Χθες το βράδυ μάθαμε από το Black Box πως μεγάλος αριθμός πολιτών της χώρας, οι οποίοι έχουν πάρει στεγαστικά δάνεια για να αγοράσουν κατοικίες και η ολοκλήρωση της ανέγερσής τους έχει σταματήσει, προσωρινά ή και οριστικά, λόγω σοβαρών προβλημάτων των κατασκευαστικών επιχειρήσεων, αποφάσισε να πάρει την κατάσταση στα χέρια του. Μέσω των κοινωνικών δικτύων, οι δανειολήπτες οργανώθηκαν και δήλωσαν πως δεν πρόκειται πλέον να πληρώνουν τις δόσεις των στεγαστικών δανείων για σπίτια που δεν έχουν παραλάβει ακόμα και δεν ξέρουν αν πρόκειται να παραλάβουν και στο μέλλον.
Οι μέχρι τώρα πληροφορίες αναφέρουν πως τα δάνεια που έχουν δώσει οι τράπεζες σε δανειολήπτες που ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία υπερβαίνουν σε αξία τα 2 τρισεκατομμύρια γιουάν, ή τα 300 δισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ. Θεωρητικά, αυτό το ποσό δεν μπορεί να κλονίσει το τραπεζικό σύστημα της Κίνας. Το ζήτημα όμως δεν είναι τόσο απλό. Από το Bloomberg μαθαίνουμε πως κάτι παρόμοιο με τους δανειολήπτες φαίνεται πως γίνεται και με όσες επιχειρήσεις πήραν τραπεζικά δάνεια για να χρηματοδοτήσουν την αγορά υλικών και εξοπλισμού που, με τη σειρά τους, πούλησαν στους κατασκευαστές των κατοικιών, οι οποίοι όμως δεν τα εξόφλησαν ποτέ. Το σύνολο των δανείων που έχουν δώσει οι κινεζικές τράπεζες σε πολίτες για αγορά κατοικιών ανέρχεται περίπου στα 38 τρισεκατομμύρια γιουάν, ενώ άλλα 13 τρισεκατομμύρια έχουν δώσει στους κατασκευαστές. Το δυνητικό πρόβλημα των τραπεζών είναι λοιπόν πολύ μεγαλύτερο, αν η κατάσταση βγει εκτός ελέγχου.
Βέβαια, ξέρουμε πολύ καλά πως στη μεγάλη αυτή χώρα σπανίως κάτι βγαίνει εκτός ελέγχου, και όταν αυτό συμβεί ξέρουμε πως δεν κρατάει για πολύ μέχρι την επέμβαση του κράτους, ή των τοπικών αρχών. Από το Reuters μαθαίνουμε πως οι αρχές έχουν ήδη αρχίσει την παρέμβασή τους, αφού ξαφνικά άρχισαν να εξαφανίζονται οι σχετικές αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό μας θυμίζει τον τρόπο με τον οποίον οι αρχές μίας επαρχίας αντιμετώπισαν τις διαμαρτυρίες πολιτών για το πάγωμα των καταθέσεών τους σε τοπικές τράπεζες.
Διαβάζοντας όμως τις ανταποκρίσεις των διεθνών μέσων ενημέρωσης και τα σχετικά σχόλια, καταλαβαίνουμε πως δεν είναι πολύ εύκολο για τις αρχές να εξαφανίσουν τις διαμαρτυρίες, ούτε για τις παγωμένες καταθέσεις ούτε για τα στεγαστικά δάνεια. Ειδικά για τα τελευταία, είναι σχεδόν αδύνατον, γιατί ένα πολύ σημαντικό μέρος των περιουσιακών στοιχείων των κινέζων πολιτών (70% κατά το Reuters) είναι με τη μορφή ακίνητης περιουσίας. Θα είναι πολύ δύσκολο για τις αρχές, είτε τις εθνικές, είτε τις τοπικές, να κάνουν τα παράπονα να ξεχαστούν και να ηρεμήσουν τους πολίτες χωρίς να τους δώσουν κάτι.
Πόσο εύκολο όμως είναι κάτι τέτοιο; Καθόλου, για πολλούς λόγους, οικονομικούς αλλά και πολιτικούς. Προκειμένου να αποφευχθεί η κοινωνική αναταραχή, καθώς πλησιάζει το φθινόπωρο με την αναμενόμενη επανεκλογή του προέδρου Xi για τρίτη θητεία, θα μπορούσε να γίνει μία συντονισμένη προσπάθεια επανεκκίνησης των κατασκευαστικών εργασιών κάτω από την καθοδήγηση του κράτους. Στην προσπάθεια αυτή θα μπορούσαν να συμμετάσχουν οι τράπεζες της χώρας, οι τοπικές αρχές και οι κατασκευαστικές επιχειρήσεις που ακόμα στέκονται στα πόδια τους.
Αυτό ακούγεται εύκολο αλλά στην πραγματικότητα δεν είναι, καθώς όλοι οι παραπάνω δεν βρίσκονται σε τόσο καλή κατάσταση και η ανάληψη των βαρών των πτωχευμένων κατασκευαστών θα τις επιβαρύνει αρκετά. Επίσης, δεν είναι βέβαιο πως η κεντρική τράπεζα θα βοηθήσει μειώνοντας τα επιτόκια, αφού φοβάται πως μία μείωσή τους θα αδυνατίσει ακόμα περισσότερο το νόμισμα της χώρας απέναντι στο δολάριο. Το μεγαλύτερο όμως οικονομικό ζήτημα έχει να κάνει με το γεγονός πως τα προβλήματα του κατασκευαστικού κλάδου είναι δομικά και δεν οφείλονται μόνο σε ορισμένες απρόσεκτες επιχειρήσεις. Σύμφωνα με σχολιαστές του Reuters, αυτή τη στιγμή υπάρχουν τόσα πολλά άδεια (ολοκληρωμένα) διαμερίσματα που θα μπορούσαν να στεγάσουν ενενήντα εκατομμύρια ανθρώπους. Αυτό σημαίνει πως μία πυροσβεστική παρέμβαση σαν αυτή που υποθέτουμε πως θα δούμε μπορεί να κάνει μεγάλη ζημιά σε όσους συμμετάσχουν σε αυτή την προσπάθεια και τελικά να κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα.
Μιλήσαμε όμως και για πολιτικά προβλήματα, πολύ μεγάλα μάλιστα. Προβλήματα που έχουν σχέση με το γεγονός πως η σκληρή στάση απέναντι στους ανεύθυνους και «σπεκουλαδόρους» κατασκευαστές, και απέναντι στους κερδοσκόπους πολίτες που έπαιρναν δάνεια με σκοπό να πουλήσουν τα διαμερίσματα χωρίς να μείνουν ποτέ εκεί, είναι μέρος της πολιτικής που έχει χαράξει ο ίδιος ο πρόεδρος. Αυτή η πολιτική ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό για το γεγονός πως εταιρείες σαν την Evergrande οδηγήθηκαν σε χρεωκοπία λόγω της σκληρής στάσης του κράτους και (αναγκαστικά) των αγορών απέναντι σε αυτές.
Το 2020, ο Xi είχε δηλώσει καθαρά πως ήθελε να κερδίσει τον πόλεμο εναντίον των κερδοσκόπων της ακίνητης περιουσίας, τον οποίον είχε χάσει το 2014 – 2015 όταν προσπάθησε να «κρυώσει» την αγορά ακινήτων και άλλαξε γρήγορα γνώμη όταν είδε τις παρενέργειες αυτής της απόφασής του. Αν αλλάξει και τώρα στάση, θα υποστεί μία προσωπική ήττα λίγο πριν ξεκινήσει την τρίτη προεδρική του θητεία, κάτι που σίγουρα δεν θα θέλει να γίνει. Επίσης, μία νέα υποχώρηση απέναντι στον κατασκευαστικό κλάδο, θα πείσει όλους μέσα στην Κίνα, και ίσως και εκτός αυτής, πως η κυβέρνηση εγκαταλείπει κάθε προσπάθεια τιθάσευσης των υπερβολών του κλάδου. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε νέα κερδοσκοπική έκρηξη, με πιθανότατα καταστροφικά αποτελέσματα στη συνέχεια.
Κατά πάσα πιθανότητα, ο πρόεδρος και η ηγεσία της χώρας δεν έχουν πολλές εναλλακτικές λύσεις. Όσο αγαθά κίνητρα, και οικονομική μακροπρόθεσμη λογική, και να είχε ο πόλεμος κατά των κερδοσκόπων της ακίνητης περιουσίας, αυτή τη στιγμή έχει περιέλθει σε αδιέξοδο. Αν η ηγεσία δεν αντιδράσει θα έχουμε διόγκωση της κοινωνικής αναταραχής, όσο και να την κρύβει η κρατική λογοκρισία. Επίσης, τα οικονομικά προβλήματα που έχει προκαλέσει άλλη μία απόφαση του προέδρου, δηλαδή η πολιτική των μηδενικών κρουσμάτων Covid – 19, έχουν χειροτερέψει τα πράγματα σε πολλά μέτωπα και κυρίως σε αυτό της ανεργίας των νέων. Κάποιες πρόσφατες εξελίξεις, όπως η πρόσφατη απόφαση της ηγεσίας της χώρας να αφήσει τις τοπικές αρχές να δανειστούν περισσότερα χρήματα για να χρηματοδοτήσουν επενδύσεις, δείχνει πως μάλλον θα βασιστεί για άλλη μία φορά στον κατασκευαστικό κλάδο για την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας και την καταπολέμηση της ανεργίας.
Ο πρόεδρος μάλλον θα αναγκαστεί να μαλακώσει τη στάση του απέναντι στους κατασκευαστές κατοικιών και να πιέσει όσους βρίσκονται σε σχετικά καλή οικονομική κατάσταση να δώσουν το φιλί της ζωής στις ημιθανείς επιχειρήσεις τύπου Evergrande, προκειμένου να αποφευχθεί η γενίκευση της κοινωνικής αναταραχής. Με αυτόν τον τρόπο θα εξασφαλίσει την όσο το δυνατόν μικρότερης κλίμακας κοινωνική και κατ’ επέκταση πολιτική αναταραχή, σε μία τόσο ευαίσθητη περίοδο για τον ίδιο. Αν ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο, είναι σίγουρο πως θα προκαλέσει μεγάλες ζημιές σε τράπεζες, μικρές και μεγάλες, οι οποίες θα αναγκαστούν να αναλάβουν ακόμα μεγαλύτερο χρηματοδοτικό κίνδυνο με μικρές πιθανότητες να πάρουν πίσω τα χρήματά τους. Αυτή όμως είναι σίγουρα η προτιμότερη επιλογή για αυτόν, με τις τράπεζες θα έχει τη δυνατότητα να ασχοληθεί αργότερα, αφού πρώτα εξασφαλίσει το ομαλό ξεκίνημα της νέας πενταετούς προεδρικής θητείας του.
