Του Γιώργου Φιντικάκη
Στις συμπληγάδες των αντικρουόμενων συμφερόντων των δανειστών και της κυβέρνησης ως προς την αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας κινδυνεύει να βραχυκυκλώσει από τα γεννητούρια του το νέο υπερ-Ταμείο.
Αν και ακόμη λείπουν κρίσιμα κομμάτια του “παζλ” όπως ο άνθρωπος που θα επιλεγεί για να το μανατζάρει, εντούτοις κάποιοι εκτιμούν ότι τα διαφορετικά συμφέροντα που ενυπάρχουν στους κόλπους των δανειστών δημιουργούν όλες τις προδιαγραφές για να μετατραπεί το Ταμείο σε ένα νέο “Πύργο της Βαβέλ”.
Σε πρώτη ανάγνωση τα συμφέροντα των πιστωτών συμπίπτουν μεταξύ τους. Συνοψίζονται στη θέση ότι η δημόσια περιουσία της Ελλάδας χρειάζεται αποτελεσματική και επαγγελματική διαχείριση, αξιοποιώντας κάθε πρόσφορη μέθοδο (ακόμη και την πώληση), καθώς αποτελεί και την εγγύηση για το δάνειο των 86 δισ. ευρώ.
Σε δεύτερη ωστόσο ανάγνωση, μπορεί τα συμφέροντα των δανειστών και να αποκλίνουν, και το καθένα από τα πρόσωπα που επελέγη για το Εποπτικό Συμβούλιο του Ταμείου να βρίσκεται σε διαφορετικές σφαίρες επιρροής. Στη περίπτωση για παράδειγμα του προέδρου του νέου εποπτικού οργάνου Ζακ Λε Παπ, θεωρείται ότι ανήκει στη σφαίρα επιρροής του Επιτρόπου Οικονομικών Πιέρ Μοσκοβισί. Αλλά το γεγονός ότι επί τρία συναπτά έτη υπήρξε δεξί χέρι της τότε υπουργού Οικονομικών της Γαλλίας Κριστίν Λαγκάρντ, σημαίνει ότι έχει απευθείας πρόσβαση και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Πολλά μπορεί αυτό να σημαίνει ως προς τη σκληρή γραμμή του ΔΝΤ για περισσότερες μεταρρυθμίσεις και ιδιωτικοποιήσεις.
Σε άλλη πάλι σφαίρα επιρροής βρίσκεται ο δεύτερος ξένος του Εποπτικού Συμβουλίου, ο Ισπανός Νταβίντ Βεγκάρα. Ο επί χρόνια αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος τραπεζικών στον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM), θεωρείται το “αυτί” του Κλάους Ρέγκλινγκ στο ελληνικό υπερ-Ταμείο. Τα δάνεια άλλωστε τα εκταμιεύει ο ESM, και δεν είναι τυχαίο αυτό που λέγεται για την ομάδα του Ρέγκλινγκ, ότι έχει πάρει πάνω της την υπόθεση του υπερ-Ταμείου. Τρίτη σφαίρα επιρροής είναι φυσικά η ελληνική, όπως απεικονίζεται στα πρόσωπα των τριών μελών του Εποπτικού (Ολ. Χαρίτου, Γ. Σταμπουλή, Γ.Ταβλά), που θα αποτελούν το “αυτί” του Μαξίμου στο νέο όργανο.
Από τα έξι συμβούλια…
Αυτό ακριβώς το πολυεθνικό 5μελές όργανο θα κληθεί σύντομα να επιλέξει το Διοικητικό Συμβουλίου του Ταμείου και τον Διευθύνοντα Σύμβουλο. Δηλαδή θα κληθεί να επιλέξει ένα Δ.Σ. που να εξυπηρετεί πολλαπλά και αντικρουόμενα μεταξύ τους συμφέροντα, του ESM (Ρέγκλινγκ), της Κομισιόν (Μοσκοβισί), του ΔΝΤ (Λανγκάρντ), της ΕΚΤ και φυσικά της Αθήνας.
Κάτω μάλιστα από το Δ.Σ. θα συνωστίζονται τέσσερα άλλα Δ.Σ., ισάριθμών θυγατρικών (ΤΑΙΠΕΔ, ΤΧΣ, ΕΤΑΔ, και Εταιρεία Δημοσίων Συμμετοχών). Τέσσερα διαφορετικά επίπεδα διοίκησης (Εποπτικό, Διοικητικό Συμβούλιο, τέσσερις θυγατρικές), έξι συνολικά συμβούλια, διαφορετικές προσωπικότητες και αντιλήψεις, καλούνται να βρουν κοινή “περπατησιά” και να δουλέψουν γρήγορα και αποτελεσματικά. Αφενός βρίσκοντας κοινή γραμμή σε θέματα σχεδιασμού και στρατηγικής, αφετέρου όμως -που είναι και το πιο δύσκολο- ισορροπώντας ανάμεσα σε πολλαπλές σφαίρες επιρροής.
Στο επιχείρημα όσων υποστηρίζουν ότι το εγχείρημα δούλεψε στην περίπτωση του γαλλικού υπερ -Ταμείου για την δημόσια περιουσία, πάνω στο οποίο στήθηκε και το ελληνικό, η απάντηση είναι απλή. Το γαλλικό υπερ Ταμείο ελέγχεται μόνο από τη γαλλική κυβέρνηση, και όχι από ένα “joint venture” αντικρουόμενων μεταξύ τους επιδιώξεων, δηλαδή από την ελληνική κυβέρνηση, τις Βρυξέλλες, τον ESM, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ.
… στην ποικιλία των συμφερόντων
Επειτα, δεν αποτελεί μυστικό ότι πίσω από κάθε έναν από τους θεσμούς συστοιχίζεται και μια ποικιλία διαφορετικών μεταξύ τους συμφερόντων. Πέριξ για παράδειγμα των ευρωπαικών θεσμών είναι γνωστό ότι βρίσκονται μεγάλοι γαλλικοί και γερμανικοί όμιλοι από τους χώρους της ενέργειας, των υποδομών, των κατασκευών, και των αερομεταφορών. Επίσης γνωστό είναι ότι πέριξ του ΔΝΤ κινούνται αμερικανικά funds που εδώ και καιρό έχουν κάνει αισθητή την παρουσία τους στις αγορές μετοχών και ομολόγων, ενώ κάποιοι “εξειδικευμένοι” στα δάνεια επενδυτές ανοίγουν ή και ενισχύουν τα γραφεία τους στην Αθήνα. Στο Χρηματιστήριο, τα ίδια λίγο πολύ ξένα funds που στην προηγούμενη εκδοχή του “success story” την περίοδο 2012-2014 είχαν και πάλι τείνει το χέρι στην τότε κυβέρνηση με αντάλλαγμα το χρηματιστηριακό κέρδος, βρίσκονται και πάλι εδώ.
Και οι μεν, και οι δε, (ευρωπαικοί όμιλοι και αμερικανικά funds) καλούνται να εμπλακούν σε ένα παιχνίδι για την μοιρασιά των 50 δισ. ευρώ, όσα τα έσοδα που καλείται να φέρει το υπερ-Ταμείο στα επόμενα τριάντα χρόνια.
Το παράδειγμα του ακέφαλου ΤΧΣ
Ακόμη όμως και αν αντιπαρέλθει κανείς την ποικιλία των συμφερόντων που στοιχίζονται γύρω από τη σύσταση του νέου υπερ -Ταμείου, ερώτημα αποτελεί πως αυτό θα λειτουργήσει στην πράξη. Αρκεί μόνο να σκεφτεί κανείς ότι το ΤΧΣ παραμένει από το καλοκαίρι ακέφαλο, και λειτουργεί με προσωρινή διοίκηση, μόνο και μόνο επειδή η ΕΚΤ δεν έχει ακόμη εγκρίνει την νέα του ηγεσία.
Με άλλα λόγια, τόσο η οργανική δομή του νέου Ταμείου, όσο και οι πιθανές διαφοροποιήσεις στη λήψη κρίσιμων αποφάσεων μεταξύ κυβέρνησης και θεσμών (ή ακόμη και στους κόλπους των τελευταίων), δημιουργούν προυποθέσεις στασιμότητας.
Ο προβληματισμός δεν είναι αβάσιμος. Αν δυσκολευόταν το ΤΑΙΠΕΔ να πάρει μια απόφαση λόγω της εμπλοκής υπουργών και διοικητικών αγκυλώσεων του Δημοσίου, σκεφτείτε τι θα μπορούσε να συμβεί με το νέο υπερ-Ταμείο, όπου τα κέντρα λήψης αποφάσεων έχουν πολλαπλασιαστεί.
Διότι σε κάθε επίπεδο, θα είναι ισχυρή η επιρροή των δύο κυρίαρχων πολιτικών, της κυβέρνησης και των πιστωτών, γεγονός που θα δημιουργήσει αναπόφευκτα και τις αντίστοιχες διαφοροποιήσεις. Αν σ' αυτές προστεθούν και οι προσωπικές στρατηγικές και επιδιώξεις, τότε δημιουργούνται οι καλύτερες προϋποθέσεις... ακινησίας.
