Κρίσιμο – αν όχι αγεφύρωτο - είναι το ρήγμα που έχει προκληθεί στην εμπιστοσύνη των καταθετών και των επενδυτών προς το τραπεζικό σύστημα των ΗΠΑ και ιδιαίτερα τις μικρότερες τράπεζες, μετά την τραπεζική κρίση που ξεκίνησε από τη Silicon Valley Bank.
Και μόνο το γεγονός ότι η υπουργός Οικονομικών της μεγαλύτερης οικονομίας του πλανήτη, θεώρησε σκόπιμο να παρέμβει για να υποσχεθεί ότι θα προστατεύσει όλους τους καταθέτες των τραπεζών, δείχνει την κρισιμότητα της κατάστασης.
Τελικά, πόσες τράπεζες κινδυνεύουν να βρεθούν σε παρόμοια θέση με τη SVB, τη Signature Bank και τη First Republic; Και πόσο εφικτό είναι να δούμε κάποια στιγμή τις κυβερνήσεις να εγγυώνται το σύνολο των καταθέσεων για να αποκαταστήσουν την εμπιστοσύνη στο τραπεζικό σύστημα;
Η λέξη-κλειδί είναι η «εμπιστοσύνη». Όπως πολύ εύστοχα έγραψε πριν λίγες ημέρες το Barron’s, αν οι αμερικανικές τράπεζες που βρίσκονται υπό πίεση στην παρούσα φάση, λάμβαναν ένα δολάριο για κάθε φορά που κάποιος αρμόδιος για τον τραπεζικό κλάδο χρησιμοποιούσε τη λέξη «εμπιστοσύνη» την περασμένη εβδομάδα, τότε η αναταραχή θα ήταν πολύ πιο ήπια. Ταυτόχρονα, κυβέρνηση, κεντρική τράπεζα και ΥΠΟΙΚ, σπεύδουν να καθησυχάσουν ότι το αμερικανικό τραπεζικό σύστημα είναι θωρακισμένο. Χωρίς να έχουμε καμία διάθεση κινδυνολογίας, τα ίδια λέγονταν και το 2008.
Σίγουρα το χρηματοπιστωτικό σύστημα είναι πιο θωρακισμένο από το 2008 και αναμφίβολα οι επενδυτές είναι πολύ πιο υποψιασμένοι. Σίγουρα οι ρυθμιστικές αρχές έχουν περισσότερα εργαλεία διαθέσιμα, όμως οι κρίσεις πολλές φορές ξεσπούν από ρήγματα σε ευάλωτα σημεία που πάντα υπάρχουν στο σύστημα. Και κάπως έτσι φτάσαμε στη συζήτηση για την εγγύηση των καταθέσεων.
Το όριο εγγύησης των καταθέσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες ορίζεται στα 250.000 δολάρια. Αυτό που είπε η Τζάνετ Γέλεν, είναι ότι το αμερικανικό δημόσιο θα παρέμβει για να εγγυηθεί το σύνολο των καταθέσεων και όχι μόνο έως του ποσού των 250 χιλ. δολαρίων, αρχικά για τις τράπεζες που πρωταγωνίστησαν στην πρόσφατη κρίση και εν συνεχεία στις περιπτώσεις που κάποια τράπεζα αντιμετωπίζει σοβαρά οικονομικά προβλήματα.
Αναλυτές και οικονομολόγοι κρούουν τον κώδωνα του… ηθικού κινδύνου, τονίζοντας ότι η καθολική εγγύηση των καταθέσεων θα ενθάρρυνε τις τραπεζικές διοικήσεις να ακολουθήσουν κακές πρακτικές και στρατηγικές υψηλού ρίσκου από τη στιγμή που οι καταθέτες θα ήταν προστατευμένοι. Σύμφωνα με τη FDIC, οι συνολικές καταθέσεις στις ΗΠΑ έφτασαν σε ιστορικό υψηλό την άνοιξη του 2022, λίγο κάτω από τα 20 τρισ. δολάρια, ενώ σήμερα έχουν υποχωρήσει στα 19,36 τρισ. δολάρια.
Τόσο είναι περίπου και το ΑΕΠ των ΗΠΑ. Εύκολα, λοιπόν, καταλαβαίνει κανείς ότι δεν υπάρχει περίπτωση να υπάρξει καθολική εγγύηση στην πράξη, παρά μόνο στα χαρτιά. Όπως ανέφερε το Bloomberg, οι αρμόδιες αρχές των ΗΠΑ εξετάζουν ένα σχέδιο που ενδεχομένως θα προβλέπει την εγγύηση όλων των καταθέσεων. Μόνο που πάνω από τα 250.000 δολάρια, οι καταθέτες που επιθυμούν να συμμετέχουν στο σχήμα εγγύησης, θα πρέπει να πληρώνουν κάτι σαν ασφάλιστρο. Ένα ασφάλιστρο που θα διαμορφώνεται ανάλογα με το ύψος της κατάθεσης που θα προστατεύεται.
Ένα τέτοιο σχέδιο ενδεχομένως στρώνει το έδαφος για ένα διαφορετικό σύστημα καταθέσεων και εγγύησης αυτών, το οποίο ωστόσο δεν θα μπορούσε να εφαρμοστεί αν δεν έχει προηγηθεί ένας γενικευμένος κύκλος τραπεζικών συγχωνεύσεων, που θα καθιστούσε την κατάσταση πιο ελεγχόμενη, αφού στην ουσία οι τράπεζες που δεν είναι απολύτως υγιείς θα εξαγοράζονταν από κεφαλαιακά θωρακισμένα πιστωτικά ιδρύματα. Είναι κάτι σαν το μεγάλο debate που έγινε στην Ευρώπη την περασμένη δεκαετία όταν η Γερμανία δεν έδινε το πράσινο φως για την ολοκλήρωση της τραπεζικής ένωσης, αν πρώτα δεν διασφάλιζε ότι όλες οι τράπεζες έχουν ξεμπερδέψει με τους σκελετούς που κρύβουν στις ντουλάπες τους.
Πρόκειται, λοιπόν, για μία προοπτική που δεν αφορά το σήμερα αλλά το αύριο των τραπεζών. Η Γέλεν, βέβαια, έσπευσε να καθησυχάσει καταθέτες και επενδυτές, όπως θα έκανε κάθε αρμόδιος παράγοντας, ότι η κατάσταση σήμερα είναι πολύ διαφορετική από το 2008, όταν η κατάρρευση των subprimes, των ενυπόθηκων δανείων που χορηγούνταν σε ανθρώπους που δεδομένα δεν μπορούσαν να ανταπεξέλθουν και στη συνέχεια τα δάνεια αυτά τιτλοποιούνταν, δημιουργώντας μία τεράστια φούσκα, έφερε τα δεινά που έφερε.
Πάντως, ο δείκτης φόβου στις αγορές και παρά τι χθεσινή νέα αύξηση των επιτοκίων από τη Fed, είναι σε επίπεδα που σε καμία περίπτωση δεν προμηνύουν κρίση. Μόνο που συνήθως οι κρίσεις ξεσπούν χωρίς προειδοποίηση…
