρησης, δεν έχει αλλάξει πολύ τις τελευταίες δεκαετίες, ακόμη και αν η βιομηχανία αναγνωρίζεται για την τεχνολογική της καινοτομία. Σε αντίθεση με ένα σύγχρονο εργοστάσιο κατασκευής αυτοκινήτων, όπου οι σειρές εργαζομένων που συναρμολογούσαν μεμονωμένα ανταλλακτικά αυτοκινήτων έχουν αντικατασταθεί σε μεγάλο βαθμό από ρομπότ. Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν τεράστιες προσδοκίες για τα οφέλη που μπορούν να αποφέρουν οι ψηφιακές λύσεις. Ήδη πολλές εταιρείες Oil & Gas δοκιμάζουν νέους ψηφιακούς τρόπους εργασίας, όμως κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι ο κλάδος έχει περάσει στο επόμενο στάδιο.
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός δεν είναι μια λύση που βασίζεται μόνο στην τεχνολογία. Απαιτεί όλες οι πτυχές λειτουργίας μιας επιχείρησης (όραμα, στρατηγική, διαδικασία, εταιρική κουλτούρα και συμπεριφορές) να περιλαμβάνουν την ψηφιοποίηση. Οι εταιρείες πρέπει να αναπτύξουν τους δικούς τους ψηφιακούς μετασχηματισμούς, επειδή δεν υπάρχει μοντέλο «βέλτιστων πρακτικών» στον συγκεκριμένο κλάδο για να αντιγράψουν και να εφαρμόσουν.
Ωστόσο, υπάρχουν και αρκετές που χρησιμοποιούν ήδη στοιχεία ψηφιοποίησης, που βασίζονται σε δεδομένα που περιλαμβάνει το Διαδίκτυο των πραγμάτων (IoT), το cloud computing και την τεχνητή νοημοσύνη. Παραδείγματα αυτών των στοιχείων ψηφιοποίησης είναι η τρισδιάστατη σεισμική τεχνολογία, οι μη επανδρωμένες εγκαταστάσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου στα Ολλανδικά τμήματα της Βόρειας Θάλασσας και η προηγμένη μοντελοποίηση δεξαμενών.
Η τάση προς την ψηφιακή καινοτομία επιταχύνεται σε ολόκληρο τον κλάδο, καθώς οι εταιρείες επικεντρώνονται πολύ περισσότερο στο κόστος και στην αύξηση της λειτουργικής αποτελεσματικότητας σε μια εποχή σχετικά χαμηλών τιμών πετρελαίου. Ορισμένες μάλιστα πολυεθνικές είναι ήδη αρκετά μακριά σε αυτό το μονοπάτι. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η BP, που έχει ενισχύσει τις δυνατότητές της δημιουργώντας το δικό της ψηφιακό εργατικό δυναμικό και οργανώνοντας online boot camp για στελέχη. Η εταιρεία ενθαρρύνει τους εργαζομένους της να αναπτύξουν εφαρμογές αποθηκευμένες σε κοινές πλατφόρμες για τη βελτίωση των διαδικασιών ροής εργασιών.
Ανθρώπινο δυναμικό
Τη ίδια στιγμή, το ανθρώπινο δυναμικό στον ταχέως μεταβαλλόμενο ενεργειακό τομέα, έχει αποδειχθεί ανοιχτό στην ιδέα της τεχνολογικής προόδου. Η πρόσφατη μελέτη Future of HR, αποκάλυψε ότι ενώ ο ψηφιακός μετασχηματισμός βρίσκεται σε εξέλιξη για το 67% των εταιρειών Oil & Gas, υπάρχουν ορισμένα σημαντικά εμπόδια στην υλοποίηση αυτού του μετασχηματισμού, καθώς το HR είναι χωρισμένο σε δύο στρατόπεδα.
Από τη μια πλευρά, υπάρχουν τα στελέχη που ανταποκρίνονται στις αλλαγές που συμβαίνουν στο χώρο εργασίας και από την άλλη, τα στελέχη που ακολουθούν μια επικίνδυνη προσέγγιση, περιμένοντας να δουν τι κάνουν άλλοι οργανισμοί - αναζητώντας το σημείο αναφοράς, την καλύτερη πρακτική, το πιο πρόσφατο παράδειγμα. Μία προσέγγιση που δεν θεωρείται ιδιαίτερα ασφαλής καθώς το HR θα πρέπει να αξιοποιεί τα δυνατά και αδύνατα σημεία του δικού του ανθρώπινου δυναμικού και να προετοιμάζεται τόσο για την μετάβαση όσο και για ενδεχόμενες κρίσεις.
Παράλληλα, με την τεχνητή νοημοσύνη να έχει ήδη αρχίσει να εφαρμόζεται, οι ηγέτες ανθρώπινου δυναμικού θα πρέπει να επανεξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο οργανώνουν τους ρόλους και τα καθήκοντα στον χώρο εργασίας.
Ενώ πολλές εργασίες ενδέχεται να μην καταργηθούν, είναι βέβαιο ότι εντός των θέσεων εργασίας θα επηρεαστούν με διαφορετικούς τρόπους. Ορισμένες θα γίνουν πλήρως αυτοματοποιημένες, ενώ σε άλλες περιπτώσεις θα δούμε ανθρώπους και μηχανές να συνεργάζονται. Η παραγωγικότητα και τα κέρδη των οργανισμών θα εξαρτηθούν από αυτήν την επανεφεύρεση τόσο της εργασίας όσο και των ρόλων. Είναι βέβαιο ότι θα υπάρξει μεταβατική περίοδος για τους εργαζόμενους.
Εν μέσω αυτής της μετάβασης, η αποτελεσματική ηγεσία θα πρέπει να αρχίσει να χαράσσει μια πορεία που να μειώνει την ασάφεια και να σχεδιάζει νέα περιβάλλοντα στα οποία οι εργαζόμενοι να μπορούν να διαπρέψουν. Με πρόσβαση σε αξιόπιστα, προγνωστικά στοιχεία (Foresight) που μπορεί να προσφέρει η τεχνητή νοημοσύνη, οι ηγέτες της O&G θα είναι σε καλύτερη θέση να καθοδηγήσουν με σιγουριά αυτόν τον μετασχηματισμό του εργατικού δυναμικού.
Κοινή γνώμη
Η κοινή γνώμη είναι επίσης μία ισχυρή δύναμη για αλλαγή. Σε όλο τον κόσμο, οι καταναλωτές, όλο και περισσότερο, προτιμούν να αγοράζουν προϊόντα και υπηρεσίες που έχουν μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα και τα κινήματα της κοινωνίας των πολιτών ασκούν πίεση στις κυβερνήσεις και τις εταιρείες να μειώσουν την ατμοσφαιρική ρύπανση και τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Η κοινή γνώμη όμως δεν εκφράζεται μόνο με λόγια αλλά και με άμεσες πράξεις. Διαδηλώσεις κατά της ατμοσφαιρικής ρύπανσης έχουν πραγματοποιηθεί σε πολλές πόλεις διεθνώς, από το Πεκίνο έως το Λονδίνο.
Χωρίς αμφιβολία, ο ενεργειακός μετασχηματισμός θα είναι ένα από τα κύρια στοιχεία που θα αναδιαμορφώσουν την γεωπολιτική στον 21ο αιώνα, παράλληλα με τις τάσεις στο δημογραφικό, την ανισότητα, την τεχνολογία και την περιβαλλοντική βιωσιμότητα. Και για αυτό είναι ακόμα πιο επιτακτική η ανάγκη για να μπει αυτή η νέα δεξιότητα στο μενού κάθε σύγχρονης εταιρείας ενέργειας: το μέλλον ως τρόπος σκέψης. Foresight vs Forecast.
* Ρεβέκκα Πιτσίκα CEO της People for Business & Σύμβουλος Ειδικής Γραμματείας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού (Foresight)
