Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Μπορεί να λέγεται ότι η ολοκλήρωση της αξιολόγησης αποτελεί το πρώτο βήμα για την επιστροφή στην κανονικότητα, όμως εδώ και χρόνια μάθαμε να... ζούμε με την ίδια «ελπίδα»: ότι θα κλείσει η συμφωνία με τους δανειστές και η χώρα θα μπει σε τροχιά ανάκαμψης. Κάθε φορά οι ίδιες προσδοκίες, κάθε φορά η κοινωνία περιμένει να δει ουσιαστική διαφορά– και όχι μόνο να ακούει για βελτίωση δεικτών και αριθμών που... θα έρθει.
Η χθεσινή συνέντευξη του υπεύθυνου αναλυτή της Moody''s για τις ελληνικές τράπεζες, κ. Νώντα Νικολαΐδη, στο Liberal, αποτελεί σαφές δείγμα των εκτιμήσεων των ειδικών, σύμφωνα με τις οποίες ούτε το 2016 θα είναι χρονιά ουσιαστικής βελτίωσης των συνθηκών για την ελληνική οικονομία. Αν όλα κυλήσουν ομαλά – κάτι που μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει ούτε για λίγους μήνες – τότε το 2017 θα είναι η χρονιά που θα δούμε απτή βελτίωση σε καθοριστικά πεδία της οικονομίας, όπως τα «κόκκινα» δάνεια και η άρση των capital controls.
Γιατί πολύ απλά, όταν οι προβλέψεις αναφέρουν ότι μέσα στο 2016 οι καταθέσεις δεν θα αυξηθούν, τα «κόκκινα» δάνεια δεν θα μειωθούν σημαντικά, τα capital controls θα συνεχίσουν να δημιουργούν προβλήματα και οι τράπεζες δεν προβλέπεται να ανοίξουν ούτε στο ελάχιστο τις στρόφιγγες του δανεισμού, τότε... ποια οικονομική ανάκαμψη;
Ο αναλυτής της Moody''s, προέβλεψε ότι οι καταθέσεις θα παραμείνουν στα ίδια επίπεδα στο τέλος του 2016 και ότι τα υπόλοιπα χορηγήσεων θα μειωθούν. Όσο για τα capital controls, αναμένεται κάποια χαλάρωση, ανάλογα πάντα με την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης, όμως η πλήρης άρση τους τοποθετείται 12-18 μήνες από την ολοκλήρωση της αξιολόγησης. Με άλλα λόγια, ενδέχεται να πρέπει να υποστούμε τους κεφαλαιακούς περιορισμούς ακόμη και μέχρι το τέλος του 2017!
Οι πολίτες θέλουν «κούρεμα» δανείων
Όσο για τα «κόκκινα» δάνεια, η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης κινδυνεύει να έχει παρόμοιο αντίκτυπο με την περσινή ακραία αβεβαιότητα του α'' εξαμήνου. Πέρσι, η πτωτική πορεία των νέων NPLs διεκόπη για να ανακτηθεί μετά το φθινόπωρο.
Τα στοιχεία που θα ανακοινώσουν οι τράπεζες για το πρώτο τρίμηνο αναμένεται να δείξουν την επίδραση που είχαν οι παρατεταμένες διαπραγματεύσεις στην προσπάθεια των τραπεζών να προχωρήσουν σε πιο ενεργητική διαχείριση. Όπως δήλωσε ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank, κ. Φωκίωνας Καραβίας, στο πλαίσιο ομιλίας του στην Ετήσια Γενική Συνέλευση του ΣΕΤΕ, η ολοκλήρωση της αξιολόγησης είναι μία εκκρεμότητα που παρατάθηκε υπερβολικά και έριχνε τη σκιά της πάνω στην οικονομία τους τελευταίους μήνες.
Από την πλευρά τους, οι πολίτες εμφανίζονται δυσαρεστημένοι με τη μέχρι σήμερα διαδικασία ρύθμισης δανείων και αυτό φαίνεται ξεκάθαρα στην έρευνα που παρουσίασε η πρόεδρος της Εθνικής κ. Λούκα Κατσέλη. Σύμφωνα με την έρευνα, το 77% των ερωτηθέντων αναζητούν κάποια αποτελεσματική ρύθμιση του χρέους τους. Αφού, λοιπόν, 3 στους 4 θέλουν να ρυθμίσουν τα δάνειά τους, γιατί δεν προχωράει με γοργούς ρυθμούς η διαδικασία;
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων οι δανειολήπτες επιθυμούν μία διαφορετική και πιο «γενναία» ρύθμιση από αυτή που τους προτείνεται ή που νομίζουν ότι θα τους προταθεί, γεγονός που δεν επιτρέπει την ταχεία αποκλιμάκωση του φαινομένου. Είναι ενδεικτικό ότι το 37,3% των ερωτηθέντων ζητάει από τις τράπεζες «κούρεμα» οφειλών, το 24,1% θέλει μείωση επιτοκίου και το 15,8% επιμήκυνση της περιόδου αποπληρωμής.
Η κ. Κατσέλη τόνισε, μάλιστα, ότι οι προσπάθειες των τραπεζών πρέπει να ενταθούν, ώστε οι προτεινόμενες ρυθμίσεις δανείων να είναι αντίστοιχες των εξειδικευμένων αναγκών και δυνατοτήτων κάθε πελάτη, είτε είναι ιδιώτης είτε μικρομεσαία επιχείρηση.
Και αν το ποσοστό των «κόκκινων» δανείων χρειάστηκε 8 χρόνια για να δεκαπλασιαστεί σχεδόν, από το 4,5% στο 42%, η πορεία για την αντιστροφή της τάσης μόνο εύκολη δεν θα είναι. Σύμφωνα με τη Moody''s, η αντιστροφή της τάσης των «κόκκινων» δανείων υστερεί χρονικά της οικονομικής ανάκαμψης κατά 9-12 μήνες. Υποθέτοντας ότι το ελληνικό ΑΕΠ θα γυρίσει σε θετικό έδαφος στο τρίτο τρίμηνο του έτους, οι τράπεζες θα περιμένουν μέχρι τα μέσα του 2017 για να δουν το ποσοστό των NPLs να μειώνεται.
Νέο χρήμα και capital controls
Αισιόδοξο μήνυμα για τις καταθέσεις αποτελεί η πρόταση που φέρονται να βάζουν στο τραπέζι παράγοντες των Βρυξελλών, σύμφωνα με την οποία τα νέα χρήματα που θα κατατίθενται στις τράπεζες δεν θα υπόκεινται σε κεφαλαιακούς περιορισμούς. Αρμόδια τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι μία τέτοια εξέλιξη θα αποτελούσε ουσιαστική βελτίωση των συνθηκών για να αρχίσουν να επιστρέφουν σταδιακά οι καταθέσεις. Υπενθυμίζεται ότι στην Κύπρο, όπου το μέτρο των «νέων χρημάτων» εφαρμόστηκε, η πλήρης άρση των capital controls επιτεύχθηκε μετά από δύο χρόνια.
Αν δεν υπάρξουν πρωτοβουλίες όπως ο διαχωρισμός του νέου χρήματος, τότε θεωρείται πολύ δύσκολο να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη προς το τραπεζικό σύστημα, όταν, μάλιστα, έρευνες δείχνουν ότι το 80% των πολιτών εμπιστεύεται λίγο έως καθόλου τις τράπεζες και θεωρεί ότι δεν ενδιαφέρονται για το κοινωνικό σύνολο.
Από τα 114 δισ. ευρώ καταθέσεων που είτε... εγκατέλειψαν το τραπεζικό σύστημα είτε πλήρωσαν φόρους και άλλες υποχρεώσεις, οι προβλέψεις θέλουν να επιστρέφουν περί τα 12 δισ. ευρώ μέχρι το 2018.
Ο αναλυτής της Moody''s υπογράμμισε ότι η αύξηση των καταθέσεων βρίσκει εμπόδια και στην απομόχλευση των τραπεζών, καθώς η πιστωτική επέκταση συμβάλλει στην ενίσχυση των καταθετικών υπολοίπων.
