Σε αντίθεση με όσα ισχυρίζεται η κυβέρνηση πως χωρίς άμεσες αποφάσεις για το χρέος και ένταξη στο QE η Ελλάδα δεν θα μπορεί να βγει στις αγορές, ο επικεφαλής του ESM παροτρύνει την Ελλάδα να αρχίσει να τεστάρει τις προθέσεις τους υπονοώντας ότι είναι στο χέρι της Ελλάδας να κερδίσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών μέσα από μεταρρυθμίσεις και ανάπτυξη της οικονομίας.
«H Ελλάδα θα πρέπει να είναι σε θέση να ξαναβγεί στις αγορές στο τέλος του 2017 ή το αργότερο στις αρχές του 2018», δήλωσε συγκεκριμένα ο Klaus Regling, κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε στο Λουξεμβούργο για την παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης του ESM για το 2016.
Ο ίδιος πρόσθεσε ότι όπως έκαναν και οι υπόλοιπες χώρες που ήταν σε πρόγραμμα, έτσι και η Ελλάδα θα ήταν χρήσιμο να αρχίσει «να τεστάρει» τις αγορές και να μην βασίζεται 100% στα δάνεια του ESM, μέχρι τη λήξη του προγράμματος. «Είναι καλύτερα να έχουμε μια σταδιακή μετάβαση στις αγορές», ανέφερε ο κ. Regling.
Η Ελλάδα πιθανόν θα χρειαστεί πολύ λιγότερα από τα 86 δισ. ευρώ
Παράλληλα, ο ESM αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο η Ελλάδα να μην χρησιμοποιήσει το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων συνολικού ύψους 86 δισ. ευρώ που έχουν εγκριθεί στο πλαίσιο του τρίτου προγράμματος. Συγκεκριμένα, στην έκθεσή του για την αποτίμηση των προγραμμάτων που εφαρμόστηκαν σε ευρωπαϊκές χώρες, ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας εκτιμά ότι η Ελλάδα πιθανόν δεν θα χρειαστεί όλα τα χρήματα του πακέτου εφόσον υλοποιήσει μεταρρυθμίσεις που θα της επιτρέψουν να επιστρέψει στις αγορές πριν το 2018 και ακόμη περισσότερα εφόσον δεν συμμετάσχει χρηματοδοτικά το ΔΝΤ στο τρίτο Μνημόνιο. Ο κύριος λόγος για την μικρότερη χρήση των δανείων από την Ελλάδα είναι οι τράπεζες για τις οποίες εν τέλει χρειάστηκαν πολύ λιγότερα χρήματα για την ανακεφαλαιοποίησή τους καθώς από τα διαθέσιμα 25 δις. ευρώ χρησιμοποιήθηκαν περίπου 5 δισ. ευρώ.
Σύμφωνα με τον ESM μέχρι σήμερα από τα 86 δισ. ευρώ που προβλέπονταν για το πρόγραμμα είχαν εκταμιευθεί μέχρι το τέλος Δεκεμβρίου 2016 τα 31,7 δισ. ευρώ, αφήνοντας διαθέσιμα άλλα 54,3 δισ. ευρώ μέχρι τα τέλη Αυγούστου που τυπικά εκπνέει το τρίτο πρόγραμμα.
Σημειώνεται πως στο πλαίσιο της δεύτερης αξιολόγησης η Ελλάδα αναμένεται σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις να πάρει άλλα 8-9 δισ. ευρώ, ως εκ τούτου τα κεφάλαια που θα είναι διαθέσιμα στη συνέχεια μέχρι τον Αύγουστο θα είναι περί τα 45 δις.ευρώ, μέρος των οποίων εκτιμάται ότι θα αξιοποιηθούν μετά το 2018 για να χρηματοδοτήσουν μια πιστοληπτική γραμμή προς τη χώρα που θα αποτελεί «εγγύηση» προς τους ιδιώτες ομολογιούχους για να βγει η χώρα στις αγορές. Σε αντίθετη περίπτωση, αν τα πράγματα δεν πάνε και καλά και η έξοδος στις αγορές με χαμηλά επιτόκια δεν καταστεί εφικτή, τα κεφάλαια αυτά θα αποτελέσουν τα δάνεια του 4ου Μνημονίου.
Το πισωγύρισμα του 2015 είχε τεράστιο κόστος για την Ελλάδα
Επιπλέον, ο επικεφαλής του ESM Klaus Regling, επισημαίνει προλογίζοντας την έκθεση του μηχανισμού ότι η Ελλάδα παραμένει σήμερα η μόνη χώρα με ενεργό πρόγραμμα από τον ESM, κάτι που αποτελεί μια ένδειξη πόσο μακριά έχει προχωρήσει η Ευρώπη από την κορύφωση της κρίσης. Η Ελλάδα είχε σύμφωνα με τον ίδιο να αντιμετωπίσει μεγαλύτερα προβλήματα από άλλες για να εκσυγχρονίσει την οικονομία της, ωστόσο η διακοπή της προόδου στις αρχές του 2015 είχε τεράστιο κόστος. Κάτι που αποτυπώνεται και στη στασιμότητα που εμφανίζει η οικονομία μετά την πολιτική αναταραχή του 2015, σε αντίθεση με άλλες χώρες. Ωστόσο όπως επισημαίνει, η Ελλάδα μπορεί να σταθεί στα πόδια της για όσο καιρό εφαρμόζει της μεταρρυθμίσεις που έχει συμφωνήσει με τους πιστωτές της.
Γενικότερα, η ετήσια έκθεση του μηχανισμού αναφέρει ότι παρά τα αξιοσημείωτα επιτεύγματα του προγράμματος, η Ελλάδα εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις. Η πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα αποσταθεροποιεί το επιχειρηματικό περιβάλλον. Σε συνδυασμό με την υψηλή φορολογική επιβάρυνση και ένα εγχώριο τραπεζικό τομέα που πλήττεται από υψηλό αριθμό μη εξυπηρετούμενων δανείων, η γενική κατάσταση εμποδίζει την ανάπτυξη και τις επενδύσεις στον ιδιωτικό τομέα.
Σημαντικά βήματα από την Ελλάδα αλλά απαιτούνται πιο φιλόδοξες πρωτοβουλίες
Ο ESM σημειώνει ακόμα στην ετήσια έκθεση ότι οι μεταρρυθμίσεις του 2016 στον φόρο εισοδήματος και το συνταξιοδοτικό σύστημα ήταν ένα σημαντικό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο υπογραμμίζει ότι ο συνδυασμός της απαραίτητης μεσοπρόθεσμης δημοσιονομικής σταθερότητας με τη βιώσιμη ανάπτυξη προϋποθέτει πιο φιλόδοξες πρωτοβουλίες, όπως τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης.
Παρομοίως, εκτιμά ο Μηχανισμός, ο τραπεζικός τομέας πρέπει να μειώσει σημαντικά τον υψηλό δείκτη μη εξυπηρετούμενων δανείων, που θα βοηθήσει στην απελευθέρωση των τραπεζικών δανείων, θα στηρίξει τις επενδύσεις και θα ολοκληρώσει τις μεταρρυθμίσεις για τον εκσυγχρονισμό του management των τραπεζών. Το πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης σημείωσε κάποια πρόοδο το 2016, αλλά πρέπει να ενισχυθεί η ανεξαρτησία του από την πολιτική επιρροή.
Στο ίδιο πνεύμα, η κυβέρνηση κατά τον ESM πρέπει να ενισχύσει το πλαίσιο ιδιωτικοποίησης, καθιστώντας το νέο ταμείο κεφαλαίων και ιδιωτικοποιήσεων, (ΤΑΙΠΕΔ) πλήρως λειτουργικό ώστε η Ελλάδα να μπορέσει να προχωρήσει γρήγορα στο πρόγραμμα ιδιωτικοποίησης. Παρά τα ορατά σημάδια ανάκαμψης, η ελληνική οικονομία συνεχίζει να λειτουργεί σε ένα δύσκολο περιβάλλον. Ενδεχόμενες περαιτέρω καθυστερήσεις στην εφαρμογή του προγράμματος και νέα πολιτική αβεβαιότητα φέρουν τον κίνδυνο υπονόμευσης των επιτευγμάτων του προγράμματος και σημαντική πίεση για την οικονομία.
Ο ESM τονίζει ακόμα ότι η ελληνική κυβέρνηση - σε στενή συνεργασία με τους εταίρους του προγράμματος - καλείται να αντιμετωπίσει αυστηρά τις υπόλοιπες εκκρεμότητες και να θέσει τα απαραίτητα θεμέλια για την επιτυχή ολοκλήρωση του προγράμματος. Η αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων είναι ιδιαίτερα σημαντική στο σημείο αυτό, προκειμένου να διασφαλιστεί η ομαλή μετάβαση της ακόμα εύθραυστης ανάκαμψης σε μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.
Σημειώνεται ότι στην έκθεση αποτίμησης εξετάζονται τα αποτελέσματα των προγραμμάτων για τις χώρες που μπήκαν σε πρόγραμμα, και συγκεκριμένα για την Ιρλανδία, την Πορτογαλία, την Ισπανία, την Κύπρο και την Ελλάδα (δεύτερο μνημόνιο). Το τρίτο μνημόνιο έχει εξαιρεθεί από την έκθεση αποτίμησης γιατί βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.
(φωτογραφία: SOOC)
