Τα αποτελέσματα εξαμήνου που παρουσιάζονται αυτή την περίοδο δείχνουν να διαμορφώνονται επιχειρήσεις δύο ταχυτήτων. Η πρώτη περιλαμβάνει εκείνες τις επιχειρήσεις που δεν επηρεάζονται εμφανώς από την πανδημική κρίση και η δεύτερη εκείνες που ήδη την έχουν νοιώσει μέχρι το… κόκαλο.
Στην πρώτη κατηγορία ανήκει ο ΟΤΕ. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα που ανακοίνωσε, θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι ενισχύθηκε μέσα στο πρώτο εξάμηνο του έτους. Στο επίμαχο β’ τρίμηνο 2020, όπου υπήρξε το lock down, η εταιρεία παρουσίασε υποχώρηση εσόδων μόλις κατά 3% που την απέδωσε κυρίως στην απουσία εσόδων από τους τουρίστες (roaming). Αντίθετα οι συνδέσεις σταθερής (λόγω lockdown) πήραν «φωτιά» καθώς μέσα στο τρίμηνο 53.000 νέες συνδέσεις υψηλών ταχυτήτων που αποφέρουν και υψηλότερα μηνιαία έσοδα.
Στον αντίποδα βρέθηκε η Fraport Greece που είδε τα έσοδά της να μειώνονται πάνω από 60% μέσα στο εξάμηνο. Στο β’ τρίμηνο η πτώση των εσόδων ξεπέρασε το 80%, αφού η επιβατική κίνηση στα 14 αεροδρόμιά της πρακτικά μηδενίσθηκε (-97%). Μέσα στον Ιούλιο, τον καλύτερο μήνα της τουριστικής σεζόν, η επιβατική κίνηση περιορίσθηκε στο 25% της περυσινής. Ο αριθμός των πτήσεων κυμάνθηκε σε υψηλότερα επίπεδα (40%), γεγονός που σημαίνει ότι οι περιορισμένες πτήσεις που πραγματοποιούνται, είναι πολύ χαμηλότερης πληρότητας απ’ ότι στο παρελθόν.
Η ραγδαία κάμψη ωστόσο του τουρισμού τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό, δεν θα αφήσει ανεπηρέαστες τις άλλες βιομηχανίες. Μπορεί προς το παρόν κάποιες αγορές να λειτουργούν με περισσότερες «στροφές» εξαιτίας της πανδημίας (π.χ. προμηθευτές ιατρικών/παραφαρμακευτικών υλικών, επιχειρήσεις ηλεκτρονικού εμπορίου, επικοινωνίες κ.λπ.), αλλά, εφόσον δεν υπάρξει γρήγορη και ικανοποιητική διόρθωση, τόσο η χώρα, όσο και ο υπόλοιπος πλανήτης θα συρθεί σε ένα κύκλο ύφεσης, με πιθανώς χειρότερες συνέπειες από εκείνες που είχε η κρίση του 2008.
Το θετικό μέσα στην ζοφερή αυτή κατάσταση, είναι ότι η πίεση που δέχεται η χώρα μας είναι μικρότερη εκείνης που δέχονται άλλες ευρωπαϊκές χώρες ή ακόμη και οι ΗΠΑ. Ωστόσο η χώρα μας έχει δύο μεγάλες αδυναμίες: πρώτον, μόλις είχε εξέλθει από την παρατεταμένη κρίση της περασμένης δεκαετίας και η κοινωνική της συνοχή είναι έντονα δικιμασμένη, και δεύτερον, η οικονομία της είναι περισσότερο εξαρτημένη από τον τουρισμό και δει από τον διεθνή τουρισμό. Μόνον η Κροατία μεταξύ των χωρών της Ευρωζώνης φαίνεται να ξεπερνά την εξάρτηση της χωράς μας από τα εισοδήματα που δημιουργούν οι ξένοι τουρίστες.
Τα «μαύρα» σύννεφα που συσσωρεύονται στην ελληνική τουριστική βιομηχανία ωστόσο, κάποια στιγμή θα αρχίσουν να επηρεάζουν σοβαρά και τις άλλες βιομηχανίες/αγορές. Ήδη η αγορά των ακινήτων έχει επηρεασθεί, αφού η εξάλειψη των βραχυχρόνιων μισθώσεων, η ζήτηση των οποίων προέρχονταν κυρίως από το εξωτερικό, πάγωσε την αύξηση των τιμών και των ενοικίων των ακινήτων στη χώρα μας. Στατιστικά αυτό δεν έχει ακόμη αποτυπωθεί, αλλά όλοι πλέον κάνουν λόγο για στροφή της αγοράς στις μακροχρόνιες μισθώσεις η ζήτηση των οποίων προέρχεται από το εσωτερικό.
Η μεταβολή αυτή επίσης επηρεάζει τις κατασκευές. Μια σειρά επισκευών λόγω ανακαινίσεων παλαιών οικιών, έχει ανασταλεί καθώς πλέον η ζήτηση του Air BnB έχει περιορισθεί δραματικά. Επίσης ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών (ΔΑΑ), στο πλαίσιο περιφρούρησης της ρευστότητάς του, άφησε ανοικτό το ενδεχόμενο αναστολής όλων των έργων εκσυγχρονισμού των υποδομών του, που είχε προγραμματίσει για το 2020. Αυτό θα πλήξει ιδιαίτερά ορισμένες κατασκευαστικές εταιρείες που έχουν αναλάβει τα συγκεκριμένα έργα. Σημειώνεται ότι η εταιρεία διαχείρισης του αερολιμένα Σπάτων αυτή την περίοδο ξεκινούσε το μεγάλο έργο επέκτασης του κύριου τερματικού σταθμού, εκτιμώμενου προϋπολογισμού 500 εκατ. ευρώ.
Από την πανδημική κρίση θα πληγούν ακόμη και τα έσοδα του κράτους, αφού ήδη οι πληγείσες επιχειρήσεις ζητούν παράταση ή ευκολίες στην αποπληρωμή των όποιων οφειλών τους. Ο ΔΑΑ για παράδειγμα εξετάζει στο ίδιο πλαίσιο περιφρούρησης της ρευστότητας του για φέτος να αναβάλει την πληρωμή της Αμοιβής για την Εκχώρηση Δικαιωμάτων του 2020 ύψους 48 εκατ. ευρώ, επικαλούμενος ότι η πανδημία συνιστά ανωτέρα βία, κάτι που προβλέπεται από την Σύμβασης Ανάπτυξης και Παραχώρησης του αερολιμένα.
Επίσης η κυβέρνηση πάγωσε τις αποκρατικοποιήσεις καθώς σε περιόδους αβεβαιότητας, τα προσφερόμενα τιμήματα δεν είναι και τα καλύτερα δυνατά και παρόλο που τα χρήματα που θα εισρεύσουν κατευθύνονται αποκλειστικά στη μείωση του χρέους.
Το πιο σημαντικό είναι ότι η παρατεταμένη κρίση που θα προκαλέσει ένα δεύτερο κύμα πανδημίας, θα αδυνατίσει περαιτέρω το ΑΕΠ και το εισόδημα των καταναλωτών. Ο ΟΟΣΑ εκτιμά την κάμψη του ΑΕΠ στο 8% στη χώρα στο σενάριο του μοναδιαίου κύματος πανδημίας ενώ την ανεβάζει στο 9,8% στην περίπτωση που θα υπάρξει δεύτερο κύμα. Αυτή η (ποσοστιαία) κάμψη είναι η μεγαλύτερη που σημειώθηκε μεταπολεμικά, ξεπερνώντας ακόμη και την ετήσια υποχώρηση του ΑΕΠ στα δύσκολα χρόνια της περιόδου 2010-12.
Η μεταδοτικότητα της κρίσης που υφίσταται ο τουρισμός δεν θα καταργήσει την κινητή τηλεφωνία, την εστίαση εκτός οικίας, την ψυχαγωγία κ.ά. τέτοιους είδους υπηρεσίες και αγορές. Ωστόσο θα τα περιορίσει δραστικά. Αυτό με τη σειρά του θα βάλει σε πίεση αρκετές επιχειρήσεις, ειδικά όσες είναι ευάλωτες στον ανταγωνισμό, έχουν μεγάλα οικονομικά ανοίγματα ή χαμηλό δείκτη εμπιστοσύνης από τους πελάτες τους. Αυτές οι επιχειρήσεις θα δημιουργήσουν νέες στρατιές ανέργων και θα προκαλέσουν για άλλη μια φορά την τους οικονομικούς δείκτες και την κοινωνική συνοχή της χώρας.
