Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, την οποία σημειωτέον χρηματοδοτεί ο ίδιος ο ευρωπαίος καταναλωτής μέσω του ολοένα και ακριβότερου φυσικού αερίου που πληρώνει στην Gazprom, παγιώνει - άγνωστο για πόσο καιρό - υψηλά επίπεδα για τις τιμές.
Ανεξάρτητα, του αν τελικά οι συγκρούσεις τερματισθούν μέσα στις επόμενες ημέρες, η εισβολή, συνδυαστικά με άλλους παράγοντες, όπως το πάγωμα στο Nord Steam 2 και τις βαθιές στρεβλώσεις στην ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, διαμορφώνουν τιμές σε υψηλά επίπεδα για πολλούς μήνες, και δίνουν τροφή σε κινήματα τύπου «κίτρινα γιλέκα».
Και μπορεί οι τιμές του φυσικού αερίου να έχουν αποκλιμακωθεί από τα χθεσινά επίπεδα των 144 ευρώ, αλλά και σήμερα κινείται στα 100 ευρώ. Ακόμη και αν παγιωθούν σε παρόμοια ή χαμηλότερα επίπεδα οι τιμές, όπως στα 70-80 ευρώ προ εισβολής, και πάλι θα είναι 300% υψηλότερα από πέρυσι. Τα 235 ευρώ η μεγαβατώρα στα οποία πωλείται σήμερα το ρεύμα στο ελληνικό χρηματιστήριο ενέργειας δεν απέχει και πολύ από τα 190-200 ευρω, προ εισβολής. Αυτά είναι ποσοστά 200% πάνω από πέρυσι. Υφεση στις τιμές δεν αναμένεται πριν από τις αρχές του 2023.
Επτά μήνες από τότε που ξεκίνησε το ράλι τιμών, η κρίση περνά πλέον σε άλλη πίστα. Οι εκρηκτικές ανατιμήσεις αποκτούν χαρακτήρα διαρκείας, συμπιέζουν σταθερά τα εισοδήματα, στρώνουν το έδαφος για κοινωνικές αντιδράσεις και επιβαλουν την εδώ και τώρα αναγκη για επαναστατικής μορφής ευρωπαικές παρεμβάσεις.
Αν και η ακρίβεια έχει αγκαλιάσει κάθε πτυχή της κοινωνικής και επιχειρηματικής δραστηριότητας, με κίνδυνο να οδηγηθούμε σε ακραίες καταστάσεις, η Ευρώπη παραμένει πίσω από τα γεγονότα. Δεν δείχνει πρόθυμη να συζητήσει δομικές αλλαγές στην αγορά ενέργειας, την αποσύνδεση της τιμολόγησης του ηλεκτρικού από τις χρηματιστηριακές διακυμάνσεις στο φυσικό αέριο, την αντανάκλαση στα τιμολόγια του κόστους που έχει το ενεργειακό μείγμα, δηλαδή οι φθηνές ΑΠΕ, και οι λιγνίτες, αντί τη τελική τιμή να διαμορφώνει πάντα η ακριβότερη μονάδα, δηλαδή το φυσικό αέριο. Αυτή η στάση της Ευρώπης, μαζί με τον αναθεωρητισμό του Β.Πούτιν, είναι που βάζουν τις βάσεις για κοινωνικές αναταράξεις στην Ευρώπη και θέτουν σε κίνδυνο την κοινωνική και οικονομική βιωσιμότητα της ενεργειακής μετάβασης.
«Θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι για σημαντικές αναταράξεις στην αγορά ενέργειας», όπως είπε σήμερα ο Πρωθυπουργός ενημερώνοντας την Πρόεδρο της Δημοκρατίας για τις εξελίξεις στην Ουκρανία, και είναι σημαντικό ότι στην Σύνοδο Κορυφής έγιναν αποδεκτές οι προτάσεις του για τη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού Ταμείου, που θα χρηματοδοτείται με έσοδα από τις δημοπρασίες ρύπων, ώστε να παρέχει στήριξη σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Αυτά είναι τα καλά νέα. Τα κακά νέα είναι ότι η συγκεκριμένη πρόταση θα συζητηθεί στο επόμενο Συμβούλιο στις 24-25 Μαρτίου. Δίχως γενναίες παρεμβάσεις από ΕΕ που θα βάζουν φρένο ή θα απορροφήσουν τις μεγάλες αυξήσεις και θα καθησυχάζουν τους καταναλωτές, συγκρατώντας τις ανεξόφλητες οφειλές, δεν υπάρχει τύχη.
Το επόμενο δίμηνο
Ο εφιάλτης του επόμενου λογαριασμού είναι μπροστά μας. Οι αυξήσεις του Δεκεμβρίου και Ιανουαρίου που αποτυπώνονται στους λογαριασμούς του Φεβρουαρίου θα ωχριούν μπροστά σε αυτές που έρχονται το Μάρτιο και τον Απρίλιο. Τον τόνο δίνουν πλέον τα 400άρια και 500άρια στους επόμενους λογαριασμούς, τα οποία μένει να φανεί, πόσο θα μειωθούν, κατόπιν του νέου πακέτου επιδοτήσεων, όταν αυτά θα ανακοινωθούν.
Τα νούμερα και τα σενάρια που επεξεργάζονται οι πάροχοι, τρομάζουν. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ότι ένα χρόνο πριν, η μέση τιμή του ρεύματος στη χονδρική ήταν στα 50-60 ευρώ η μεγαβατώρα με αποτέλεσμα, να πληρώνουμε ετησίως ως Ελλάδα για ηλεκτρική ενέργεια γύρω στα 3 δισ. ευρώ.
Αλλά τιμές φυσικού αερίου στα 100 -120 ευρώ, όπως οι τωρινές, μεταφράζονται σε 200 - 250 ευρώ τιμή χονδρεμπορικής στο ρεύμα. Αν τους επόμενους μήνες παγιωθούν παρόμοια επίπεδα τιμών στο φυσικό αέριο, τότε τα 3 δισ. ευρώ που πληρώναμε ετησίως στην Ελλάδα μέχρι τις αρχές του 2021 για ηλεκτρική ενέργεια θα αποτελούν μια πολύ μακρινή ανάμνηση. Ανάλογα με τις εξελίξεις, ελλοχεύει ο κίνδυνος η Ελλάδα να βρεθεί αντιμέτωπη με έναν επιπλέον ετήσιο δυσθεώρητο κόστος, από 5 δισ. ευρώ (με μέση ετήσια χονδρική στα 90 ευρώ/ Mwh), έως... 11 δισ, εφόσον η χονδρική στο ρεύμα «κλειδώσει» για μήνες σε επίπεδα 200 ευρώ. Σήμερα πάντως το ρεύμα πωλείται στη χονδρεμπορική αγορά στα 235 ευρώ η μεγαβατώρα από 175 ευρώ την Πέμπτη. Τα παραπάνω θα αποτυπωθούν στα τιμολόγια του Μαρτίου και του Απριλίου.
Οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι έτσι θα πορευτούμε για όλο το 2022, με βάση και τις πρόσφατες εκτιμήσεις της Κομισιόν. Ακόμη και αν τελειώσει σύντομα η σύγκρουση στην Ουκρανία, και πάλι, με τις αποθήκες αερίου της ΕΕ σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, την αδυναμία να γεμίσουν μέχρι τον επόμενο χειμώνα, το πάγωμα του Nord Stream 2 και τις ανησυχίες για την ασφάλεια του εφοδιασμού που συνδέονται με τη χαμηλή χρέωση στους αγωγούς φυσικού αερίου από την Ανατολή, δύσκολα θα αλλάξει απότομα κάτι επί τα βελτίω στην αγορά.
