Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Τρία χρόνια «ευλαβικής» και αδιάκοπης εξυπηρέτησης απαιτούνται για να «καθαρίσει» εντελώς ένα «κόκκινο» δάνειο, ήτοι να καταστεί εξυπηρετούμενο και να μεταφερθεί στη δεξαμενή των υγιών assets μίας τράπεζας. Το συγκεκριμένο στοιχείο μπορεί να μοιάζει αρκετά τεχνικό, ωστόσο καταδεικνύει αφενός την ανάγκη ταχείας επιστροφής στην ανάπτυξη και αφετέρου τη σοβαρότητα που πρέπει να επιδείξουν οι τράπεζες και οι εταιρείες που θα διαχειριστούν τα δάνεια ιδιωτών και επιχειρήσεων.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι τραπεζικές διοικήσεις χτυπούν καμπανάκι, προειδοποιώντας ότι ενδεχόμενη συνέχιση της ύφεσης θα οδηγήσει σε αύξηση το ποσοστό των «κόκκινων» δανείων, μία πρόβλεψη που στην οποία συμφωνούν εδώ και καιρό αναλυτές, επικαλούμενοι τις περιορισμένες αντοχές της κοινωνίας.
Το Liberal.gr, μπήκε στα... άδυτα εξειδικευμένης τραπεζικής μονάδας διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) και κατέγραψε τα βασικότερα σημεία μίας διαδικασίας που θα μονοπωλήσει το ενδιαφέρον στον τραπεζικό κλάδο τα επόμενα χρόνια.
Χαρακτηριστική είναι η εκτίμηση ανώτερων τραπεζικών στελεχών, σύμφωνα με την οποία αν δεν εισέλθει σύντομα η οικονομία σε τροχιά βιώσιμης ανάκαμψης, τότε η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων μπορεί να διαρκέσει... για πάντα, εγκλωβίζοντας τις τράπεζες σε έναν φαύλο κύκλο διαδοχικών ρυθμίσεων.
Οι ίδιοι υπογραμμίζουν ότι όσο δεν ανακάμπτει η οικονομία, το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs) κινδυνεύει να παραμείνει για πολλά χρόνια «καρφωμένο» πέριξ του 50%, εξαιτίας των αλλεπάλληλων ρυθμίσεων. «Όσο σωστές κι αν είναι οι αναδιαρθρώσεις δανείων που γίνονται ή που θα γίνουν το επόμενο διάστημα, οι πολίτες θα αδυνατούν να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους αν διατηρηθεί η ύφεση», εξηγούν.
Γολγοθάς 3 ετών
Σύμφωνα, λοιπόν, με τους κανόνες που έχει θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Τραπεζική Αρχή (EBA), για να «θεραπευτεί» ένα προβληματικό δάνειο χρειάζονται – αφού ρυθμιστεί - 3 ολόκληρα χρόνια ανελλιπούς εξυπηρέτησης. Αυτό σημαίνει ότι το δάνειο θα πρέπει για τρία χρόνια να μην εμφανίσει καμία καθυστέρηση γιατί τότε η «περίοδος επιτήρησης» που ορίζει η EBA, ξεκινάει από το μηδέν και το δάνειο καθυστερεί να θεωρηθεί υγιές.
Ας δούμε από την αρχή τον... 3ετούς διάρκειας Γολγοθά ενός «κόκκινου» δανείου, μέχρι αυτό να χαρακτηριστεί «εξυπηρετούμενο»:
Κατ'' αρχάς διευκρινίζεται ότι ως NPL χαρακτηρίζεται κάθε δάνειο που εμφανίζει καθυστέρηση άνω των 90 ημερών. Από τη στιγμή που η τράπεζα προχωρά στη ρύθμιση του δανείου – δηλαδή στην αλλαγή των όρων της δανειακής σύμβασης λόγω αδυναμίας εξυπηρέτησης – αυτό εισέρχεται σε 12μηνη περίοδο «θεραπείας». Σε αυτή την περίοδο δεν χαρακτηρίζεται NPL, αλλά FNPL (forborne nonperforming loan), δηλαδή μη εξυπηρετούμενο δάνειο που έχει ρυθμιστεί. Αν στο τέλος της περιόδου το δάνειο συνεχίσει να εξυπηρετείται κανονικά, τότε φεύγει από την κατηγορία FNPL και εισέρχεται για 2 χρόνια στην κατηγορία FPL (ρυθμισμένο εξυπηρετούμενο δάνειο) και μόνο στο τέλος της διετούς περιόδου επιτήρησης – συνολικά μετά από μία τριετία – φεύγει από την κατηγορία «ρυθμισμένο» και χαρακτηρίζεται «εξυπηρετούμενο».
Στην περίπτωση, ωστόσο, που ο δανειολήπτης καθυστερήσει την πληρωμή του δανείου κατά τη διάρκεια της ρύθμισης, τότε η περίοδος επιτήρησης ξεκινά από το μηδέν, διαιωνίζοντας τη διαδικασία εξυγίανσης.
Οι ανησυχίες των ρυθμίσεων
Τα κυριότερα σημεία από τη μέχρι σήμερα λειτουργία των τμημάτων διαχείρισης είναι τα εξής:
– Καθημερινά οι τράπεζες δέχονται εκατοντάδες αιτήματα ρύθμισης και έρχονται αντιμέτωπες με αναρίθμητες υποθέσεις αδυναμίας πληρωμής, ενώ η αποστολή επιστολών σε όσους έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές έχει συμβάλει στη μεγάλη αύξηση του αριθμού των αιτημάτων.
– Η μεγαλύτερη ανησυχία για τα στελέχη των τμημάτων διαχείρισης «κόκκινων» δανείων, είναι πως θα προετοιμαστεί ένας δανειολήπτης που πληρώνει μειωμένη δόση (μετά τη ρύθμιση του δανείου του) να πληρώσει έως και πολλαπλάσια δόση μετά το τέλος της περιόδου ρύθμισης.
– Σε μεγάλο ποσοστό των αιτημάτων ρύθμισης από ιδιώτες για στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια, αποδεικνύεται ότι οι δανειολήπτες έχουν στο μυαλό τους μια πολύ πιο ευνοϊκή ρύθμιση από αυτή που τελικά τους προσφέρεται.
– Η διαδικασία ρύθμισης ενός δανείου ιδιώτη ή μικρομεσαίας επιχείρησης διαρκεί σχεδόν 3 μήνες, αν περάσει από όλα τα στάδια.
– Σε αρκετές περιπτώσεις οι δανειολήπτες ζητούν «κούρεμα» οφειλής και εφάπαξ αποπληρωμή του υπολοίπου, ωστόσο στην πλειονότητά τους δεν προκρίνονται από τις τράπεζες.
– Οι μεγάλες επιχειρήσεις αναμένουν την εμπλοκή των ξένων funds και την αναδιάρθρωση επιχειρηματικών κλάδων, ενώ οι μικρές και μικρομεσαίες προσπαθούν να πείσουν τις τράπεζες ότι αξίζουν να σωθούν.
– Τα funds που θα διαχειριστούν μεγάλα επιχειρηματικά δάνεια θα λειτουργήσουν στην ουσία ως μεσάζοντες. Θα «απαλλάσσουν» την τράπεζα από το «κόκκινο» δάνειο προσφέροντας λίγο υψηλότερο τίμημα από την πρόβλεψη που έχει λάβει και στη συνέχεια θα κρίνουν τον τρόπο αντιμετώπισης της εταιρείας. Εκεί αναμένεται να δούμε και τις περισσότερες περιπτώσεις «κουρέματος» οφειλών, ανάλογα με τις προοπτικές κάθε εταιρείας.
– Εκτιμάται ότι θα υπάρξουν και περιπτώσεις κατά τις οποίες τα funds θα θελήσουν να τοποθετηθούν σε επιχειρήσεις κλάδων ισχυρού ενδιαφέροντος, όπως ο τουρισμός.
– Ένα μεγάλο μέρος των καθυστερημένων δανείων, περίπου 200.000 υποθέσεις «λιμνάζουν» στο νόμο Κατσέλη. Θα πρέπει να θεωρείται δεδομένο ότι θα υπάρξουν προσαρμογές για την καλύτερη λειτουργία του νόμου.
– Αλλαγές αναμένονται και στο νόμο Δένδια όπου μέχρι στιγμής το ενδιαφέρον είναι περιορισμένο.
Οι ορισμοί της EBA
Σύμφωνα με την EBA, από την ημέρα που αλλάζουν οι όροι ενός μη εξυπηρετούμενου δανείου, ξεκινά η περίοδος «θεραπείας» διάρκειας ενός έτους.
Στη συνέχεια, για να βγει ένα «άνοιγμα» από την κατηγορία των ρυθμισμένων δανείων, απαιτείται κατ'' ελάχιστον διετής περίοδος επιτήρησης, η οποία ξεκινά από τη στιγμή που το «άνοιγμα» θεωρείται «εξυπηρετούμενο», δηλαδή αφού περάσουν 12 μήνες αδιάκοπης εξυπηρέτησης.
«Κατά συνέπεια, τα μη εξυπηρετούμενα ρυθμισμένα ανοίγματα παραμένουν στην κατηγορία των ρυθμισμένων ανοιγμάτων για τουλάχιστον 3 χρόνια: Έναν τουλάχιστον χρόνο στην κατηγορία μη εξυπηρετούμενων ρυθμισμένων ανοιγμάτων ως “περίοδος θεραπείας” και τουλάχιστον 2 χρόνια στην κατηγορία “εξυπηρετούμενων ρυθμισμένων ανοιγμάτων”».
Σημειώνεται, επίσης, ότι κάθε φορά που γίνεται ρύθμιση σε ένα δάνειο ξεκινά νέα περίοδος επιτήρησης. Επίσης, η διετής περίοδος επιτήρησης ισχύει για όλα τα ρυθμισμένα ανοίγματα, άσχετα με το κατά πόσο χαρακτηρίζονταν εξυπηρετούμενα ή μη εξυπηρετούμενα όταν συμφωνήθηκε η ρύθμιση.
