Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Σε μία κρίσιμη συγκυρία για το μέλλον της Ευρώπης, με τους «ισχυρούς» να αποφασίζουν να προχωρήσουν σε περαιτέρω ενοποίηση, αφήνοντας πίσω τους… αδύναμους κρίκους, η Ελλάδα περιμένει τις αποφάσεις για το χρέος και την ποσοτική χαλάρωση.
Οι πολύμηνες καθυστερήσεις στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης φέρνουν ξανά τον Mario Draghi στο σημείο που θα πρέπει να αποφασίσει για το μέλλον των ελληνικών τραπεζών, την ώρα που στην Ευρώπη διεξάγεται ένα πολιτικοοικονομικό μπρα-ντε-φερ με φόντο τις εκλογές σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία.
Από τη μία πλευρά, ο πρόεδρος της ΕΚΤ και όσοι συμφωνούν στη συνέχιση της ποσοτικής χαλάρωσης και από την άλλη οι χώρες που συντάσσονται στο... γερμανικό άρμα και απαιτούν αλλαγή πολιτικής. Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία, ωστόσο, συμφωνούν ότι η επόμενη ημέρα θα βρει τους δυνατούς να ισχυροποιούνται και τους αδύναμους να προσπαθούν να ακολουθήσουν.
Στο θετικό σενάριο για την Ελλάδα, η αξιολόγηση θα κλείσει σύντομα και ο κεντρικός τραπεζίτης θα βρει τον τρόπο να την συμπεριλάβει στην ποσοτική χαλάρωση, καθώς η δραματική επιδείνωση των συνθηκών για τράπεζες και οικονομία στο πρώτο δίμηνο του έτους δεν αφήνει πολλά περιθώρια. Παράλληλα, ο «Super Mario» θα δώσει στις τράπεζες επιπλέον χρόνο για να αντισταθμίσουν τη ζημιά που έγινε στα «κόκκινα» δάνεια τους τελευταίους μήνες, αν και σύμφωνα με πληροφορίες του liberal.gr, η «σιδηρά κυρία» των ευρωπαϊκών τραπεζών, Daniele Nouy (επικεφαλής του SSM), δεν αναμένεται να… αποχωριστεί το αυστηρό της ύφος κατά την επίσκεψή της στην Αθήνα την επόμενη εβδομάδα.
Στο αρνητικό σενάριο, μία νέα παράταση των διαπραγματεύσεων έως το καλοκαίρι δεν αποκλείεται να αναγκάσει τον Draghi να ασκήσει πιέσεις μέσω των τραπεζών, ακόμη και με σύσφιξη των capital controls.
Στο περιβάλλον που αρχίζει να διαμορφώνεται, τα δυνητικά οφέλη για την Ελλάδα από το QE περιορίζονται δραματικά, όμως δεν παύει να αποτελεί έναν καθοριστικό, κυρίως για την αλλαγή του κλίματος, στόχο. Με βάση τα σημερινά δεδομένα το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων θα λήξει τον ερχόμενο Δεκέμβριο, κάτι που σημαίνει ότι ακόμα και αν κλείσει η αξιολόγηση μέσα στο επόμενο δίμηνο, το παράθυρο για αγορές ελληνικών τίτλων είναι πολύ μικρό, από τη στιγμή που εκκρεμούν οι επόμενες αξιολογήσεις.
Στην περίπτωση που οι συνθήκες απαιτήσουν τη συνέχιση του προγράμματος και το 2018, η Ελλάδα θα μπορούσε υπό προϋποθέσεις να «κερδίσει» περισσότερα, στην προσπάθειά της να αποκλιμακωθούν οι αποδόσεις των ομολόγων και να επιστρέψει στις αγορές. Βέβαια, η βασική προϋπόθεση για όλα αυτά είναι και η πιο δύσκολη: να μην υπάρξουν άλλες καθυστερήσεις στην τρέχουσα και στις επόμενες αξιολογήσεις, αφού κατά τη διάρκεια των αξιολογήσεων ο Ιταλός θα... πατάει το «pause».
Στο μεταξύ, το κλίμα στην Ευρώπη είναι τεταμένο. Δεν... πρόλαβε καλά καλά ο πληθωρισμός να «αγγίξει» το επίπεδο του 2% και όλοι προσπαθούν να προβλέψουν την επόμενη αντίδραση του Mario Draghi. Είναι δεδομένο ότι ο Ιταλός θα δεχθεί καταιγισμό ερωτήσεων την Πέμπτη – μετά τη συνεδρίαση του διοικητικού συμβουλίου της ΕΚΤ – για τον χρονικό ορίζοντα απόσυρσης των μη συμβατικών μέτρων, στο γνωστό και ως tapering της ποσοτικής χαλάρωσης.
Σε αυτό το πλαίσιο, η αυριανή συνέντευξη τύπου είναι πολύ σημαντική για την Ελλάδα. Όχι γιατί ο Draghi πρόκειται να ανακοινώσει αν θα συμπεριλάβει τα ελληνικά ομόλογα στην ποσοτική χαλάρωση. Άλλωστε, ο ρόλος της χώρας μας είναι παθητικός στην όλη συζήτηση, από τη στιγμή που όλα θα κριθούν από τη διάθεση των δανειστών να προσδιορίσουν τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για το χρέος, εξέλιξη που θα «ξεκλειδώσει» τη θετική αξιολόγηση της βιωσιμότητας από την ΕΚΤ.
Αυτό που έχει σημασία είναι η ρητορική που θα επιλέξει ο Draghi για να κατευνάσει τις αντιδράσεις όσων ζητούν τη σταδιακή απόσυρση του QE. Διότι αν εμφανιστεί διατεθειμένος να οπισθοχωρήσει και δεν υπάρξει κάποιο «ατύχημα» στις εκλογικές αναμετρήσεις σε Ολλανδία, Γαλλία και Γερμανία, τότε σε συνδυασμό με την ανάκαμψη του πληθωρισμού, θεωρείται δεδομένο ότι θα αναγκαστεί να αποφασίσει για πρώτη φορά από το 2011, όταν ανέλαβε τα ηνία της ΕΚΤ, τη σύσφιξη της πολιτικής.
Το τελευταίο «χαρτί» του «Super Mario»
Πως θα φανεί η «υποχώρηση» του Draghi; Mία μικρή τροποποίηση της φράσης που συνήθως χρησιμοποιεί αρκεί για να δείξει τις προθέσεις του. Αναλυτές εκτιμούν πως, αν στη φράση, «τα επιτόκια θα παραμείνουν στο υφιστάμενο ή και σε χαμηλότερο επίπεδο για παρατεταμένη χρονική περίοδο», ο κεντρικός τραπεζίτης αφαιρέσει το «ή και σε χαμηλότερο επίπεδο», θα υποδείξει ότι υιοθετεί μία πιο αισιόδοξη προσέγγιση, ικανοποιώντας σε μεγάλο βαθμό τα «γεράκια» της ΕΚΤ.
Ο Draghi έχει επανειλημμένα τονίσει ότι βασική αποστολή της κεντρικής τράπεζας είναι η «προστασία» των τιμών και η διατήρηση του πληθωρισμού σε επίπεδο κοντά αλλά χαμηλότερα από το 2%. Ο Ιταλός έχει επίσης πολλές φορές επισημάνει ότι η ΕΚΤ δεν μπαίνει στα... χωράφια των πολιτικών και δεν ασχολείται με την ισοτιμία του ευρώ ή τις εθνικές προτιμήσεις των χωρών-μελών, αλλά με την κοινή πορεία της Ευρωζώνης.
Ταυτόχρονα, ωστόσο, έχει αφενός ξεκαθαρίσει ότι θέλει να δει τον πληθωρισμό να διατηρείται σε αυτά τα επίπεδα για αρκετό χρονικό διάστημα και αφετέρου γνωρίζει ότι οι επόμενοι μήνες μόνο εύκολοι δεν είναι για την Ευρωζώνη. Διότι, πλέον, η νομισματική πολιτική και οι οικονομικές συνθήκες επηρεάζονται άμεσα από τις πολιτικές εξελίξεις. Και εκεί το τοπίο είναι εξαιρετικά θολό.
Ο πρόεδρος της ΕΚΤ βλέπει πλέον τη «δικαιολογία» του χαμηλού πληθωρισμού να χάνεται, καθώς ο δείκτης τιμών καταναλωτή χτύπησε τον Φεβρουάριο το... ταβάνι του 2%, για πρώτη φορά από τον Ιανουάριο του 2013, ωθούμενος από την αύξηση των τιμών σε τρόφιμα και ενέργεια. Το τελευταίο, ίσως, χαρτί του για να μην αρχίσει το tapering είναι ο δομικός πληθωρισμός (που εξαιρεί τις πιο ευμετάβλητες τιμές τροφίμων και ενέργειας), ο οποίος διατηρήθηκε στο 0,9%.
Θα ήταν, λοιπόν, παρακινδυνευμένο να ποντάρει κάποιος στο ότι ο Draghi θα αποφασίσει να ξεκινήσει η «απεξάρτηση» της Ευρωζώνης από τη... φαρμακευτική αγωγή της ποσοτικής χαλάρωσης. Όσες πιέσεις και αν δεχτεί από τη γερμανική πλευρά, γνωρίζει ότι στους επόμενους μήνες οι εστίες αβεβαιότητας είναι τόσες πολλές που πρέπει να προσφέρει τη μέγιστη δυνατή στήριξη στην ένωση.
Το ερώτημα που απασχολεί τους περισσότερους από χθες είναι, «σε ποια Ένωση», καθώς κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποιες θα είναι οι επιπτώσεις από τη νέα πραγματικότητα των «πολλών ταχυτήτων», όπου οι δυνατοί θα συμπορεύονται χωρίς να περιμένουν όσους καθυστερούν.
Φωτογραφία: SOOC
