Το αστρονομικό ποσό των 840 δισ. ευρώ υπολογίζεται ότι έβαλαν επιπλέον στην άκρη οι Ευρωπαίοι μέσα στην πανδημία, με τους αναλυτές να υποστηρίζουν ότι ο περιορισμός της καταναλωτικής δαπάνης οφείλεται πολύ περισσότερο στα lockdown, ήτοι στην αναγκαστική μείωση των εξόδων, και λιγότερο στην… εκούσια αντίδραση των καταναλωτών λόγω της αβεβαιότητας.
Αν επαληθευτούν οι εκτιμήσεις, τότε η ευρωπαϊκή οικονομία θα δεχθεί σημαντική ώθηση όταν οι καταναλωτές «επιστρέψουν». Πότε όμως θα γίνει αυτό, ποιους αφορά και πόσο επιφυλακτικοί θα είναι οι πολίτες στο να βάλουν το χέρι στην τσέπη μετά τις πρωτοφανείς καταστάσεις που βίωσαν το 2020 και συνεχίζουν να βιώνουν στο α’ εξάμηνο του 2021;
Με τα σημερινά δεδομένα στο μέτωπο του κορονοϊού, οι αναλυτές στην πλειονότητά τους εκτιμούν ότι η οικονομία θα επιστρέψει στα προ πανδημίας επίπεδα κάποια στιγμή το 2022, με τη Γερμανία να είναι η πρώτη που θα τα καταφέρει και οι χώρες του Νότου από τις τελευταίες. Η κατανάλωση δεν αναμένεται να επανέλθει στο επίπεδο του 2019 πριν το καλοκαίρι του 2022, ενώ οι κλάδοι που θα ωφεληθούν πρώτοι και περισσότερο θεωρούνται αυτοί των αυτοκινήτων και του ρουχισμού.
Σύμφωνα με την Oxford Economics, οι Ευρωπαίοι αποταμίευσαν επιπλέον 500 δις. ευρώ το 2020, ποσό που θα εκτιναχθεί στα 840 δισ. ευρώ έως το φετινό καλοκαίρι. Στην πρώτη θέση βρίσκονται οι Γερμανοί με πάνω από 180 δισ. ευρώ, ενώ οι Έλληνες έχουν βάλει ήδη στην άκρη επιπλέον χρήματα ύψους 3,7 δισ. ευρώ ή το 11,4% της ιδιωτικής κατανάλωσης του 2019. Εδώ να σημειώσουμε ότι η μείωση της κατανάλωσης αφορά κατά κύριο λόγο τον κλάδο των υπηρεσιών, ενώ η συσσώρευση αποταμιεύσεων αφορά κυρίως τα υψηλότερα εισοδήματα.
Σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, οι καταναλωτές αναμένεται να ξοδέψουν έως το 2025 τουλάχιστον το 1/5 των επιπλέον αποταμιεύσεων, ή περίπου 170 δισ. ευρώ. Μόνο το 2022 εκτιμάται ότι η καταναλωτική δαπάνη θα ενισχυθεί κατά 7%. Βέβαια, οι προβλέψεις αυτές, όπως όλες οι προβλέψεις της πανδημίας, συνοδεύεται από πολύ υψηλό βαθμό αβεβαιότητας. Επίσης, ο κόσμος πλέον φοβάται για νέα έξαρση του ιού ή εμφάνιση κάποιου άλλου ιού και είναι πολύ πιθανό να προκληθούν μόνιμα «τραύματα» στις καταναλωτικές συνήθειες, υπόθεση που κάνει ορισμένους αναλυτές να πιστεύουν ότι τα νοικοκυριά δύσκολα θα καταναλώσουν άμεσα πάνω από το 5% των επιπλέον χρημάτων που αποταμίευσαν, ενώ θα υπάρξουν πολύ μεγάλες διαφορές από χώρα σε χώρα.
Σε κάποιες χώρες η πτώση της κατανάλωσης που οφείλεται στη μείωση των δαπανών για αγαθά είναι μεγαλύτερη από άλλες και είναι πιθανό αυτές οι χώρες να δουν ταχύτερη ανάκαμψη της ζήτησης, με τη Γαλλία, την Ιταλία και τις Ιρλανδία να βρίσκονται σε αυτή την κατηγορία, εμφανίζοντας παράλληλα υψηλά ποσά επιπλέον αποταμίευσης.
Η Oxford Economics εκτιμά ότι οι αλλαγές στη συμπεριφορά των καταναλωτών θα είναι περιορισμένες, δεδομένου ότι και το καλοκαίρι του 2020, όταν υπήρξε η εντύπωση ότι η πανδημία τέθηκε υπό έλεγχο, οι πολίτες δεν χρειάστηκαν πολύ για να επιστρέψουν σε καταστήματα, εστιατόρια, ταξίδια και διακοπές. Την ίδια ώρα, τα προγράμματα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων, αν και δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να αποκαταστήσουν πλήρως τα προ πανδημίας εισοδήματα, έχουν καταφέρει να κρατήσουν σχετικά υψηλό το «ηθικό» των καταναλωτών σε σύγκριση με την πρωτοφανή ύφεση. Επομένως, η ζήτηση θα ανακάμψει ταχύτερα από την κρίση του 2008-09.
Όσο για τα προϊόντα που θα δουν τη ζήτηση να εκτινάσσεται, τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι οι κλάδοι των ενδυμάτων, των υποδημάτων και των αυτοκινήτων θα είναι οι πρώτοι στη… λίστα. Όπως φαίνεται στο γράφημα που ακολουθεί, ο κλάδος τροφίμων, ποτών και προϊόντων καπνού βρίσκεται πάνω από τα προ πανδημίας επίπεδα, έχοντας στην ουσία ωφεληθεί από τα lockdown, ενώ είναι χαρακτηριστικό ότι δεν έχει βιώσει καν ύφεση.
