Σε ασφυκτικό κλοιό πιέσεων βρίσκεται πλέον η τουρκική οικονομία παρά το γεγονός ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει επιλέξει να εμφανίζει μία εντελώς διαφορετική εικόνα από αυτή που πραγματικά ισχύει. Με την τουρκική λίρα να επιστρέφει χθες κοντά στο ιστορικό της χαμηλό έναντι του δολαρίου παρά τις πολύ θετικές αναλύσεις των JPMorgan, BBVA και ING, αυτή τη στιγμή διεξάγεται μία διελκυστίνδα μεταξύ αυτών που βλέπουν το αδιέξοδο και προειδοποιούν για σφοδρή οικονομική κρίση και όσων πιστεύουν στις αντοχές της τουρκικής οικονομίας και ποντάρουν ότι ο Ερντογάν θα καταφέρει να… γυρίσει το παιχνίδι.
Συμφέροντα ή ρεαλιστικές αναλύσεις; Το πρόβλημα για τον Τούρκο πρόεδρο είναι ότι έχει εξαντλήσει όλα τα οικονομικά του «πολεμοφόδια» ενώ και καιρό ρίχνει πακτωλό χρημάτων στην οικονομία μήπως καταφέρει να αναζωπυρώσει την ανάπτυξη πριν τον προλάβει η κρίση. Γι’ αυτό οι κρατικές τράπεζες έχουν ανοίξει τις στρόφιγγες του δανεισμού και όπως χαρακτηριστικά λέγεται στην Τουρκία, έχει πάρει δάνειο και ο… τελευταίος που μπορούσε.
Πρόκειται για ένα πολύ επικίνδυνο στοίχημα όμως ο Ερντογάν προτιμά να τα παίξει όλα για όλα αντί να καταφύγει στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. Υπάρχει και μία άλλη λύση. Να αλλάξει άμεσα οικονομική κατεύθυνση μήπως και καταφέρει να αποκαταστήσει κάπως τις σχέσεις με τους επενδυτές και τις αγορές. Μία σχέση που έχει φτάσει στο χειρότερο σημείο της από τη στιγμή που ο Ερντογάν αποφασίζει στην ουσία για τη νομισματική πολιτική διατηρώντας τα επιτόκια στο 8,25% όταν ο πληθωρισμός είναι στο 11,8%
Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας δέχεται ισχυρές πιέσεις από τον πρόεδρο να αποφύγει την αύξηση των επιτοκίων. Τουλάχιστον την επίσημη αύξηση, αφού ουσιαστικά το μέσο κόστος δανεισμού των τουρκικών τραπεζών έχει αυξηθεί… από την πίσω πόρτα στο 10% στα τέλη Αυγούστου από 7,3% στα μέσα Ιουλίου, μετά από μία σειρά μέτρων που έλαβε η CBRT.
Όμως η αλλαγή πλεύσης προς πιο ορθόδοξες πολιτικές θα σήμαινε ότι ο Ερντογάν αναγνωρίζει τα λάθη των τελευταίων ετών, με την αντιπολίτευση να καραδοκεί, έτοιμη να εκμεταλλευτεί μία τέτοια μεγάλη ευκαιρία και να αναδείξει τις ευθύνες του σε ό,τι αφορά τα οικονομικά προβλήματα που βιώνουν σήμερα οι Τούρκοι πολίτες.
Έτσι, λοιπόν, ο Ερντογάν ποντάρει στο ότι θα… γυρίσει ο άνεμος, την ώρα που η τουρκική οικονομία κινδυνεύει από ντόμινο αρνητικών εξελίξεων. Χθες έγινε γνωστό ότι το εμπορικό έλλειμμα της Τουρκίας εκτινάχθηκε κατά 170% τον Αύγουστο στα 6,31 δισ. δολάρια, ωθούμενο από τον τετραπλασιασμό των εισαγωγών χρυσού, καθώς οι Τούρκοι προσπαθούν με κάθε τρόπο να προστατευθούν από την κατάρρευση της τουρκικής λίρας και τον υψηλό πληθωρισμό.
Η λίρα έχει υποτιμηθεί περίπου κατά 20% έναντι του δολαρίου μέσα στο 2020 λόγω των ανησυχιών για τη διόγκωση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών, στο οποίο παίζει καθοριστικό ρόλο το εμπορικό έλλειμμα. Παράλληλα, επενδυτές και καταθέτες εγκαταλείπουν την τουρκική λίρα λόγω των χαμηλών επιτοκίων σε σχέση με τον πληθωρισμό, της άκρατης πιστωτικής επέκτασης και των αρνητικών πλέον συναλλαγματικών αποθεμάτων της κεντρικής τράπεζας.
Σαν να μην έφταναν αυτά, προχθές ανακοινώθηκε η μεγαλύτερη ύφεση που έχει καταγραφεί (9,9% στο β’ τρίμηνο) και παρά το γεγονός ότι τα επίσημα στοιχεία ήταν καλύτερα των εκτιμήσεων, η τουρκική είναι μία αναδυόμενη οικονομία και με αυτές θα πρέπει να συγκριθεί. Όσο και αν θέλουν στην τουρκική κυβέρνηση να πανηγυρίσουν η ύφεση στην Τουρκία είναι κοντά στον μέσο όρο των αναδυόμενων οικονομιών.
Ορισμένοι, πάντως, δηλώνουν αισιόδοξοι. Η JPMorgan έκανε πριν λίγες ημέρες λόγο για rebound της λίρας, η BBVA έδωσε ψήφο εμπιστοσύνης στην τουρκική οικονομία και η ING «είδε» ανάκαμψη τύπου «V».
Αυτό το «παιχνίδι» με την κατεύθυνση της τουρκικής οικονομίας και την πραγματική κατάσταση που επικρατεί στη χώρα παρατηρείται σε πολλά επίπεδα, ενώ δεν λείπουν και αυτοί που αμφισβητούν τα επίσημα στοιχεία που ανακοινώνει η κυβέρνηση, η οποία έχει ανοίξει «πόλεμο» κατά των οίκων αξιολόγησης.
Η παραδοσιακά αισιόδοξη για την Τουρκία ισπανική τράπεζα BBVA – η οποία είναι μεγαλομέτοχος της τρίτης μεγαλύτερης τουρκικής τράπεζας Garanti - προχώρησε προχθές στην εκτίμηση ότι η τουρκική οικονομία θα σημειώσει καλύτερη επίδοση φέτος από τις υπόλοιπες αναδυόμενες οικονομίες, ενώ δεν αποκλείει το ενδεχόμενο να καταφέρει η Τουρκία να εμφανίσει ανάπτυξη 1% στο σύνολο του 2020 και 5,5% το 2021. Σημειώνεται πως η δεύτερη μεγαλύτερη τράπεζα της Ισπανίας, BBVA, δέχεται από το 2016 προειδοποιήσεις από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα για την έκθεσή της στην Τουρκία, προειδοποιήσεις που έγιναν ακόμη πιο αυστηρές μετά την συναλλαγματική κρίση του 2018.
Οι συγκλίνουσες εκτιμήσεις αναλυτών σύμφωνα με δημοσκόπηση της κεντρικής τράπεζας της Τουρκίας που διενεργήθηκε μέσα στον Αύγουστο κάνουν λόγο για ύφεση 1,6% το 2020. Την ίδια ώρα, η Capital Economics βλέπει ύφεση 3% και οι οίκοι Fitch και Moody’s προειδοποιούν με υποβάθμιση του τουρκικού αξιόχρεου.
