Τις έξι σημαντικότερες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει ο κλάδος των logistics τα επόμενα χρόνια, αλλά και τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα που έχει η Ελλάδα, ώστε να μετεξελιχθεί με αποφασιστικότητα σε διαμετακομιστικό και εμπορικό κέντρο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης αναλύει, σε συνέντευξή του στο Liberal.gr και τον Χρήστο Θ. Παναγόπουλο, ο Μιχάλης Γαλιατσάτος, ιδρυτής και managing director της εταιρείας Cargo 360°, η οποία δραστηριοποιείται στον χώρο της Εφοδιαστικής Αλυσίδας.
Όπως τονίζει ο κ. Γαλιατσάτος, θα πρέπει το κράτος να εισάγει ένα νέο νομοθετικό πλαίσιο, που θα επιλύει σημαντικά ζητήματα και θα απλοποιεί τις διαδικασίες αναφορικά με την λειτουργία και αδειοδότηση των εφοδιαστικών αλυσίδων (supply chains). Παράλληλα, εκτιμά πως οι συνέπειες της πανδημίας της Covid-19 εξακολουθούν να ταλανίζουν τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού και υπογραμμίζει τις έξι σημαντικότερες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει ο κλάδος των logistics τα επόμενα χρόνια.
Εξάλλου, ο ιδρυτής της Cargo 360° προτείνει συγκεκριμένες λύσεις σε ό,τι αφορά το μείζον ζήτημα της έλλειψης προσωπικού από το κλάδο των κατασκευών έως και τις Νέες Τεχνολογίες. Ταυτόχρονα, υπογραμμίζει πως το «στοίχημα» των αμέσων επόμενων ετών θα είναι τόσο η επανακατάρτιση (reskilling) των εργαζομένων, με σκοπό την απόκτηση νέων δεξιοτήτων για μια νέα απασχόληση, όσο και η αναβάθμιση και διεύρυνση των γνώσεών τους στο υφιστάμενο αντικείμενο της εργασίας τους (upskilling).
Ακολουθεί το κείμενο της συνέντευξης του Μ. Γαλιατσάτου στο Liberal.gr
Κύριε Γαλιατσάτο, από το Θριάσιο έως τις σιδηροδρομικές γραμμές που συνδέουν τα λιμάνια της χώρας με την ηπειρωτική Ελλάδα και τα Βαλκάνια, παρατηρείται πως η αγορά των logistics αναπτύσσεται. Μπορεί η Ελλάδα να καταστεί διαμετακομιστικό κέντρο στη ΝΑ Ευρώπη; Ποια η άποψή σας;
Η Ελλάδα προσφέρει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, τέτοια ώστε να μπορέσει να κινηθεί προς την κατεύθυνση της υλοποίησης του οράματος της μετεξέλιξής της σε διαμετακομιστικό και εμπορικό κέντρο της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.
H γεωγραφική της θέση ως πύλη της Ευρώπης και σημείο συνάντησης εμπορικών ενδιαφερόντων από διαφορετικές ηπείρους είναι το μεγάλο της πλεονέκτημα. Π.χ ένας νέος εμπορικός διάδρομος με λιμάνια, θαλάσσιες μεταφορές, οδικές και σιδηροδρομικές συνδέσεις θα ενώνει εφεξής την Ασία με την Ευρώπη, την Αραβική Θάλασσα και την Ανατολική Μεσόγειο, με κύριους κόμβους σύνδεσης την Ινδία, τα Αραβικά Εμιράτα και το Ισραήλ. Θα είναι ο τρίτος σύνθετος διάδρομος του είδους με ισχυρό τον ρόλο της Ινδίας και θα ανταγωνιστεί τον κινεζικό νέο Δρόμο του Μεταξιού. Η Ελλάδα μπορεί και πρέπει να είναι παρούσα.
Ας δούμε μερικά παραδείγματα:
- Το παράδειγμα του Πειραιά και της συνεργασίας της Cosco με το Δημόσιο πιστοποιεί τις μεγάλες δυνατότητες που υπάρχουν.
- Το παράδειγμα της Goldair που ως ιδιωτική εταιρία κατάφερε να αναπτύξει πρώτη νέες σιδηροδρομικές υπηρεσίες και να εξωθήσει τον ΟΣΕ να την ακολουθήσει προς την κατεύθυνση αυτή.
- Το λιμάνι της Θεσσαλονίκης εκσυγχρονίζεται και μεγαλώνει με στόχο να είναι ο κόμβος για τις Βαλκανικές αλλά και τις χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης.
- Το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης και η συμπερίληψή του στην αναβαθμισμένη Ελληνοαμερικανική Συμφωνία Αμυντικής Συνεργασίας το καθιστούν σημείο αναφορά για τις συμμαχικές δυνάμεις στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, πέραν της εμπορικά κομβικής του θέσης και του φιλόδοξου πρότζεκτ της σιδηροδρομικής και οδικής παράκαμψης του Βοσπόρου. Τέλος η προοπτική κατασκευής του δεύτερου εργοστασίου FSRU(Πλωτή μονάδα αποθήκευσης και επαναεριοποίησης) αναβαθμίζει περαιτέρω τη σημασία του λιμένος.
Συνεχίζουν να υπάρχουν προβλήματα και δυσλειτουργίες του Δημοσίου, που συχνά λόγω των υπερρυθμίσεων που υφίστανται δεν μπορεί το ίδιο να λειτουργήσει και να δράσει υποστηρικτικά στο διεθνές εμπόριο, όπως είναι ο ρόλος του. Το Δημόσιο πρέπει να «πουλήσει» τις υπηρεσίες του και τις δυνατότητες που του δίνονται από τα νέα τελωνειακά καθεστώτα στην ΕΕ, τις απλοποιήσεις, αλλά και να προχωρήσει στον πλήρη ψηφιακό μετασχηματισμό ώστε να αυξηθούν τα Δημόσια έσοδα, να προστατεύεται η δημόσια υγεία και ασφάλεια.
H υψηλή στάθμη του ανθρώπινου επιστημονικού προσωπικού της Ελλάδας και το επιχειρηματικό δαιμόνιο των Ελλήνων μπορούν να δημιουργήσουν, αν έχουν ένα περιβάλλον τόσο φιλικό προς τις επενδύσεις όσο και σταθερό με πολιτικούς και φορολογικούς όρους.
Πέρα από την αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου, κομβική σημασία έχει και η δημιουργία, επιτέλους, εμπορευματικών και διαμετακομιστικών κέντρων σε κεντρικές περιοχές της χώρας: Το Θριάσιο Πεδίο στην Αττική, το πρώην στρατόπεδο Γκόνου στη Θεσσαλονίκη καθώς και η Λάρισα, είναι έργα που έχουν ωριμάσει και περιμένουν την υλοποίησή τους.
Ποιο είναι το θεσμικό πλαίσιο που πιστεύετε πως θα συμβάλλει στην ανάπτυξη των εφοδιαστικών αλυσίδων;
Ο νέος νόμος για την εφοδιαστική αλυσίδα, αντλώντας διδάγματα και εμπειρίες από αστοχίες του ν. 4302/2014, επιβάλλεται να αφορά και να περιλαμβάνει ένα πραγματικά απλό, διοικητικά λειτουργικό και ολοκληρωμένο θεσμικό πλαίσιο, εύκολο στην εφαρμογή για τη διοίκηση και την αγορά και οικονομικά εύλογο για τις επιχειρήσεις που καλούνται να λειτουργήσουν και να αναπτυχθούν σε συνθήκες βιώσιμης εφοδιαστικής αλυσίδας.
Ο νέος νόμος θα πρέπει να ξεκαθαρίσει με απλά λόγια τις έννοιες και τις διαδικασίες που αφορούν τη λειτουργία και την αδειοδότηση της εφοδιαστικής αλυσίδας. Ειδικά στο πεδίο των υποδομών, να ονοματοδοτήσει ξεκάθαρα και με απόλυτη σαφήνεια τις έννοιες, το περιεχόμενο και το σύστημα αδειοδότησης για κάθε λογής υποδομή – αποθήκη, όπως ενδεικτικά: Κέντρο Αποθήκευσης και Διανομής (ΚΑΔ), χώρος χονδρεμπορίου, αποθήκη, εμπορευματικός σταθμός, αγροτική αποθήκη, αποθήκη προσάρτημα στη βιομηχανία κ.λπ.
Το καθεστώς αδειοδότησης της εγκατάστασης και λειτουργίας των ΚΑΔ επιβάλλεται να περάσει στο επόμενο βήμα απλοποίησης και εκσυγχρονισμού. Οι περιττές – ενδιάμεσες εγκρίσεις που αποτελούν προϋπόθεση για την έγκριση εγκατάστασης ή την υποβολή γνωστοποίησης έναρξης λειτουργίας, που δεν ανήκουν στην περιοχή δυνητικού κινδύνου ή απειλής για το περιβάλλον και τη δημόσια υγεία, πρέπει να καταργηθούν.
Στο πεδίο της βιώσιμης εφοδιαστικής αλυσίδας επιβάλλεται να υπαχθεί ξεκάθαρα το σύνολο των υποχρεώσεων που αφορούν τη διαχείριση αποβλήτων (υποχρεωτική σύνδεση με ΣΕΔ, ποσοτικοποίηση στόχων και έλεγχος κ.λπ.). Άλλως ο περιορισμός του ενδιαφέροντος στο ανθρακικό αποτύπωμα που δημιουργείται από το μεταφορικό έργο δεν δημιουργεί και δεν εγγυάται από μόνος του συνθήκες ανάπτυξης μιας σύγχρονης, ολοκληρωμένης και βιώσιμης εφοδιαστικής αλυσίδας.
Οι 5+1 προκλήσεις για τις εφοδιαστικές αλυσίδες
Η πανδημική κρίση έφερε στην επιφάνεια διαταραχές στο supply chain. Θα ήθελα να σας ρωτήσω, αφενός αν αυτές οι διαταραχές συνεχίζουν να υφίστανται, αφετέρου ποιες οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο κλάδος;
Ήταν μια ταραχώδης περίοδος για τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, καθώς οι εταιρείες αντιμετωπίζουν τα πολλά εμπόδια που έφερε η Covid-19. Από μια παγκόσμια πανδημία, γεωπολιτικές κρίσεις και ελλείψεις που σχετίζονται με τη μαζική έλλειψη εργατικού δυναμικού, προκύπτουν συνεχώς κίνδυνοι που επηρεάζουν την υγεία της αλυσίδας εφοδιασμού. Δυσκολίες στην εργασία και ελλείψεις εργατικού δυναμικού, εμπόδια στις θαλάσσιες μεταφορές, φορτηγά πλοία αγκυροβολημένα έξω από τα λιμάνια, αύξηση του πληθωρισμού, παγκόσμια συμφόρηση λιμένων, ελλείψεις αγαθών, πρώτων υλών αλλά και αποθηκευτικών χώρων, υπεραποθεματοποίηση εμπορευμάτων, υπέρογκες αυξήσεις στο μεταφορικό κόστος (έως και 650%).
Οι κίνδυνοι για την αλυσίδα εφοδιασμού παραμένουν υψηλοί, καθώς οι συμφορήσεις συνεχίζονται, οι πρώτες ύλες λείπουν ή έχουν πολύ μεγαλύτερο κόστος, ο πληθωρισμός παραμένει σε υψηλά επίπεδα.
Οι προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει η εφοδιαστική αλυσίδα τα επόμενα χρόνια, επιγραμματικά και ενδεικτικά μόνο θα μπορούσαν να σημειωθούν:
- Ο ψηφιακός μετασχηματισμός παραμένει προτεραιότητα
- Προγραμματισμός και πρόβλεψη της ζήτησης
- Ιχνηλασιμότητα και Διαφάνεια
- Εφαρμογή κανόνων χρηστής εταιρικής διακυβέρνησης
- Συνεργασίες και συνέργειες που συνεπάγονται μείωση κόστους
- Ευαισθητοποίηση σε περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα
Παρατηρούμε από τις κατασκευές, έως την τεχνολογία πως υπάρχει έλλειψη προσωπικού. Είναι παρόμοια η εικόνα στα logistics και πού οφείλεται αυτή η κατάσταση; Πώς μπορεί να αντιμετωπιστεί;
Η φετινή χρονιά χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού περιπλέκουν τις προοπτικές κρίσιμων βιομηχανιών. Μεταξύ αυτών, ο μεταποιητικός τομέας και οι αλυσίδες εφοδιασμού που έχουν αισθανθεί το μεγαλύτερο βάρος των επιπτώσεων. Οι εταιρείες σε αυτούς τους κλάδους αν και έχουν κάνει βήματα για τη βελτίωση της ανθεκτικότητας μέσω της διαφοροποίησης, ωστόσο, τα βήματα αυτά δεν οδηγούν πουθενά χωρίς το κατάλληλο ανθρώπινο ταλέντο που τα οδηγεί.
Τα στοιχεία του BLS δείχνουν ότι υπήρχαν 10,9 εκατομμύρια ανοικτές θέσεις εργασίας στα τέλη Ιουλίου 2022, ωστόσο αναφέρθηκαν μόνο 6,7 εκατομμύρια προσλήψεις. Αυτή η ανισότητα επιδεινώνεται από τον αυξανόμενο αριθμό οικειοθελών αποχωρήσεων, με τον αριθμό των εργαζομένων που εγκατέλειψαν τις θέσεις εργασίας τους να φτάνει τις 930.000 μόνο τον Ιούλιο.
Οι επιπτώσεις αυτής της έλλειψης ανθρώπινου δυναμικού δεν κατανέμονται εξίσου. Αυτό οφείλεται, εν μέρει, στην αρνητική αντίληψη του κοινού για τους κλάδους της μεταποίησης και της εφοδιαστικής αλυσίδας. Οι εργαζόμενοι συρρέουν σε άλλους - ελκυστικούς -κλάδους όπως η τεχνολογία ή η υγειονομική περίθαλψη, ενώ η απασχόληση στη μεταποίηση και την εφοδιαστική αλυσίδα έχει υποχωρήσει κατά σχεδόν 400.000 άτομα από τα προ της πανδημίας επίπεδα.
Πως μπορεί να αντιμετωπιστεί αυτή η έλλειψη; Με στοχευμένα κίνητρα όπως:
- «Ανανέωση» προσόντων και δια βίου μάθηση
- Αυξήσεις μισθών και παροχών σε νέο προσωπικό
- Αύξηση τηλεργασίας και παράλληλα σεβασμό της ποιότητας ζωής του εργαζόμενου και των δικαιωμάτων όπως αποσύνδεση, πληρωμή υπερωριών κλπ.
- Κάλυψη λειτουργικών εξόδων εργασίας από το σπίτι με ταυτόχρονη μείωση λειτουργικών εξόδων στο γραφείο
- Πραγματική σύνδεση εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και αγοράς αλλά και καλλιέργεια δεξιοτήτων εντός των εταιρειών
Reskilling και upskilling για τους Έλληνες εργαζόμενους
Σύμφωνα με πρόσφατη δήλωση του πρωθυπουργού, το «στοίχημα» της επόμενης τετραετίας στο θέμα της απασχόλησης θα είναι το re-skilling και το up-skilling των εργαζομένων. Ποιες ενέργειες πιστεύετε ότι πρέπει να γίνουν, ώστε να αυξηθεί το επίπεδο κατάρτισης και εξειδίκευσης του προσωπικού στον κλάδο των logistics;
Η ανάγκη συνεχούς αναβάθμισης των δεξιοτήτων του ανθρωπίνου δυναμικού σε ευρεία κλίμακα αποτελεί τεράστια πρόκληση, την οποία οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν έχουν βάλει στην ατζέντα τους. Eκείνες που έχουν ξεκινήσει να πειραματίζονται με πιλοτικές, δημιουργικές λύσεις, μας δίνουν μία πρώτη ιδέα για το πως θα μπορούσε να διαμορφωθεί η επαγγελματική εκπαίδευση του μέλλοντος.
Σύγχρονες μελέτες προσπαθούν να σκιαγραφήσουν τον νέο εργασιακό χάρτη της ψηφιακής εποχής, κάνοντας εκτιμήσεις για τους ρόλους που το πιθανότερο είναι ότι θα εκλείψουν, καθώς και τις νέες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν. Για ένα πράγμα, όμως, είναι όλοι σίγουροι: κάθε εργαζόμενος, ανεξάρτητα από την ηλικία ή την εργασία του, θα χρειαστεί να αφιερώσει χρόνο είτε για νέα κατάρτιση (απόκτηση νέων δεξιοτήτων για μία νέα απασχόληση (reskilling), είτε για αναβάθμιση και διεύρυνση των γνώσεών του στο υφιστάμενο αντικείμενο εργασίας του (upskilling).
Στο ταχύτατα μεταβαλλόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον, δεν υπάρχει θέση εργασίας που θα μείνει ανεπηρέαστη από τις νέες τεχνολογίες.
Massive Open Online Courses (MOOCs)
Όλο και περισσότεροι εργαζόμενοι επιλέγουν από μόνοι τους να παρακολουθήσουν πιστοποιημένα online courses από διεθνούς κύρους πανεπιστήμια (Harvard, MIT, Stanford κ.ά.), μέσα από πλατφόρμες online learning όπως η Coursera ή η EdX. Τα εκπαιδευτικά αυτά προγράμματα είναι πιο οικονομικά και παρέχουν πολύ μεγάλο εύρος αντικειμένων, από machine learning και γλώσσες προγραμματισμού μέχρι ηγετικές και επικοινωνιακές δεξιότητες. Δεν απαιτούν φυσική παρουσία και παρεμβάλλονται λιγότερο στο καθημερινό ωράριο εργασίας. Λαμβάνοντας υπόψη ότι εδώ και καιρό πολλοί εργαζόμενοι τα επιλέγουν, για να διευρύνουν τις δεξιότητες και τις προοπτικές της καριέρας τους, συχνά χωρίς καν να το γνωρίζουν οι εργοδότες τους, οι επιχειρήσεις μπορούν να αξιοποιήσουν την ευκαιρία για να προσφέρουν οργανωμένα στο προσωπικό τους εκπαίδευση σε δεξιότητες που χρειάζονται για την επίτευξη των στόχων τους.
Ήδη κάποιες μεγάλες επιχειρήσεις (ΑΤ&Τ, L’Oréal, Marks & Spencer, GE κ.ά.) έχουν αναπτύξει συνεργασία με παρόχους open online courses για την εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού τους, ενώ άλλες, όπως οι McKinsey και Microsoft, έχουν προχωρήσει ακόμη περισσότερο δημιουργώντας δικά τους online προγράμματα σε τομείς που τους ενδιαφέρουν να χτίσουν δεξιότητες, τόσο για το δικό τους προσωπικό όσο και για νέους υποψηφίους. Πέρα από την αξιοποίηση των online courses, ορισμένες εταιρείες έχουν ξεκινήσει να πειραματίζονται με νέες μεθόδους, με στόχο να διαχειριστούν την πρόκληση του reskilling σε ευρεία κλίμακα.
Reskilling... παντού
Πώς θα αντιμετωπίσει η αγορά αυτή την πρόκληση; Θα πρέπει να δημιουργήσει δεξαμενές ταλέντων στις τοπικές κοινωνίες, και να ιδρύσει Data Center Academies σε συνεργασία με τα πανεπιστήμια .Παράλληλα, να ενδυναμώσει την προσφορά υποστήριξης στους φοιτητές με υποτροφίες, βάζοντας θεμέλια για το μέλλον της εργασίας.
Upskilling με τη βοήθεια της Τεχνολογίας
Η εκμάθηση υφιστάμενων δεξιοτήτων με νέες μεθόδους και η περαιτέρω εμβάθυνση σε υπάρχουσες γνώσεις απαιτούνται συχνά όταν τα καθήκοντα ρουτίνας σε μία θέση εργασίας γίνονται πλέον αυτοματοποιημένα. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελούν οι ταμίες των τραπεζών. Καθώς όλο και περισσότερες καθημερινές συναλλαγές μεταφέρονται στα ψηφιακά κανάλια και στα μηχανήματα αυτόματων πληρωμών (APS), ο νέος ρόλος των εργαζομένων στα Καταστήματα επικεντρώνεται στα soft skills: λειτουργούν ως δυναμικοί πρεσβευτές της τράπεζας στους πελάτες, ως σύμβουλοι για πιο σύνθετες υπηρεσίες ή ως πωλητές για συμπληρωματικά τραπεζικά προϊόντα που ταιριάζουν στις ανάγκες και το προφίλ κάθε πελάτη. Αυτό το πιο «ανθρωποκεντρικό» μέρος του ρόλου τους απαιτεί ισχυρές διαπροσωπικές και κοινωνικές δεξιότητες: ενσυναίσθηση, ενεργή ακρόαση, κριτική σκέψη και άμεση λήψη αποφάσεων.
Η ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων, όμως, σε αντίθεση με τις γνωσιακές δεξιότητες, είναι πολύ πιο σύνθετη, καθώς δεν ακολουθεί συγκεκριμένους κανόνες: βασίζεται στη λογική δοκιμής-λάθους με διαρκές feedback και στη συνεχή πρακτική άσκηση σε συνθήκες που προσομοιάζουν όσο περισσότερο γίνεται με την πραγματικότητα. Η μάθηση σε αίθουσα ή μέσα από coaching για εκατοντάδες ή χιλιάδες εργαζομένους, είναι εξαιρετικά δύσκολη και ακριβή.
Αξιοποίηση της εμπειρίας των παλαιότερων
Η απόκτηση νέων δεξιοτήτων του ανθρώπινου δυναμικού δεν αφορά αποκλειστικά νέες τεχνολογίες. Σε κάθε επιχείρηση, οι παλαιότεροι, πιο έμπειροι, εργαζόμενοι διαθέτουν πολύτιμη, βαθύτερη και συχνά σιωπηρή γνώση, η οποία σε κάποιες περιπτώσεις μεταφέρεται στους νεότερους μέσα από mentoring και coaching, πολλές φορές όμως χάνεται. Η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει να μη χαθεί η λεγόμενη «κρυσταλλική γνώση» της επιχείρησης.
