Του Κωνσταντίνου Μαριόλη
Η προχθεσινή παρουσία του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Γιάννη Στουρνάρα, στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής είχε απ'' όλα, καθώς συνοδεύτηκε από εντάσεις, κόντρες, αποκαλύψεις και φραστικές επιθέσεις. Είχε, επίσης, ιδιαίτερο ενδιαφέρον για διάφορα θέματα που σχετίζονται με τον τραπεζικό κλάδο και τα «κόκκινα» δάνεια.
Μέσα σε όλα αυτά, ο διοικητής της ΤτΕ παρουσίασε για πρώτη φορά αναλυτικά στοιχεία για την πορεία των «κόκκινων» δανείων μέσα στην κρίση: από το τέλος του 2008, όταν δηλαδή ξέσπασε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, μέχρι τον Ιούνιο του 2016. Θα μπορούσε κάποιος να πει ότι το φλέγον ζήτημα σήμερα είναι η διαχείριση των «κόκκινων» δανείων και όχι η ανάλυση του πως φτάσαμε ως εδώ. Όμως με μία προσεχτική ματιά, τα στοιχεία προσφέρουν ένα ενδιαφέρον συμπέρασμα με οικονομική και πολιτική χροιά.
Σύμφωνα, λοιπόν, με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα ο κ. Στουρνάρας, το ποσοστό των «κόκκινων» δανείων ακολούθησε σταθερά ανοδική πορεία σε 30 διαδοχικά τρίμηνα, εκτός από ένα. Ποιο ήταν αυτό; Το δ'' τρίμηνο του 2014, όταν, ως αποτέλεσμα του βελτιωμένου κλίματος που επικρατούσε στην αγορά σε σύγκριση με τα όσα είχαν συμβεί τα προηγούμενα τουλάχιστον τρία χρόνια, είχαν αρχίσει να εμφανίζονται οι πρώτες θετικές ενδείξεις ανάκαμψης.
(Πηγή γραφήματος: Liberal.gr)
Από τον δωδέκατο μήνα του 2013 η αύξηση των «κόκκινων» δανείων άρχισε να περιορίζεται, σε μία τάση που συνεχίστηκε σε όλη τη διάρκεια του 2014 για να καταγράψει αρνητικό ρυθμό στο τέταρτο τρίμηνο του έτους. Για πρώτη φορά σε διάστημα 6 ετών, τα «κόκκινα» δάνεια υποχώρησαν στο τέταρτο τρίμηνο του 2014 κατά 1,2 ποσοστιαίες μονάδες, στο 40,8% έναντι 42% στο αμέσως προηγούμενο τρίμηνο.
Στους επόμενους 18 μήνες, τα «κόκκινα» δάνεια κινήθηκαν και πάλι ανοδικά για να φτάσουν σήμερα να σταθεροποιηθούν, όπως όλα δείχνουν, στο 45,1%. Τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι κάλλιστα το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων θα μπορούσε να κορυφωθεί στο 42% που έφτασε στο γ'' τρίμηνο του 2014. Προσθέτουν δε, πως αν δεν είχαν σημειωθεί οι δραματικές εξελίξεις του 2015 και είχε ξεκινήσει από τότε η επιθετική διαχείριση, με όλα τα διαθέσιμα εργαλεία που υπάρχουν σήμερα, τότε η κατάσταση θα ήταν πολύ διαφορετική.
Σύμφωνα με τους ίδιους, αν το 42% του 2014 ήταν το «ταβάνι» και η οικονομία συνέχιζε σε τροχιά, έστω ήπιας, ανάκαμψης, τότε πολύ γρήγορα μέσα στο 2015 το ποσοστό θα υποχωρούσε πολύ κάτω από το 40% και ίσως είχε αποφευχθεί η τρίτη ανακεφαλαιοποίηση. Αντιθέτως, μέσα στο 2015 τα «κόκκινα» δάνεια ενισχύθηκαν κατά 3,4 ποσοστιαίες μονάδες στο 44,2%. Η συγκεκριμένη μεταβολή θεωρείται πολύ μεγάλη από τη στιγμή που η άνοδος των «κόκκινων» δανείων είχε... ξεφουσκώσει και έδειχνε να σταματά στο επίπεδο του 42%.
Και αν πολλοί διαφωνούν με το ότι οι αριθμοί λένε πάντα την αλήθεια, η ανάλυση των στοιχείων για τα «κόκκινα» δάνεια μπορεί να δείξει το κλίμα που επικρατεί στην οικονομία, ή μία τάση που ενδεχομένως διαμορφώνεται. Άλλωστε, η ικανότητα των δανειοληπτών να εξυπηρετούν τις υποχρεώσεις τους εξαρτάται από την οικονομική τους κατάσταση αλλά και από τις προσδοκίες.
Το ποιος ήταν πρωθυπουργός και το αν η ανάγκη της κοινωνίας για αλλαγή ήταν δικαιολογημένη λίγη σημασία έχουν αυτή τη στιγμή. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι το 2014 ήταν το έτος κατά το οποίο τα κόκκινα δάνεια έδειξαν... την καλύτερη συμπεριφορά στην επταετία της κρίσης, άρα και οι δανειολήπτες. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ανάλογη θετική τάση επικρατούσε και στις καταθέσεις οι οποίες είχαν αρχίσει σταδιακά να επιστρέφουν, μετά τις σοβαρές εκροές του 2012 και το χαμηλό του Ιουνίου. Από τα 150 δισ. ευρώ τον Ιούνιο του 2012 είχαν φτάσει στα 1645 δισ. ευρώ τον Νοέμβριο του 2014, ενώ σήμερα διαμορφώνονται στα 123,8 δισ. ευρώ.
Το πόσο σημαντική ήταν η μείωση των «κόκκινων» δανείων το 2014 αποδεικνύεται και από ένα επιπλέον στοιχείο. Ακόμη και μέσα στο 2016 που η κατάσταση τείνει να σταθεροποιηθεί μετά το δραματικό 2015 και παρά το γεγονός ότι οι τράπεζες, υπό τον ασφυκτικό κλοιό του SSM, έχουν αρχίσει την πιο επιθετική διαχείριση, τα «κόκκινα» δάνεια συνέχισαν να αυξάνονται στο πρώτο εξάμηνο με ρυθμό 0,9%.
Συγκριτικά, είναι ενδεικτικό ότι η μεγαλύτερη τριμηνιαία μεταβολή του ποσοστού των «κόκκινων» δανείων καταγράφηκε στο α'' τρίμηνο του 2012, όταν η αβεβαιότητα γύρω από το ελληνικό ζήτημα και την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ είχε φτάσει στα ύψη. Υπενθυμίζεται ότι στο τέλος του εν λόγω τριμήνου εφαρμόστηκε το «κούρεμα» στο ελληνικό χρέος, γνωστό και ως PSI. Στο διάστημα αυτό τα «κόκκινα» δάνεια αυξήθηκαν κατά 3,4 ποσοστιαίες μονάδες στο 23,8%.
Τα «κόκκινα» δάνεια ξεκίνησαν από το 5,4% και τα περίπου 15 δισ. ευρώ στο τέλος του 2008 για να φτάσουν σήμερα σε πάνω από 100 δισ. ευρώ και στο 45,1%. Μέσα στο 2009 αυξήθηκαν κατά 3,5 ποσοστιαίες μονάδες στο 8,9%, το 2010 κατά 4,4 μονάδες στο 13,3% και το 2011 κατά 7,1 μονάδες στο 20,4%. Στο τέλος του 2012 διαμορφώθηκαν στο 30% και στο τέλος του 2013 στο 38,2%.
