Του Γιώργου Φιντικάκη
Κεφάλαια που αντιστοιχούν περίπου στο... 2% του ετησίου ΑΕΠ, θα πάρει από την Ευρωπαϊκή Ένωση η Ελλάδα για να στηρίξει τις τοπικές κοινωνίες, των οποίων η οικονομία εξαρτάται από το λιγνίτη.
Η ευκαιρία είναι μεγάλη. Τα κονδύλια που θα διατεθούν από την Ευρώπη για το σκοπό αυτό, δηλαδή για επενδύσεις σε νέους τομείς, όπως η πράσινη ενέργεια, ο αγροτικός, η μεταποίηση, ο τουρισμός, θα φτάσουν τα 3,7 με 4,4 δισ ευρώ, όσο δηλαδή ένα μικρό ΕΣΠΑ.
Το ερώτημα είναι αν θα καταφέρουμε να τα απορροφήσουμε αποτελεσματικά. Πόσο γρήγορα θα ετοιμάσουμε ένα πειστικό master plan για να το εγκρίνουν οι Βρυξέλλες, τι δράσεις θα περιλαμβάνει, ποιός θα συντονίσει ένα τόσο δύσκολο εγχείρημα, με εμπλοκή πολλών υπουργείων, Περιφερειών, Δήμων, εταιρειών, εργαζομένων.
Στα παραπάνω δεν υπάρχουν ακόμη απαντήσεις. Στον απόηχο ωστόσο των προ ημερών ανακοινώσεων των Βρυξελλών για το λεγόμενο “Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης” και τους διαθέσιμους για την Ελλάδα, πόρους, αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία η σημερινή πρεμιέρα της Διυπουργικής Επιτροπής για την απολιγνιτοποίηση.
Το μεσημέρι, επτά υπουργοί και υφυπουργοί (Κ. Χατζηδάκης, Χρ.Σταικούρας, Αδ.Γεωργιάδης, Τ. Θεοδωρικάκος, Μ. Βορίδης, Ι. Τσακίρης, Γ.Θωμάς), με την συμμετοχή της Ευρωπαίας επιτρόπου για θέματα Συνοχής και Μεταρρυθμίσεων, Ελίζα Φερέιρα, θα συζητήσουν τη πρόκληση της μετάβασης των τοπικών οικονομιών της Δ.Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης στην επόμενη ημέρα.
Το καλό είναι ότι λεφτά υπάρχουν. Έγκειται σε εμάς να τα απορροφήσουμε. Οι τρεις πυλώνες του σχεδίου που ανακοίνωσε η Κομισιόν, αφορούν στο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, στο πρόγραμμα InvestEU, δηλαδή το διάδοχο του λεγόμενου "Ταμείου Γιούνκερ" για την περίοδο 2021-2027, και σε δάνεια προς το Δημόσιο τομέα.
Σύμφωνα με όσα είπε χθες ο υφυπ. Ενέργειας Γεράσιμος Θωμάς, η πρόταση των Βρυξελλών είναι η Ελλάδα να λάβει τα εξής :
- Πρώτος πυλώνας
Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης θα συνεισφέρει με περίπου 300 εκατ ευρώ, που θα πρέπει να «παντρευτούν» με κεφάλαια από το ΕΣΠΑ (Ταμείο Συνοχής και εθνικούς πόρους). Έτσι, υπολογίζεται να φτάσουμε –όσον αφορά στην συνεισφορά του πρώτου πυλώνα- σε ένα ποσό της τάξης των 900 εκατ.-1,5 δισ ευρώ. Το ποσό μεταφράζετα σε 73.400 ευρώ ανά εργαζόμενο στα ορυχεία, που φέρνει την Ελλάδα στη δεύτερη θέση πανευρωπαικά με τη πιο παχυλή επιδότηση.
-Δεύτερος πυλώνας
Έχει επίκεντρο το πρόγραμμα InvestEU, το διάδοχο του λεγόμενου "Ταμείου Γιούνκερ", από το οποίο προσβλέπουμε σε χρηματοδοτήσεις της τάξης των 1,8 δισ. ευρώ, πιθανώς μάλιστα να πάρουμε και περισσότερα, δεδομένου ότι η Ελλάδα είχε υψηλή απορροφητικότητα από το Ταμείο Γιούνκερ.
- Τρίτος πυλώνας
Από αυτό αναμένεται να εισπράξουμε ένα ποσό ύψους 1-1,2 δισ. ευρώ για δάνεια προς τον δημόσιο τομέα. Συνολικά, και από τους τρεις πυλώνες αθροίζεται ένα ποσό της τάξης των 3,7-4,4 δισ. ευρώ.
Τέσσερα χρόνια περιθώριο
Τα πρώτα φουγάρα της ΔΕΗ στο Αμύνταιο θα αρχίσουν να σβήνουν από φέτος, για να ακολουθήσει ως τα τέλη του 2023 το σύνολο και των 14 λιγνιτικών της μονάδων. Πολύς χρόνος επομένως δεν υπάρχει, εξάλλου τέσσερα χρόνια δεν είναι μεγάλο διάστημα. Στο επίκεντρο βρίσκονται οι 6.000 εργαζόμενοι της ΔΕΗ που απασχολούνται άμεσα σε ορυχεία και μονάδες, μαζί με επιπλέον 20.000 άλλους, των οποίων οι θέσεις εργασίας εξαρτώνται έμμεσα από το λιγνίτη.
Η πρόκληση είναι τεράστια. Σύντομα, χρειάζεται να στηθεί ένας γιγάντιος μηχανισμός με συμμετοχή υπουργείων, τοπικής αυτοδιοίκησης και ιδιωτικού τομέα, που θα λειτουργεί ευέλικτα, και χωρίς στρεβλώσεις. Αυτός θα πρέπει να βάλει μπροστά τα πρώτα εμβληματικά έργα της μετά λιγνίτη εποχής στη Δ.Μακεδονία και στη Μεγαλόπολη, από έξυπνες επενδύσεις στον αγροτικό τομέα, και στη μεταποίηση, μέχρι τουριστικά projects, ενεργειακά στο χώρο των αιολικών, φωτοβολταικών, βιομάζας. Ταυτόχρονα, θα τρέχουν εκτεταμένα προγραμματα επανακατάρτισης χιλιάδων εργαζομένων.
Ο πήχης βρίσκεται ψηλά. Τυχαίο δεν είναι ότι συζητείται να οριστεί συντονιστής του όλου εγχειρήματος, μια προβεβλημένη προσωπικότητα από τον ιδιωτικό τομέα, που θα συμβάλει τόσο στην εκπόνηση του σχεδίου μετάβασης, όσο και στην επίβλεψη της εφαρμογής του.
Το κοινωνικό αντίκτυπο της μετάβασης στην επόμενη ημέρα είναι πολύ μεγάλο, για την Δυτική Μακεδονία, της οποίας το 45% του ΑΕΠ προέρχεται από το εθνικό μας καύσιμο, που αφού στήριξε τον εξηλεκτρισμό της χώρας για πάνω από μισόν αιώνα, μπαίνει σταδιακά πλέον στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.
