H ύφεση φέτος στην Ευρωζώνη θα είναι μεγάλη. Ίσως μεγαλύτερη από τις αρχικές εκτιμήσεις. Η Ισπανία γνώρισε βουτιά 18,5% στο δεύτερο τρίμηνο, η Ιταλία 17%, η Γαλλία κοντά στο 14%, η Γερμανία 10%.
Όλες αυτές οι χώρες έχουν μια διαφορά σε σχέση με την Ελλάδα. Παράγουν και εξάγουν προϊόντα τα οποία όλος ο υπόλοιπος κόσμος είναι διατεθειμένος να αγοράσει. Στην Ελλάδα αυτό δεν συμβαίνει. Η ανάπτυξη στηρίζεται ακόμη και σήμερα στον τουρισμό. Είναι ζήτημα αν αυτός θα φέρει φέτος 3 - 3,5 δισ. ευρώ έσοδα. Επομένως; Μπορεί η φετινή ύφεση να είναι ακόμη μεγαλύτερη από ότι το δυσμενές σενάριο του 7,8% του υπουργείου Οικονομικών; Ναι, είναι πιθανό.
Η Ελλάδα βρίσκεται ενώπιον μιας οικονομικής καταιγίδας, χωρίς δυστυχώς να έχει μια ισχυρή βιομηχανία, η οποία σε παρόμοιες περιπτώσεις λειτουργεί για την οικονομία, όπως η «αντιστάθμιση κινδύνου» για μια επιχείρηση. Τέτοια ώστε να την καθιστά πιο στέρεη, με μεγαλύτερες αντοχές απέναντι σε εξωγενή σοκ. Και μόνο χώρες που έχουν επιτυχημένες επιχειρήσεις μπορούν να αντλήσουν οφέλη από μια κρίση.
Η Ελλάδα θα μπορούσε φέτος να γνωρίσει ύφεση ακόμη και πάνω από 10%, εκτιμά έμπειρος οικονομολόγος. Χρόνια λάθη την έχουν αφήσει αθωράκιστη στις καταιγίδες.
Ο Σεπτέμβρης αναμφίβολα θα βρει τις τουριστικές επιχειρήσεις της χώρας μας σε μια πρωτόγνωρη κατάσταση. Οι ελπίδες για ανάκαμψη των κρατήσεων έχουν εξανεμιστεί. Ο φετινός τουρισμός ήταν εγχώριος. Και πάλι, όσα ξενοδοχεία δούλεψαν, αυτό αφορούσε το πολύ δύο- τρεις εβδομάδες.
Το ίδιο αναμένεται να συμβεί στο λιανεμπόριο, όπου το lockdown εκπαίδευσε τους Έλληνες στις εξαγορές μέσω διαδικτύου και μάλιστα από το εξωτερικό. Εξέλιξη που αναπόδραστα θα επιταχύνει τον «θάνατο του (παραδοσιακού) εμποράκου». Το ίδιο συμβαίνει, όπως έδειξε η ΕΛΣΤΑΤ πρόσφατα, και σε άλλους κλάδους π.χ. της εστίασης, της ψυχαγωγίας κ.ά.
Τους φόβους για ένα δύσκολο χειμώνα, επιβεβαιώνει και η απόφαση της κυβέρνησης να φέρει νέα μέτρα στήριξης των ελληνικών επιχειρήσεων και νοικοκυριών. Ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέλιος Πέτσας προϊδέασε χθες για το νέο πακέτο μέτρων που θα εξαγγείλει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης από το βήμα της ΔΕΘ. Μάλιστα ο κυβερνητικός εκπρόσωπος σημείωσε ότι τα νέα μέτρα θα χρηματοδοτηθούν από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι η νέα δέσμη μέτρων στήριξης νοικοκυριών κι επιχειρήσεων, θα φτάσει στο ύψους των 2,4 δισ. ευρώ. Τα πιθανά μέτρα περιλαμβάνουν την παράταση του προγράμματος «Συνεργασία», την παράταση της μείωσης των ενοικίων και φυσικά μειώσεις φόρων.
Με τα μέτρα αυτά, θα επιχειρηθεί για άλλη μια φορά, η ανάσχεση μιας υπέρμετρης αύξησης της ανεργίας, όπως το έπραξε η κυβέρνηση την περασμένη Άνοιξη. Η αλήθεια είναι ότι μέχρι σήμερα η ανεργία έχει συγκρατηθεί εξαιτίας των χρημάτων που έχουν πέσει στην οικονομία. Και καλώς έπεσαν, καθώς χωρίς αυτά, η ανεργία θα μπορούσε εύκολα να εκτιναχθεί, ακόμη και στο 30%. Αυτό έδειξε η πορεία της ανεργίας σε άλλες χώρες (π.χ. ΗΠΑ), όπου μέσα σε λίγες εβδομάδες η ανεργία εκτινάχθηκε κατά 10 ποσοστιαίες μονάδες.
Όμως, τα χρήματα δεν φυτρώνουν στα δένδρα. Όπως επεσήμανε χθες και ο πρώην επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) Μάριο Ντράγκι, ο φθηνός δανεισμός δεν αποτελεί λύση, ειδικά για τις υπερχρεωμένες χώρες.
Η παρέμβαση του πρώην κεντρικού τραπεζίτη της Ευρώπης, έδωσε έναν εντελώς διαφορετικό τόνο από εκείνο που δίνουν μέχρι σήμερα οι «Κασσάνδρες» για την πορεία της οικονομίας. Ούτε λίγο, ούτε πολύ, σε ομιλία του στο Ρίμινι της Ιταλίας, ο κ. Ντράγκι για να δείξει το μέγεθος των επιπτώσεων της πανδημίας, είπε ότι ολόκληρη η Ευρώπη θα απαιτήσει περίπου ένα νέο Σχέδιο «Μάρσαλ» για την ανασυγκρότησή της.
Ο κ. Ντράγκι πρόσθεσε με νόημα ότι οι χώρες της Ευρώπης δεν πρέπει να επαναπαύονται στα χαμηλά επιτόκια δανεισμού, καθώς αυτά δεν διασφαλίζουν τη βιωσιμότητα του χρέους τους, ενώ παρότρυνε τις κυβερνήσεις να αξιοποιήσουν τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης για παραγωγικούς σκοπούς. Κυρίως όμως να επενδύσουν στην έρευνα, την ανάπτυξη και την καινοτομία.
Είναι προφανές από τα παραπάνω ότι απαιτείται άμεσα αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου. Κίνητρα, φοροαπαλλαγές, ιδέες «έξω από το κουτί», αφενός για να στηριχθούν οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, αφετέρου για να «μεγαλώσουν». Να μπορέσουν να γίνουν τροφοδότες των μεγάλων εξαγωγικών επιχειρήσεων. Να γίνουν ανταγωνιστικές, ώστε να μπορεί για παράδειγμα μια μεγάλη ελληνική εξαγωγική επιχείρηση μαρμάρου να προμηθεύεται πρώτη ύλη, όχι από την Τουρκία, επειδή αυτή είναι πολύ φθηνότερη, αλλά από την Ελλάδα.
Τα παραπάνω δεν μπορούν να γίνουν από την μια ημέρα στην άλλη. Χρειάζεται ωστόσο να αρχίσουμε να τρέχουμε. Το φθινόπωρο πρέπει οπωσδήποτε να ξεκινήσουν συγκεκριμένα προγράμματα και δρομολογημένα έργα. Χρόνος για χάσιμο δεν υπάρχει. Πριν από το μαραθώνιο που συνεπάγεται η απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης θα πρέπει να προηγηθεί ένα σπριντ. Ο φετινός χειμώνας δεν θα είναι εύκολος.
