Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Το αφεντικό τρελάθηκε. Οι αγορές, που κατά γενική ομολογία κινούν τα νήματα της παγκόσμιας οικονομίας, εμφανίζουν έντονα σημάδια... ψυχικής αστάθειας και αλλοπρόσαλλης συμπεριφοράς. Παρά τις πολλαπλές εστίες αβεβαιότητας και τους κινδύνους, συνεχίζουν την αναρρίχησή τους σε διαδοχικά υψηλά.
Έχουμε και λέμε: Ο αμερικανικός δείκτης S&P 500, Ο πανασιατικός MSCI Asia Pacific, ο παγκόσμιος MSCI World Index, ο ιαπωνικός Nikkei 225 και ο δείκτης των αναδυόμενων αγορών MSCI Emerging Markets, όλοι τους βρίσκονται στις πρώτες ημέρες του νέου έτους σε επίπεδα που θεωρούνται υπεραγορασμένα.
Αυτό που συμβαίνει στα μεγαλύτερα χρηματιστήρια του κόσμου είναι πραγματικά τρελό. Όσοι διάσημοι επενδυτές, αναλυτές, «γκουρού» των αγορών και αν εκφράζουν ανησυχίες για την άνοδο των μετοχών, τα χρηματιστήρια δεν πτοούνται. Τους αγνοούν και εκτινάσσονται σε νέα υψηλά. «Μπορεί να είναι τρέλα, όμως είναι πλέον η κανονικότητα στη Wall Street». Η φράση που συνηθίζουν να χρησιμοποιούν τον τελευταίο καιρό στην Αμερική, ταιριάζει σε όλα σχεδόν τα μήκη και πλάτη της υφηλίου.
Τι φοβούνται περισσότερο οι επενδυτές σήμερα; Ή μάλλον, φοβούνται τίποτα οι επενδυτές σήμερα; Σε μία εποχή που τα «εικονικά», ψηφιακά, ή όπως αλλιώς θέλετε να τα πείτε, νομίσματα απορροφούν εκατοντάδες δισεκατομμύρια, ποιος μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι η φούσκα στην οποία ζούμε δεν είναι η μεγαλύτερη και πιο επικίνδυνη όλων των εποχών;
Η ξέφρενη άνοδος των αγορών δείχνει πως ο βασικός φόβος των επενδυτών είναι να μην χάσουν από μία πιθανή άνοδο που δεν θα έχουν ακολουθήσει και όχι από μία μεγάλη πτώση. Διότι πολύ απλά νομίζουν ότι η όποια πτώση θα είναι μικρότερη από την προοπτική ανόδου. Ενδεχόμενη κατάρρευση μοιάζει να μην τρομάζει. Τα «πονταρίσματα» γίνονται με γνώμονα μία συνεχή ανοδική πορεία και όχι υπό το φόβο των απωλειών. Όσο, όμως, πιο ψηλά τόσο πιο φαντασμαγορική θα είναι και η πτώση.
Γιατί όμως συμβαίνει αυτό και πόσο πιθανή είναι μία ανώμαλη και εκκωφαντική προσγείωση; Τρομοκρατικές επιθέσεις σημειώνονται στο κέντρο μεγαλουπόλεων ανεπτυγμένων χωρών, πύραυλοι με πυρηνικά πετούν πάνω από την Ιαπωνία και στη θέση του πλανητάρχη βρίσκεται ένας άνθρωπος που προσπαθεί να πείσει ότι είναι στα καλά του. Τυφώνες προκαλούν τεράστιες καταστροφές, ενώ μέχρι και ο καιρός τρελάθηκε και χιονίζει... στη Σαχάρα.
Ακόμη και νομπελίστες οικονομολόγοι σηκώνουν τα χέρια ψηλά. Ο Richard Thaler, ο άνθρωπος που κέρδισε το βραβείο Νόμπελ το 2017 γιατί εξήγησε το πως ο παραλογισμός «οδηγεί» τις χρηματαγορές, παραδέχθηκε πρόσφατα ότι δεν μπορεί να κατανοήσει την συνεχή άνοδο των αγορών.
Τι εννοεί ο Thaler; Σε ιστορικά υψηλά η Wall Street λες και πρόεδρος της Αμερικής δεν είναι ο Donald Trump. Σε ιστορικά υψηλά τα ασιατικά χρηματιστήρια λες και οι προοπτικές είναι ευοίωνες και τίποτα δεν προδικάζει ότι θα υπάρξουν εντάσεις και περίοδοι αβεβαιότητας. Σε υψηλά τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια, με τη Γερμανία να μην έχει κυβέρνηση, το μεταναστευτικό να κρέμεται σε μία κλωστή και τα «κόκκινα» δάνεια να πνίγουν Ιταλία και Ελλάδα.
Αναμφίβολα η εποχή που βιώνουμε εκτός από εποχή αντιθέσεων και αλλαγών είναι και εποχή που δύσκολα μπορεί κανείς να αξιολογήσει βάσει αξιόπιστων δεικτών όλα αυτά που συμβαίνουν. Ίσως το πιο περίεργο απ'' όλα, είναι η ευφορία που επικρατεί στις αγορές χρήματος, την ώρα που η αβεβαιότητα χτυπάει... κόκκινο, σε πολιτικό, γεωπολιτικό αλλά και περιβαλλοντικό επίπεδο.
Ο Donald Trump έχει προκαλέσει αναταραχή με τις αλλοπρόσαλλες – τις περισσότερες φορές – αποφάσεις του, σε σημείο που να ξεσηκώνει κύμα στο διαδίκτυο υπέρ της υποψηφιότητας της Oprah Winfrey για τις εκλογές του 2020. Την ίδια ώρα, η Μ. Βρετανία βρίσκεται μπροστά σε μία ιστορική περίοδο μετάβασης και θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις τεράστιες επιπτώσεις του Brexit, αναγκασμένη να βγάλει από πάνω της το... τουπέ της πρώην μεγάλης αυτοκρατορίας. Στην Ασία, ο Kim Yong Un εμφανίζεται ανά πάσα ώρα και στιγμή έτοιμος να πατήσει το κουμπί με τα πυρηνικά, αν και κανείς δεν πιστεύει ότι ο Βορειοκορεάτης θέλει να κάνει κάτι περισσότερο από το να υποχρεώσει τις μεγάλες δυνάμεις να τον υπολογίζουν.
Στο μεταξύ, η Κίνα ζει το δικό της «παραμύθι». Η οικονομία της εκτιμάται πως σύντομα θα είναι η μεγαλύτερη στον κόσμο, εκθρονίζοντας τις ΗΠΑ, ενώ η μεσαία τάξη μεγαλώνει επικίνδυνα. Το γεγονός ότι η Wall Street σημείωσε το καλύτερο ξεκίνημα έτους της τελευταίας δεκαετίας δημιουργεί ακόμη περισσότερα ερωτηματικά για τις αντοχές που έχει το ράλι.
Αρκεί να κλείσουμε με τη φράση του διάσημου διαχειριστή κεφαλαίων Sir John Templeton, ο οποίος το 1933 είχε πει πως ο επενδυτής που υποστηρίζει ότι αυτή τη φορά τα πράγματα είναι διαφορετικά, έχει χρησιμοποιήσει τις πιο ακριβές λέξεις στα οικονομικά. Έτσι κάνουν σήμερα πολιτικοί και επενδυτές. Προσποιούνται ότι οι φούσκες στην παγκόσμια οικονομία δεν θα... σκάσουν εκκωφαντικά, ή τόσο εκκωφαντικά όσο οι προηγούμενες. Η ιστορία, όμως, επαναλαμβάνεται με τρόπο εντυπωσιακό...
