Η έκρηξη των τιμών στην ενέργεια, στα καύσιμα και στα τρόφιμα, είναι το νούμερο ένα θέμα συζήτησης παντού. Οικονομολόγοι και αναλυτές μιλούν για τον πληθωρισμό ως οικονομικό φαινόμενο που πρέπει να αντιμετωπιστεί αλλά και για τον κίνδυνο ύφεσης που συνεχώς αυξάνεται, ενώ οι πολίτες σχολιάζουν όπου σταθούν κι όπου βρεθούν την ακρίβεια. Πόσο ανέβηκε η τιμή της βενζίνης, πόσο έχει αυξηθεί το κόστος μιας… επίσκεψης στο σούπερ μάρκετ, πόσο έχει ακριβύνει το σουβλάκι κ.ο.κ. Τι είναι εξάλλου ο πληθωρισμός; Ένας δείκτης μέτρησης του πόσο μεταβάλλεται μηνιαίως και ετησίως το κόστος διαβίωσης.
Χθες μάθαμε λοιπόν ότι ο πληθωρισμός στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στο 10,2% τον Απρίλιο. Εκτός από την εκτίναξη των τιμών της ενέργειας, είδαμε το κόστος στέγασης να αυξάνεται 35,2% από πέρσι, τα τρόφιμα να ακριβαίνουν κατά 10,9% και τις μεταφορές κατά 15,4%, θυμίζοντας το μακρινό 1994. Να πούμε εδώ ότι καθ’ όλη τη δεκαετία της δεκαετίας του 1980, με ό,τι αυτή συμβολίζει, ο πληθωρισμός στην Ελλάδα ήταν κοντά στο 20% με χαμηλότερο το 13,5% του 1988 και υψηλότερο το 24,9% του 1980. Από το 2000 μέχρι και το 2021 δεν ξεπέρασε ποτέ το 5% ενώ στην Ελλάδα είχαμε και τέσσερις χρονιές με αρνητικό πληθωρισμό (2013, 2014, 2015 και 2020).
Αυτό που ενδιαφέρει σήμερα τους πολίτες είναι πόσο θα κρατήσει η ακρίβεια και πότε θα υποχωρήσουν οι τιμές. Για να αρχίσουμε να μιλάμε για αποκλιμάκωση του φαινομένου θα πρέπει θα εξασθενήσουν οι επιπτώσεις της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία. Αλλιώς ο πληθωρισμός θα συνεχίσει να καλπάζει μέχρι να προκαλέσει ύφεση η οποία θα οδηγήσει σε πτώση των τιμών.
Δυστυχώς, όσο και αν υπάρχει μία κάποια αισιοδοξία για την εξέλιξη της πανδημίας, τα μαντάτα από το μέτωπο του πολέμου δεν είναι καλά. Γι’ αυτό η κυρίαρχη εκτίμηση των αναλυτών είναι ότι η ακρίβεια είναι πιθανό να συνεχιστεί για την επόμενη τριετία. Διότι ακόμη και αν δούμε αποκλιμάκωση του πληθωρισμού το 2023 στο 5% ή ακόμη χαμηλότερα προς τον στόχο της ΕΚΤ (2%), οι τιμές δε θα πάψουν να είναι υψηλότερες από φέτος που είναι ήδη στα ύψη.
Μέχρι τότε όμως τι θα γίνει; Μην ξεχνάμε ότι στη Γερμανία και σε άλλες χώρες της Ευρώπης οι αρχές προειδοποιούν για πολύ δύσκολες καταστάσεις ενώ χθες είδε το φως της δημοσιότητας ένα έκτακτο σχέδιο της ΕΕ με υποχρεωτική τηλεργασία, περιορισμό των ταξιδιών και της κίνησης των αυτοκινήτων, στην περίπτωση που διακοπεί η ροή ρωσικού φυσικού αερίου.
Σε κάθε περίπτωση οι ειδικοί προειδοποιούν για μία μεγάλη σε διάρκεια και βάθος κρίση σε ό,τι αφορά το κόστος διαβίωσης και άρα την καθημερινότητα των πολιτών. Το ντόμινο των ανατιμήσεων που έχει ξεκινήσει δύσκολα μπορεί να σταματήσει και στη… φυσική ροή των πραγμάτων έρχεται να προστεθεί η αισχροκέρδεια για να δημιουργήσει ένα εκρηκτικό σκηνικό στο οποίο τα πάντα στη ζωή μας θα είναι πανάκριβα.
Η κρίση θα διαρκέσει χρόνια και όχι μόνο για τους επόμενους μήνες, προειδοποιεί ο Άντι Χαλντέιν, πρώην επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας της Αγγλίας και νυν συνεργάτης του think tank, Royal Society for Arts. Ο ίδιος σημειώνει ότι οι κεντρικές τράπεζες θα έπρεπε να είχαν αντιδράσει πολύ νωρίτερα αυξάνοντας επιθετικά τα επιτόκια. Πιστεύει δε, ότι ο υψηλός πληθωρισμός κοντά σε διψήφιο ποσοστό, όπως στην Ελλάδα, είναι ένα φαινόμενο που θα σταθεροποιηθεί ψηλά για καιρό πριν αρχίσει να υποχωρεί.
Γράφαμε στα τέλη Μαρτίου ότι η άνοδος του πληθωρισμού σε διψήφιο ποσοστό είναι θέμα χρόνου (https://www.liberal.gr/news/ti-simainei-i-ektinaxi-tou-plithorismou-pano-apo-to-10/440718) , αφού στα στοιχεία του Φεβρουαρίου δεν είχαν φανεί οι επιπτώσεις του πολέμου στην Ουκρανία. Οι εν λόγω επιπτώσεις άρχισαν να γίνονται αισθητές στα στοιχεία Μαρτίου όταν ο πληθωρισμός διαμορφώθηκε στο 9,5% και πλέον η κατάσταση έχει επιδεινωθεί. Με τα σημερινά δεδομένα και με τον τρόπο που αυξάνονται οι τιμές τα χειρότερα είναι μπροστά μας. Η κορύφωση του φαινομένου τοποθετείται μέσα στο καλοκαίρι αν και κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα για πόσους μήνες ο πληθωρισμός θα σταθεροποιηθεί σε υπερβολικά υψηλά επίπεδα, πριν αρχίσει να υποχωρεί.
Καλό σενάριο, λοιπόν, για τον πληθωρισμό τουλάχιστον για το υπόλοιπο του έτους δεν υπάρχει. Αρκεί να σκεφτούμε ότι αν ο πληθωρισμός διατηρηθεί κοντά στο 10% για ολόκληρο το 2022, το κόστος διαβίωσης θα είναι 10% υψηλότερο από πέρσι και η κατάσταση θα γίνει πολύ χειρότερη μετά το καλοκαίρι όταν οι τιμές θα συγκρίνονται με το περσινό φθινόπωρο και χειμώνα που είχε ήδη ξεκινήσει η ακρίβεια.
Οι κεντρικοί τραπεζίτες της Ευρωζώνης αρχίζουν να ανησυχούν ιδιαίτερα για τις πληθωριστικές προσδοκίες. Η κατάσταση που ζούμε είναι η εξής: Αναλυτές, οικονομολόγοι, επενδυτές, επιχειρηματίες και φυσικά καταναλωτές, πιστεύουν όχι μόνο ότι οι τιμές θα συνεχίσουν να ανεβαίνουν αλλά και ότι θα αυξάνεται ο ρυθμός με τον οποίο ανεβαίνουν, δηλαδή ο πληθωρισμός. Αυτές είναι οι πληθωριστικές προσδοκίες. Και όταν όλοι πιστεύουν ότι οι τιμές θα ανεβαίνουν, οι τιμές είναι δεδομένο ότι θα ανέβουν, εκτός και αν γίνει κάτι συνταρακτικό διεθνώς που αντιστρέψει το κλίμα.
