Λίγες μόνο εβδομάδες έβγαλε το… πόδι από το γκάζι του QE η Κριστίν Λαγκάρντ και οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης πήραν την ανιούσα. Δεν ρώταγε τον προκάτοχό της και πρωθυπουργό, πλέον, της Ιταλίας, Μάριο Ντράγκι; Στην ακραίας αβεβαιότητας συγκυρία που διανύουμε, οι αγορές θέλουν έργα, ήτοι φθηνό χρήμα και όχι ένα απλό «παρακολουθούμε στενά τις αποδόσεις των ομολόγων» που είπε η Γαλλίδα.
Τι ακριβώς συμβαίνει; Το Βερολίνο πιέζει εδώ και καιρό την ΕΚΤ να αλλάξει ρότα και να υιοθετήσει μία πιο αισιόδοξη στάση αναφορικά με την ανάκαμψη της οικονομίας. Το γερμανικό λόμπι θα ήθελε η ΕΚΤ να δώσει guidance για ταχύτερη άρση των μέτρων στήριξης, με αφορμή το εντυπωσιακό άλμα του πληθωρισμού τον Ιανουάριο στο 0,9% από -0,3% τον Δεκέμβριο. Η Γερμανία εξάλλου είναι η οικονομία που εμφανίζει τις μεγαλύτερες αντοχές και που στην πλειονότητά τους οι αναλυτές εκτιμούν ότι μετά την πανδημία θα ανοίξει κι άλλο την ψαλίδα με τις χώρες της περιφέρειας.
Την ίδια ώρα, οι χώρες του Νότου έχουν ανάγκη τα χαμηλά επιτόκια και βρίσκουν έναν άτυπο σύμμαχο (έστω και για λίγο). Ο σύμμαχος αυτός είναι οι αγορές, οι οποίες διψάνε για φθηνό χρήμα καθώς μόνο έτσι πιστεύουν ότι οι αποτιμήσεις των μετοχών θα φτάσουν στο φεγγάρι (που είναι και της μόδας λόγω των memes και της κόντρας μικροεπενδυτών-hedge funds). Όσοι οι αγορές βλέπουν ότι η ουσιαστική ανάκαμψη – και όχι απλώς η μερική ανάκτηση της οικονομικής δραστηριότητας – αργεί στην Ευρώπη, τόσο θα πιέζουν για να χορηγηθούν και άλλες ενέσεις από το φάρμακο του φθηνού χρήματος.
Στη Φρανκφούρτη σήμανε συναγερμός μετά την άνοδο των αποδόσεων κρατικών και εταιρικών ομολόγων και ξεκίνησαν ατελείωτες αναλύσεις και εκτιμήσεις για την επόμενη ημέρα και τις επιπτώσεις πιθανής συνέχισης της τάσης. Το κόστος δανεισμού της Ελλάδας ξεπέρασε το 1,1% για πρώτη φορά από τον περασμένο Σεπτέμβριο, ενώ της Γερμανίας έφτασε έως το -0,2%, στο υψηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο του 2020.
Και μπορεί οι χώρες της Ευρωζώνης να έχουν καλομάθει με τα αρνητικά επιτόκια (ποιος θα περίμενε ότι η Πορτογαλία θα έφτανε να δανείζεται με 0%;), ωστόσο πρέπει να επισημανθούν δύο πράγματα. Πρώτον, από ιστορικής άποψης οι αποδόσεις των 10ετών ομολόγων παραμένουν σε πολύ χαμηλά επίπεδα οπότε άλλον δεν θα πρέπει να… παραπονιόμαστε ιδιαίτερα. Δεύτερον, βλέπουμε χώρες με κρατικό χρέος σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα να δανείζονται σχεδόν άτοκα. Η Ελλάδα της οποίας το χρέος αναμένεται να φτάσει στο 200% του ΑΕΠ βλέπει την απόδοση του 10ετούς της στο 1,1% και η Ιταλία με χρέος στο 160% του ΑΕΠ στο 0,8%. Παρ? όλα αυτά, οι αγορές θέλουν να διασφαλίσουν ότι τα επιτόκια θα παραμείνουν για πάρα πολύ καιρό ακόμη χαμηλά.
Η Γερμανία από την πλευρά της καταλαβαίνει ότι με τον Ντράγκι στο τιμόνι της Ιταλίας, τη Μέρκελ να αποχωρεί μέσα στο 2021 και τις φωνές σε ολόκληρη την Ευρώπη να αυξάνονται υπέρ της αναθεώρησης των δημοσιονομικών κανόνων πριν μάλιστα αυτοί επανέλθουν, δεν πρέπει να δείξει μεγάλη υποχωρητικότητα.
Σε αυτό το σημείο μπαίνουν στην εξίσωση οι αγορές που βλέπουν την Αμερική να ψηφίζει στην Βουλή των Αντιπροσώπων νέο δημοσιονομικό πακέτο, ύψους σχεδόν 2 τρισ. δολαρίων, όταν στην Ευρώπη το Ταμείο Ανάκαμψης δεν έχει ακόμη «αγγίξει» την οικονομία. Βλέπουν επίσης μία Fed να δεσμεύεται για απεριόριστη στήριξη, και στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού μία ΕΚΤ να προσπαθεί να κρατήσει πολιτικές ισορροπίες.
Το ζήτημα, βέβαια, με την αύξηση των αποδόσεων των ομολόγων δεν είναι μόνο ευρωπαϊκό. Η αρχή έγινε από τους αμερικανικούς τίτλους, όμως για την Ευρώπη είναι εξαιρετικά σημαντικό να διατηρηθούν σε χαμηλά επίπεδα τα επιτόκια για να μην απειληθεί η ανάκαμψη της οικονομίας.
Γι? αυτό η ΕΚΤ αναμένεται να απαντήσει άμεσα, επιταχύνοντας μέσα στο Μάρτιο τις αγορές ομολόγων για να επαναφέρει τις αποδόσεις σε χαμηλότερα επίπεδα. Η ΕΚΤ αρνείται ότι ελέγχει τις αποδόσεις (σε αντίθεση π.χ. με την Ιαπωνία που το πράττει με κάθε επισημότητα) και ίσως γι? αυτό δεν προχώρησε άμεσα σε κάποια κίνηση την περασμένη εβδομάδα.
Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι ο πληθωρισμός υποχώρησε εκ νέου τον Φεβρουάριο κι έτσι τα φτερά των «περιστεριών» στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ πέφτουν. Η Ευρώπη βρίσκεται πίσω στους εμβολιασμούς τόσο από τη Μ. Βρετανία όσο και από τις ΗΠΑ, του κρούσματα αυξάνονται, οι οικονομίες παραπαίουν, τα ελλείμματα διογκώνονται και οι κίνδυνοι παραμένουν.
Το θέμα είναι αν υπάρχει διάθεση στην ΕΚΤ και για νέα μέτρα. Διότι αν η Λαγκάρντ ανακοινώσει ότι η ΕΚΤ λαμβάνει υπόψη της την επιδείνωση των συνθηκών και γι? αυτό το λόγο προτίθεται να υλοποιήσει πλήρως το QE Πανδημίας, σημαίνει ότι οι θέσεις του Βερολίνου είχαν περάσει και η ΕΚΤ δεν θα εξαντλούσε τα εργαλεία στήριξης της οικονομίας…
