Η σημασία του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης είναι γνωστή. Το γεωπολιτικό του βάρος, μεγάλο. Η δρομολόγηση της πρώτης πλωτής υποδομής φυσικού αερίου της χώρας προσθέτει στην Αλεξανδρούπολη ακόμη μεγαλύτερη αξία. Η χθεσινή είσοδος της βουλγαρικής κρατικής εταιρείας αερίου στην εταιρεία που διαχειρίζεται την υποδομή ανοίγει το δρόμο μετατροπής της περιοχής σε διεθνή ενεργειακό κόμβο.
Δημιουργεί τις προυποθέσεις να μετατραπεί το λιμάνι σε πύλη για εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου στην ρωσοκρατούμενη ενεργειακά ΝΑ Ευρώπη. Ενα project που εξυπηρετεί τα σχέδια εισαγωγής αμερικανικού φυσικού αερίου στα ρωσοκρατούμενα Βαλκάνια, καθώς “παντρεύεται” με πλειάδα άλλων έργων. Τον αγωγό TAP (έναρξη εμπορικής λειτουργίας στα τέλη του 2020), τον συγγενικό του ελληνο-βουλγαρικό (έναρξη το 2021), αλλά και επιπλέον διασυνοριακούς αγωγούς, δημιουργώντας τον πολυσυζητημένο κάθετο διάδρομο για το φυσικό αέριο, με στόχο να διαφοροποιήσει τις πηγές προμήθειας στην περιοχή.
Κινήσεις που “κουμπώνουν” με την αναβάθμιση της Αλεξανδρούπολης ως διαμετακομιστικού κέντρου. Η λειτουργία της σιδηροδρομικής σύνδεσης του νέου προβλήτα εμπορευματοκιβωτίων με το εθνικό δίκτυο, η σύνδεση του τελευταίου με την Εγνατία και με αυτά των γειτονικών κρατών, η δυναμική των παραευξίνιων χωρών, όλ’ αυτά μαζί, επιτρέπουν πλέον τη διεκπεραίωση συνδυασμένων μεταφορών τρένου και πλοίου.
Το αμερικανικό ενδιαφέρον
Εξέλιξη που ενδιαφέρει τα μέγιστα τις ΗΠΑ, οι οποίες βλέπουν στην πρωτεύουσα του νομού Εβρου μια σημαντική βάση για τις αμερικανικές ένοπλες δυνάμεις. Εξάλλου στην τελευταία αμυντική συμφωνία Ελλάδας-ΗΠΑ (MDCA), προβλέπεται η χρήση μέρους των υποδομών του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης.
Επειτα, εκτός από τις συνέργειες στα ενεργειακά, το βορειοελλαδίτικο λιμάνι παρέχει δυνατότητα εξυπηρέτησης συνδυασμένων μεταφορών, δηλαδή θαλάσσιων, οδικών, σιδηροδρομικών και εναέριων, ενώ μπορεί να συνδεθεί άμεσα με την Εγνατία.
Σε αυτή την συγκυρία, οι χθεσινές ανακοινώσεις για την δρομολόγηση της δεύτερης ενεργειακής πύλης της χώρας, μετά την Ρεβυθούσα, αποκτά άλλη σημασία. Ο πρώτος πλωτός σταθμός υγροποιημένου φυσικού αερίου που δρομολογεί η Gaztrade στα ανοικτά του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης - γνωστός ως Floating Storage Regasification Unit (FSRU)- φιλοδοξεί όχι μόνο να αναβαθμίσει την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας, αλλά και να δώσει την δυνατότητα σε αμερικανικές εταιρείες να εισάγουν, μέσω αυτού, φυσικό αέριο στα Βαλκάνια.
Η πολυμετοχικότητα της Gaztrade έχει την δική της αξία, καθώς χθες έπεσαν οι υπογραφές για την είσοδο σε αυτήν, με ποσοστό 20%, της βουλγαρικής Bulgartransgaz. H συμφωνία που υπεγράφη, παρουσία των πρωθυπουργών των δύο χωρών, Κυρ.Μητσοτάκη και Μπ. Μπορίσοφ στο Ζάππειο, υπογραμμίζει τη σημασία που έχει η δημιουργία του FSRU Αλεξανδρούπολης.
H ολοκλήρωση του έργου κάποια στιγμή μέσα στο 2023, θα επιτρέψει στην Ελλάδα να αποκτήσει μια δεύτερη πύλη εισόδου φυσικού αερίου, μετά από εκείνη της Ρεβυθούσας που ελέγχεται από τον ΔΕΣΦΑ. Μια πύλη, χωρητικότητας 5,5 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου ανά έτος, μέσω της οποίας η Ελλάδα αποκτά μια ενεργειακή ασπίδα στο σενάριο που διακοπεί, για κάποιο λόγο, η ροή αερίου μέσω αγωγών. Δηλαδή είτε μέσω του βουλγαρικού που μεταφέρει ρωσικό αέριο, είτε του αγωγού μέσω Τουρκίας (TANAP), ο οποίος διακινεί αζέρικο φυσικό αέριο.
Ενεργειακή ασφάλεια
Η τελευταία όξυνση των σχέσεων Ελλάδος-Τουρκίας καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την δημιουργία του FSRU Αλεξανδρούπολης. Αξίζει να αναφερθεί ότι οι τούρκοι ήδη διαθέτουν δύο FSRU, ένα στη Σμύρνη και ένα στην Αττάλεια. Τώρα δημιουργούν και τρίτο FSRU το χτίζεται στα τουρκικά παράλια, απέναντι από τον FSRU Αλεξανδρούπολης.
Για την Βουλγαρία, ο FSRU Αλεξανδρούπολης αποτελεί την πρώτη ανεξάρτητη και εναλλακτική είσοδο φυσικού αερίου, μετά τους επίγειους αγωγούς που φέρνουν ρωσικό φυσικό αέριο μέσω της Ουκρανίας. Έτσι, η δημιουργία του πλωτού σταθμού της Αλεξανδρούπολης, έχει επίσης μεγάλη γεωστρατηγική σημασία για την ενεργειακή ανεξαρτησία της χώρας από την Ρωσία. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η βουλγαρική κυβέρνηση επένδυσε στην Gastrade μέσω της Bulgartransgaz.
Η βουτιά του LNG
Κινήσεις σαν τις παραπάνω πυροδοτεί η επανάσταση που έχει φέρει στην ενεργειακή αγορά η κατάρρευση των τιμών του υγροποιημένου φυσικού αερίου. Δεν είναι τυχαίο ότι στην Gastrade συμμετέχει με 20% η GasLog, συμφερόντων Πίτερ Λιβανού και ιδιοκτήτρια εταιρείας 15 πλοίων μεταφοράς υγροποιημένου φυσικού αερίου LNG. Επίσης πέρυσι το Δεκέμβριο η αμερικανική εταιρεία παραγωγής σχιστολιθικού φυσικού αερίου Cheniere πούλησε το πρώτο φορτίο LNG στην ΔΕΠΑ, ενώ φέτος έχουν φτάσει στη χώρα μας άλλα δέκα παρόμοια φορτία από τις ΗΠΑ.
To κλειδί φυσικά του έργου δεν βρίσκεται πολυμετοχικότητα, όσο στο γεγονός ότι όπως έδειξε και το «market test» που έγινε προ μηνών, είναι εμπορικά βιώσιμο. Μάλιστα μεγάλοι χρήστες φέρεται να δεσμεύθηκαν με μεγάλες ποσότητες φυσικού αερίου για πολλά χρόνια, αν όχι δεκαετίες.
Πέρα όμως του FSRU, οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται συνολικά για την περιοχή της Αλεξανδρούπολης. Κρίσιμη δε απόφαση θεωρείται η επένδυση αμερικανικών επιχειρήσεων στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, αλλά και η πιθανή κατασκευή στρατιωτικής βάσης (ελικοπτέρων) πλησίον του λιμανιού. Η διαδικασία αποκρατικοποίησης του λιμένα ήδη έχει ξεκινήσει και μέχρι τέλος του Οκτώβρη, αναμένεται η υποβολή ενδιαφέροντος.
Η Ευρωπαική Ενωση
Ενδιαφέρον φυσικά για τον FSRU Αλεξανδρούπολης έχει και η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η τελευταία θα χρηματοδοτήσει την ανάπτυξη του. Το έργο ύψους 383 εκατ. ευρώ ήδη έχει χαρακτηριστεί ως Ευρωπαϊκό Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος (PCI), δηλαδή έργο προτεραιότητας για την Ε.Ε., καθώς ενισχύει την ασφάλεια εφοδιασμού, διαφοροποιεί τις πηγές και τις οδούς ενεργειακής προμήθειας και υποστηρίζει την ανάπτυξη του ανταγωνισμού καθώς και την δημιουργία ενός κόμβου συναλλαγών φυσικού αερίου (Hub) στην ευρύτερη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Σήμερα η Gastrade ελέγχεται κατά 40% από τον όμιλο Κοπελούζου, κατά 20% από την GasLog, κατά 20% από την ΔΕΠΑ, ενώ το υπόλοιπο 20% ανέλαβε μετά τη χθεσινή συμφωνία η Bulgartransgaz. Ο όμιλος Κοπελούζου βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις για την πώληση ενός επιπλέον 20% σε ένα τέταρτο επενδυτή.
Ιδανικά αυτός αναζητείται στην Ρουμανία, καθώς θα μπορούσε να προσθέσει στο project μια ακόμη διεθνή διάσταση μαζί με μια νέα αγορά καταναλωτών. Αυτό ευχήθηκε χθες και ο Κυριάκος Μητσοτάκης απευθυνόμενος προς τον βούλγαρο ομόλογό του.
“Ο νέος πλωτός σταθμός και αγωγός (σ.σ. IGB) είναι αποφασιστικής σημασίας, γιατί εξασφαλίζει την τροφοδοσία σε φυσικό αέριο, διασφαλίζοντας με αυτόν τον τρόπο, προφανώς και την οικονομική του βιωσιμότητα”, ανέφερε ο πρωθυπουργός. Απευθυνόμενος προς τον βούλγαρο πρωθυπουργό ανεφερε ότι η πρόσφατη κύρωση της σχετικής συμφωνίας από το κοινοβούλιο της γείτονος, ανοίγει και το δρόμο για τη γρήγορη κατασκευή του. “Το αέριο θα φτάνει, έτσι, μέσω της Βουλγαρίας, σε έναν ακόμα κοινό μας φίλο, την Ρουμανία”, όπως είπε ο πρωθυπουργός.
