Μια νέα πολύμηνη και βαθιά ύφεση που θα φέρει περισσότερα επιχειρηματικά λουκέτα, ανεργία και οικονομική ανέχεια καλείται να αντιμετωπίσει η Ευρώπη. Ο Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε πανεθνικό lockdown στη Γαλλία και η Άνγκελα Μέρκελ μερικό lockdown στη Γερμανία, ενώ παντού τα περιοριστικά μέτρα αυξάνονται, αποδεικνύοντας ότι ο εφιάλτης επέστρεψε.
Τα χρηματιστήρια σε Ευρώπη και Αμερική βάφτηκαν χθες κόκκινα, θυμίζοντας την πρωτοφανή συντριβή που υπέστησαν μεταξύ 20 Φεβρουαρίου και 23 Μαρτίου 2020, καθώς το δυσμενές σενάριο επιβεβαιώνεται και ένα πέπλο αβεβαιότητας καλύπτει τα πάντα.
Τα lockdown επανέρχονται σε μία στιγμή που κοινωνίες, οικονομίες και αγορές εμφανίζουν σημάδια επικίνδυνης κόπωσης. Ιδιαίτερα οι αγορές βιάστηκαν να πανηγυρίσουν στο διάστημα Απριλίου-Αυγούστου και να καταγράψουν νέα ιστορικά υψηλά στις αρχές Σεπτεμβρίου λες και σκοτώσαμε τον ιό. Από την κορυφή του Σεπτεμβρίου, η Wall Street σημειώνει απώλειες άνω του 10%, το χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης καταγράφει πτώση 13%, ενώ του Λονδίνου έγραψε χθες χαμηλό 6 μηνών.
Τον περασμένο Μάρτιο γίναμε μάρτυρες μίας από τις πιο απότομες και πιο εκκωφαντικές χρηματιστηριακές πτώσεις στην ιστορία. Ήταν το σοκ του lockdown. Η πρώτη φορά που η ανθρωπότητα πάτησε «pause» για να αντιμετωπίσει έναν αόρατο εχθρό. Εύλογα ο φόβος κυρίευσε την οικονομία και τις αγορές αφού ήταν τέτοια η φύση της απειλής που δεν υπήρχε εύκολος τρόπος αντίδρασης ή μια πεπατημένη.
Επτά μήνες αργότερα η πανδημία είναι ακόμα πιο ισχυρή. Στην Ευρώπη η κατάσταση κινδυνεύει να βγει εκτός ελέγχου, οι Ηνωμένες Πολιτείες μετρούν 500.000 νέα κρούσματα σε μία εβδομάδα, ενώ ακόμα και στην Κίνα καταγράφηκε ο υψηλότερος αριθμός νέων κρουσμάτων σε διάστημα δύο μηνών.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο «δείκτης φόβου» VIX, της Wall Street, που αντανακλά τη μεταβλητότητα, επέστρεψε χθες στο επίπεδο που βρισκόταν τον περασμένο Απρίλιο, σε μία περίοδο που ο πλανήτης μπορεί να είχε περάσει το αρχικό σοκ της πανδημίας αλλά παρέμενε σε κατάσταση lockdown και προσπαθούσε να μετρήσει τις πληγές του.
Ποιος είναι ο μεγαλύτερος φόβος σήμερα; Ότι το εμβόλιο θα καθυστερήσει. Ότι αυτό που ζούμε δεν είναι το ακραίο σενάριο αλλά μπορεί να γίνει ακόμη χειρότερο. Αυτό σημαίνει πως οι χώρες που δεν έχουν καταφέρει να περιορίσουν την εξάπλωση του covid-19 θα βρεθούν αντιμέτωπες με βαθιά και καταστροφική ύφεση – με ό,τι αυτό συνεπάγεται - τουλάχιστον για το επόμενο εξάμηνο. Το εμβόλιο, βέβαια, μπορεί να είναι και θετικός καταλύτης αφού αν κυκλοφορήσει στις αρχές του έτους θα αλλάξει το κλίμα έστω και αν χρειαστούν πολλοί μήνες για να εμβολιαστεί μεγάλος μέρος του πληθυσμού.
Όλοι πλέον γνωρίζουν τις οικονομικές επιπτώσεις μιας νέας παύσης της οικονομικής δραστηριότητας. Όσα τρισεκατομμύρια και αν έχουν διοχετευθεί στο σύστημα, οι περιοχές στις οποίες η πανδημία καλπάζει βρίσκονται σε διαρκή και κλιμακούμενη κρίση. Επομένως, η αντίδραση των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών θα πρέπει αυτή τη φορά να είναι πολύ πιο άμεση, πιο αποφασιστική και πιο τολμηρή.
Τον Αύγουστο, όταν το άνοιγμα του τουρισμού παγκοσμίως είχε αποδειχθεί φιάσκο και στον ορίζοντα άρχισε να φαίνεται μια νέα ύφεση, λέγαμε ότι οι οικονομίες δεν μπορούν να αντέξουν ένα νέο lockdown. Οι ηγέτες του κόσμου το γνωρίζουν και γι’ αυτό δεν έχουν καμία δικαιολογία να μείνουν άπραγοι ή να καθυστερήσουν. Ήδη, Κομισιόν και ΕΚΤ δέχονται ισχυρές πιέσεις να παρουσιάσουν το plan B που είχαν στα συρτάρια τους για παν ενδεχόμενο.
Η ΕΚΤ είχε σχεδόν αποφασίσει να ανακοινώσει τον Δεκέμβριο την επέκταση του QE Πανδημίας, τόσο χρονικά όσο και σε επίπεδο μηνιαίων αγορών τίτλων. Με την ταχύτητα, ωστόσο, που τρέχουν οι εξελίξεις είναι πολύ πιθανό μέχρι τις 10 Δεκεμβρίου που συνεδριάζει η ΕΚΤ, το μέτρο αυτό να μοιάζει πολύ λίγο. Μετά τις χθεσινές ανακοινώσεις και δηλώσεις των Μέρκελ, Μακρόν και Φον ντερ Λάιεν, οι προβολείς στρέφονται σήμερα στη Φρανκφούρτη και στην καθιερωμένη συνέντευξη τύπου της Κριστίν Λαγκάρντ. Το πιθανότερο σενάριο είναι να μην ανακοινώσει σήμερα κάποιο μέτρο αλλά να δηλώσει έτοιμη να το πράξει εκτάκτως στην περίπτωση που χρειαστεί.
